آدام اسمیت کیست؟

آدام اسمیت کیست؟ دوران اولیه زندگی، دستاوردها و میراث

18 جولای 2023

نویسنده: راکش شارما

مترجم: حمید زرین‌قلم

آدام اسمیت اقتصاددان، فیلسوف و نویسنده اسکاتلندی قرن 18 بود که پدر اقتصاد مدرن به حساب می‌آید. اسمیت علیه مرکانتلیسم ^[1] مباحثه می‌کرد و از طرفداران اصلی سیاست‌های اقتصاد آزاد بود. آدام اسمیت در اولین کتاب خود، نظریه عواطف اخلاقی، ایده دست نامرئی ^[2] را مطرح کرد که به معنی تمایل بازارهای آزاد برای تنظیم خود با استفاده از رقابت، عرضه و تقاضا و منافع شخصی افراد است.
اسمیت همچنین برای ایجاد مفهوم تولید ناخالص داخلی (GDP) ^[3] و نظریه جبران اختلاف دستمزدها شناخته شده است. بر اساس این نظریه، در مشاغل خطرناک یا نامطلوب، تمایل به پرداخت دستمزدهای بالاتر برای جذب کارگران به این مشاغل وجود دارد. برجسته‌ترین مشارکت آدام اسمیت در حوزه اقتصاد، کتاب او به نام «تحقیقی درباره ماهیت و علل ثروت ملل» ^[4] در سال 1776 بود.

نکته کلیدی

1- آدام اسمیت فیلسوف اسکاتلندی قرن هجدهم بود.
2- او را پدر اقتصاد مدرن می‌دانند.
3- اسمیت بیشتر به خاطر کتابش در سال 1776‌ با عنوان «ثروت ملل» مشهور است.
4- نوشته های اسمیت توسط فیلسوفان، نویسندگان و اقتصاددانان قرن بیستم مطالعه شده است.
5- ایده‌های اسمیت شامل اهمیت بازارهای آزاد، روش‌های تولید خط مونتاژ و تولید ناخالص داخلی (GDP)، پایه و اساس نظریه‌های اقتصاد کلاسیک را تشکیل دادند.
6- در طول مدت اقامتش در فرانسه و خارج از کشور، از هم عصرانش می‌توان به ولتر، ژان ژاک روسو، بنجامین فرانکلین، آن روبرت ژاک تورگو و فرانسوا کوسنی اشاره کرد.

دوره جامع اقتصاد کلان

در این دوره با زبانی ساده و جذاب به قلب مفاهیم اقتصادی سفر می‌کنیم تا نه‌تنها تئوری را بیاموزید، بلکه بتوانید تغییرات اقتصادی را در دنیای واقعی تحلیل کنید و همیشه یک قدم جلوتر باشید.فرصت را از دست ندهید!

دوران کودکی آدام اسمیت

تاریخ ثبت شده زندگی آدام اسمیت از غسل تعمید او در 5 ژوئن 1723 در کرکالدی، اسکاتلند آغاز می‌شود. تاریخ تولد دقیق او نامشخص است، اما او پس از مرگ پدرش توسط مادرش، مارگارت داگلاس، بزرگ شد. آدام اسمیت در 13 سالگی به دانشگاه گلاسگو رفت و در کالج بالیول در دانشگاه آکسفورد تحصیل کرد، در آنجا به مطالعه ادبیات اروپا پرداخت.

تدریس در دانشگاه

سپس به خانه بازگشت و به ارائه سخنرانی در دانشگاه گلاسگو پرداخت که با استقبال خوب مواجه شد. این سخنرانی‌ها باعث منصوب شدن او به کرسی منطق در سال 1751 و سپس به کرسی فلسفه اخلاق در سال 1752 شد.
آدام اسمیت پس از بازگشت به اسکاتلند، مجموعه‌ای از سخنرانی‌های عمومی را در دانشگاه ادینبورگ ایراد کرد. موفقیت مجموعه سخنرانی‌هایش به او کمک کرد تا در سال 1751 به مقام استادی در دانشگاه گلاسگو دست یابد. او در نهایت جایگاه کرسی فلسفه اخلاق را به دست آورد.

مهاجرت به فرانسه

اسمیت در سال 1763 به فرانسه نقل مکان کرد تا به عنوان معلم خصوصی پسرخوانده چارلز تاونشند، اقتصاددان آماتور و وزیر خزانه‌داری آینده، موقعیت شغلی پردرآمدتری را بپذیرد. آدام اسمیت در زمان اقامت خود در فرانسه، با بنجامین فرانکلین و فیلسوفانی چون دیوید هیوم و ولتر هم عصر بود.

دستاوردهای قابل‌توجه و ثروت ملل

اسمیت در طول سال‌های تدریس و کار در گلاسگو، برخی از سخنرانی‌هایش منتشر کرد. کتاب نظریه عواطف اخلاقی ^[5] او سرانجام در سال 1759 منتشر شد. اسمیت مهم‌ترین اثر خود را با نام «تحقیق در ماهیت و علل ثروت ملل» (به اختصار «ثروت ملل») در سال 1776 و پس از بازگشتش از فرانسه و بازنشسته شدنش در زادگاهش کرکالدی، اسکاتلند منتشر کرد.
اسمیت در کتاب خود بسیاری از ایده‌هایی که پایه‌ی اقتصاد کلاسیک را تشکیل می‌دهند را مطرح کرد. سایر اقتصاددانان بر اساس آثار اسمیت که مکتب غالب تفکر اقتصادی در دوران رکود بزرگ بود، برای تحکیم نظریه کلاسیک اقتصادی کار کردند. عقاید اسمیت در آثار دیوید ریکاردو ^[6] و کارل مارکس ^[7] در قرن نوزدهم و جان مینارد کینز ^[8] و میلتون فریدمن ^[9] در قرن بیستم مشهود است.
آثار اسمیت تکامل جامعه بشری را از مرحله شکارچی بدون حقوق مالکیت یا محل سکونت ثابت تا کشاورزی عشایری با تغییر محل سکونت مورد بحث قرار می‌دهد. مرحله بعدی جامعه فئودالی است که در آن قوانین و حقوق مالکیت برای حمایت از طبقات ممتاز ایجاد می‌شود. در نهایت، جامعه مدرن با بازارهای آزاد تعیین می‌شود، جایی که نهادهای جدیدی برای انجام تعاملات بازار تأسیس می‌شوند.
آثار اسمیت به ایده «انسان اقتصادی» می‌پردازد، انسانی که اهداف و علایق خود را که بر رفتار وی در اقتصاد اثر می‌گذارد، دنبال می‌کند.

بیشتر بخوانید: میلتون فریدمن که بود؟

فلسفه بازارهای آزاد

فلسفه بازارهای آزاد تاکید بر به حداقل رساندن نقش دخالت دولت و مالیات در بازارهای آزاد دارد. اگرچه اسمیت از دولت محدود حمایت می‌کرد، اما دولت را مسئول بخش‌های آموزشی و دفاعی یک کشور می‌دانست.
اسمیت ایده «دست نامرئی» را که درباره نیروهای عرضه و تقاضا را در یک اقتصاد راهگشا است، طرح کرد. بر اساس این نظریه، هر فرد با توجه به خواسته‌های خود، به طور ناخواسته به ایجاد بهترین نتیجه برای همه کمک می‌کند.
به‌طور مثال یک قصاب، شربت‌ساز و نانوا در این اقتصاد امیدوارند با فروش محصولاتی که مردم می‌خواهند بخرند، درآمد کسب کنند. اگر در رفع نیازهای مشتریان خود موثر باشند، از پاداش‌های مالی برخوردار خواهند شد. در حالی‌که آن‌ها برای کسب درآمد در یک سازوکار سازمانی شرکت می‌کنند، محصولاتی را نیز ارائه می‌دهند که مردم می‌خواهند. آدام اسمیت استدلال کرد که این نوع سیستم برای این افراد و برای کل ملت ثروت ایجاد می‌کند.

بیشتر بخوانید: جان مینیارد کینز کیست؟

نظریه دست نامرئی

بر اساس عقاید و نظریه اسمیت، ملت ثروتمند کشوری است که پر از شهروندان انجام‌دهنده کار مولد برای بهتر کردن خود و رفع نیازهای مالی است. در این نوع اقتصاد، به گفته آدام اسمیت، یک شخص ثروت خود را در یک شرکت که به احتمال زیاد به او کمک می‌کند تا بالاترین بازده را برای یک سطح ریسک معین کسب کند، سرمایه‌گذاری می‌کند. نظریه دست نامرئی اغلب در قالب یک پدیده طبیعی ارائه می‌شود که بازارهای آزاد و سرمایه‌داری را در جهت کارآمدی، نه به‌عنوان چیزی که منجر به رفاه افراد می‌شود بلکه از طریق عرضه و تقاضا و رقابت برای منابع کمیاب ^[10] هدایت می‌کند.
از نظر آدام اسمیت، یک چارچوب نهادی برای هدایت انسان‌ها است به سمت فعالیت‌های مولد که برای جامعه مفید و ضروری است. این چارچوب متشکل از نهادهایی مانند یک سیستم قضایی که برای حمایت و ترویج رقابت آزاد و منصفانه طراحی شده است. با این حال، باید رقابتی تحت این چارچوب وجود داشته باشد، و رقابت به گفته اسمیت «آرزویی است که از بدو تولد با ما می‌آید، و تا زمانی که زنده هستيم هرگز ما را رها نمی‌کند».

نکته مهم

در حالی که اسمیت را «پدر اقتصاد» می‌دانند، مطالعات او در فلسفه و ادبیات بوده است و نظریات متعددی در این زمینه ها دارد.

ثروت و تولید کالا

ایده‌های ترویج شده توسط اسمیت در ثروت ملل توجه بین‌المللی را برانگیخت و عاملی محرک در تکامل از ثروت زمین-پایه به سمت ثروت ایجاد شده توسط روش‌های تولید خط مونتاژ بود که با تقسیم کار ممکن شد. آدام اسمیت برای نشان دادن اثربخشی این روش از مثالی برای کارهای مورد نیاز توليد یک سنجاق استفاده کرد.
اگر قرار بود یک نفر 18 مرحله لازم برای تکمیل کارها را انجام دهد، فقط می‌توانست تعداد انگشت شماری سنجاق را در هفته بسازد. با این روش، اگر 18 کار از طریق خط مونتاژ توسط 10 نفر تکمیل شوند، تولید به هزاران سنجاق در هفته خواهد رسید. اسمیت استدلال کرد که تقسیم کار و تخصص در نتیجه باعث رونق می‌شود.

تولید ناخالص داخلی (GDP)

ایده‌های طرح‌شده در کتاب ثروت ملل، پیدایش مفهوم تولید ناخالص داخلی (GDP) را فراهم کرد و فعالیت‌های واردات و صادرات را دگرگون کرد. قبل از انتشار کتاب ثروت ملل، کشورها ثروت خود را بر اساس ارزش ذخایر طلا و نقره خود اعلام می‌کردند.
با این حال، آدام اسمیت به شدت منتقد مرکانتلیسم بود؛ او استدلال کرد که کشورها باید بر اساس سطح تولید و تجارتشان ارزیابی شوند. این مفهوم، مبنایی برای ایجاد معیار تولید ناخالص داخلی برای اندازه‌گیری رفاه یک کشور بود.
هنگامی که ثروت ملل منتشر شد، بسیاری از کشورها برای تجارت با کشورهای دیگر مردد بودند. آدام اسمیت استدلال کرد که باید مبادله‌ی آزاد ایجاد شود زیرا هر دو کشور وضعیت بهتری با مبادله خواهند داشت.
در نتیجه با این تغییر نگرش نسبت به تجارت، واردات و صادرات افزایش یافت. اسمیت همچنین به دنبال قانونی بود که تجارت را تا حد امکان آسان کند.

نکته سریع

آدام اسمیت دستور داد که تمام آثار منتشر نشده او پس از مرگش نابود شوند.

بیشتر بخوانید: جان نش نوبلیست اقتصاد کیست؟

میراث آدام اسمیت

برجسته‌ترین ایده‌های اسمیت، «دست نامرئی» و تقسیم کار، اکنون از نظریه‌های بنیادی اقتصاد هستند. نظریه های او درباره اقتصاد در قرن بیست و یکم در نظریه اقتصادی مدرن به حیات خود ادامه می‌دهند.
اسمیت طرفدار این باور بود که کار فقرا معیاری کلیدی برای عملکرد یک اقتصاد است، اما اسمیت به دلیل توجه به نابرابری ^[11] معروف بود. کارل مارکس، اقتصاددان سیاسی و فیلسوف اجتماعی مانند آدام اسمیت، تا حد زیادی از ثروت ملل الهام گرفته بود و آثارش تا حد زیادی نشات گرفته از آثار اسمیت بودند. در حالی که اسمیت اعتقاد داشت که سرمایه‌داری وضعيت ایده‌آل برای رشد اقتصاد است، مارکس معتقد بود که سرمایه‌داری منجر به طمع و نابرابری در بین شهروندان می‌شود و در نهایت خود را به سقوط می‌کشاند.
نوشته‌های آدام اسمیت بر علم روز اقتصاد نيز تأثیر دارد، زیرا او معتقد بود که ثروت از طریق نیروی کار ایجاد می‌شود و منفعت شخصی، مردم را تشویق می‌کند تا از منابع خود برای کسب درآمد استفاده کنند. تئوری‌های اسمیت مبنی بر اینکه اقتصادها زمانی شکوفا می‌شوند که رقابت، سرمایه‌داری و بازار آزاد برقرار باشند در قرن بیست و یکم هم زنده و جاری است.

افتخارات و جوایز

در سال 2007، بانک انگلستان تصویر آدام اسمیت را روی اسکناس‌های 20 پوندی قرار داد. او یکی از اعضای انجمن سلطنتی هنر ^[12] بود و به نام او چندین ساختمان در اسکاتلند نامگذاری شده‌اند. جایزه آدام اسمیت، بالاترین جایزه‌ای است که توسط انجمن آموزش خصوصی ^[13] اعطا می‌شود. دانشگاه گلاسگو کرسی استادی، کتابخانه، مرکز تحقیقات و یک ساختمان به نام آدام اسمیت دارد.

بیشتر بخوانید: رابرت سولو کیست؟

سوالات متداول درباره آدام اسمیت

بیشتر بخوانید: فردریش فون هایک کیست؟

جمع بندی

آدام اسمیت در 17 ژوئیه 1790 در سن 68 سالگی در ادینبورگ، اسکاتلند درگذشت و در کانن‌گیت کرک‌یارد به خاک سپرده شد. ایده‌هایی که توسط آدام اسمیت مشهور شد، در مکتب کلاسیک اقتصاد و موسساتی مانند موسسه آدام اسمیت ^[14]، اندیشکده نئولیبرال بازار آزاد پیشرو در بریتانیا، هنوز ادامه دارند.

منابع

Investopedia

^{[1]   Mercantilisim (Investopedia)}

^{[2]   Invisible Hand (Investopedia)}

^{[3]   Gross Domestic Product (Wikipedia)}

^{[4]   The Wealth of Nations (Wikipedia)}

^{[5]   The Theory of Moral Sentiments (Wikipedia)}

^{[6]   David Recardo (Wikipedia)}

^{[7]   Karl Marx (Wikipedia)}

^{[8]   John Maynard Keynes (Wikipedia)}

^{[9]   Milton Friedman (Wikipedia)}

^{[10]   Scarcity (Wikipedia)}

^{[11]   Economic Inequality (Wikipedia)}

^{[12]   Royal Society of Art (Wikipedia)}

^{[13]   Association of Private Enterprise Education (Wikipedia)}

^{[14]   Adam Smith Institute}