افزایش سرمایه در بورس چگونه است و حق تقدم چیست؟

افزایش سرمایه یکی از اصطلاحاتی است که در اخبار مرتبط با بازار بورس زیاد شنیده می‌شود. در این مقاله، مفهوم این اصطلاح، انواع آن، برخی از نکات آن و همچنین مطالبی درباره حق تقدم بیان می‌شود.

شرکت‌ها برای رسیدن به اهدافی نظیر رشد و توسعه فعالیت‌ها، حضور بیشتر در بازارهای داخلی و خارجی و … نیازمند تأمین منابع مالی هستند. برای تأمین مالی این شرکت‌ها، روش‌های گوناگونی موجود است که از اصلی‌ترین آن‌ها می‌توان افزایش سرمایه، دریافت تسهیلات بانکی و انتشار اوراق بدهی را نام برد.

در میان روش‌های بیان‌شده، دریافت تسهیلات بانکی و انتشار اوراق بدهی، بر مبنای استقراض می‌باشند؛ یعنی شرکت‌ها برای استفاده از این روش‌ها باید پرداخت بدهی و بهره آن را برعهده گیرند. با توجه به لزوم پرداخت بهره در صورت استقراض، به‌کارگیری روش‌هایی مانند افزایش دارایی که از طریق بازار‌های سرمایه انجام می‌شود، هزینه‌های بنگاه را تا حد زیادی پایین می‌آورد.

سؤالی که شاید برای بسیاری از تازه‌وارد‌های بازار بورس پیش آید، این است که افزایش سرمایه در بورس چیست؟ چه شرکت‌هایی اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند؟ روش‌های افزایش سرمایه چیست و تفاوت این روش‌ها چه می‌باشد؟ سهام موجود در پرتفوی سهامداران پس از افزایش سرمایه تغییراتی می‌کند؟ حق تقدم سهام چیست؟ خریدوفروش حق تقدم سهام به چه صورت انجام می‌شود؟ این‌ها سؤالاتی است که سعی کرده‌ایم در این مقاله که در سایت کلینیک اقتصاد منتشر شده است، به آنها بپردازیم.

افزایش سرمایه در بورس چگونه صورت می‌گیرد؟

به‌طور کلی شرکت‌ها جهت تأمین منابع مورد نيازشان برای طرح‌های توسعه‌ای و افزایش نقدینگی خودشان، اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. در واقع، یکی از روش‌های تأمین مالی شرکت‌ها تغییر در میزان سرمایه می‌باشد. در بعضی مواقع نیز این راهکار به منظور اصلاح و بهبود ساختار مالی شرکت‌ها انجام می‌گیرد.

 روش‌‌های افزایش سرمایه در بورس

روش‌‌های افزایش سرمایه در بورس

به صورت کلی، چهار روش برای افزایش سرمایه شرکت وجود دارد که به شرح زیر است:

1. افزایش از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
2.  از محل سود انباشته (سهام جایزه)
3. افزایش از محل آورده نقدی و مطالبات حل‌شده سهامداران
4. روش صرف سهام

۱.افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

افزایش دارایی از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، یکی از چهار نوع افزایش سرمایه در بازار بورس است. در این روش، متعلقات شرکت، مانند ساختمان، ملک، زمین، ماشین و تجهیزات مطرح می‌باشد. این دارایی‌ها به واسطه شرکت ارزیابی شده و سپس نسبت به ترازنامه، محاسبه می‌شود. حسابداری اموال نباید با ترازنامه متفاوت باشد؛ برای همین، شرکت تصمیم به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها می‌گیرد تا توازن را در محاسبات مالی برقرار کند.

برای مثال، شرکتی زمینی را در سال ۵۰ به ارزش ده میلیون تومان خریده است. در حال حاضر، این زمین همچنان در مالکیت شرکت است؛ اما ارزش زمین به دو میلیارد تومان رسیده است. بنابراین، شرکت نیاز دارد تا تعادلی در محاسبات دارایی خود ایجاد کند که یکی از راهکارهای آن ثبت افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها می‌باشد.

بیشتر بخوانید: آیا شناخت روند ها و رالی ها در بورس آسان است؟

–افزایش سرمایه از محل دارایی‌های استهلاک‌پذیر:

این نوع از افزایش دارایی، دارایی‌هایی را شامل می‌شود که در طول زمان دچار استهلاک می‌شوند؛ به گونه‌ای که قیمت کارکرده آن دارایی در زمان حال، بالاتر از قیمت نو همان دارایی در زمان گذشته می‌باشد. به عنوان مثال، ماشین‌آلات و تجهیزات برقی مورد استفاده شرکت می‌تواند در حکم دارایی استهلاک‌پذیر تلقی شود. این دارایی‌ها ممکن است نسبت‌های مالی شرکت را دگرگون کند و بعضاً هزینه‌های شرکت را افزایش دهد.

–افزایش سرمایه از محل دارایی‌های استهلاک‌ناپذیر:

در این نوع افزایش، دارایی و سرمایه‌ای مد نظر است که به مرور زمان استهلاک‌پذیر نباشد، مانند زمین یا ملک شرکت. در این حالت، صرفاً ارزش ذاتی تغییر کرده است و مثل حالت قبلی هزینه‌ای برای شرکت ندارد؛ به همین علت پول و سرمایه جدیدی به شرکت تزریق نشده و فقط سبب به اجرا در آمدن یک عملیات حسابداری در صورت‌های مالی شرکت می‌شود.

۲.افزایش سرمایه از محل سود انباشته

طبق قانون تجارت، شرکت‌ها باید به صورت سالیانه درصدی از سود خود را بین سهامداران تقسیم نکنند و نزد خود نگهداری کنند. این سود در حسابی تحت عنوان سود انباشته در صورت‌های مالی شرکت‌ها ثبت می‌گردد. با افزایش سودهای انباشته‌شده شرکت و رسیدن آن به حد نصاب، شرکت‌‌ها از این محل افزایش سرمایه می‌دهند و با این کار منابع جدید مورد نیاز خود را تأمین می‌کنند.

پس در روش سود انباشته، عملاً جریان نقدینگی جدیدی وارد شرکت نمی‌شود. در این روش، چون سهامداران پولی برای سهام جدید خود پرداخت نمی‌نمایند، این سهام تحت عنوان سهام جایزه به سهامداران تعلق می‌گیرد. مهم‌ترین ویژگی‌های افزایش سرمایه از محل سود انباشته به شرح زیر می‌باشد:

• کمک به بهبود سودآوری شرکت
• تسریع فرایند توسعه
• عدم ورود نقدینگی خارج از شرکت
• عدم نیاز به پرداخت قیمت اسمی سهم

۳.افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حل‌شده سهامداران

در بعضی اوقات که شرکت‌ها برای طرح‌های توسعه‌ای خود نیاز به منابع جدید دارند اما سود انباشته کافی ندارند، ناگزیر به افزایش سرمایه در بورس از محل آورده نقدی سهامداران می‌باشند. به دلیل اینکه این روش، نیازمند تأمین منابع جدید از سوی سهامداران فعلی شرکت می‌باشد، شرکت حق استفاده و حضور در آن را ابتدا در اختیار سهامداران شرکت می‌گذارد؛ به این صورت که اوراقی به سهامداران فعلی شرکت تحت عنوان «حق تقدم سهام» تعلق می‌گیرد. سهامداران در مدت زمان مجاز برای معاملات این اوراق که معمولاً دو ماه می‌باشد، دو راهکار بیشتر ندارند:

1. پرداخت مبلغ اسمی سهام: در این روش سهامداران در ازای هر سهم، باید مبلغی را در بازه زمانی دوماهه به شرکت پرداخت نمایند. این مبلغ در ایران معمولاً ۱۰۰۰ ریال می‌باشد. با این کار، پس از طی مراحل افزایش سرمایه، حق تقدم شما تبدیل به سهم عادی می‌گردد.
2. فروش حق تقدم: سهامدار اگر به هر علتی نخواهد که از حق تقدم‌های خود استفاده کند، می‌تواند حق تقدم‌های خود را در بازه زمانی دوماهه به دیگر سرمایه‌گذاران شرکت بفروشد. این حق تقدم‌ها در بورس همانند سهام عادی قابل معامله می‌باشند. حق تقدم هر سهمی با اضافه شدن حرف «ح» پس از نماد آن قابل شناسایی می‌باشد. به عنوان مثال، حق تقدم ایران خودرو با نماد «خودروح» معامله می‌شود.

۴.افزایش سرمایه به روش صرف سهام

در این روش، شرکت سهام خود را به مبلغی بالاتر از قیمت اسمی و از طریق روش پذیره‌نویسی سهام می‌فروشد و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را به حساب اندوخته منتقل کرده یا به جای آن سهام جدید به سهامداران قبلی واگذار می‌کند.

در افزایش سرمایه به روش صرف سهام، در ازای انتشار سهام عادی با ارزش اسمی سهام، پذیره‌نویسی سهام جدید ناشی از این عمل به قیمت بازار صورت می‌گیرد. منظور از صرف سهام، مابه‌التفاوت ارزش سهام است. در این خصوص، شرکت‌ها می‌توانند سه کار انجام دهند:

• انتقال اضافه ارزش به اندوخته شرکت
• تقسیم نقدی اضافه ارزش سهام میان سهامداران قبلی
• دادن سهام جدید به سهامداران قبلی

برای فروش هم می‌توانند دو کار انجام دهند:

• فروش با حفظ حق تقدم
• فروش با سلب حق تقدم

می‌توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر به دوره جامع اصول سرمایه گذاری و ثروت آفرینی مراجعه نمایید.

 بهترین نوع افزایش سرمایه در بورس چیست؟

باید توجه داشت شرکت‌ها دارای ساختار متفاوت با یکدیگر هستند و از آنجایی که هر یک پیچیدگی‌های خاصی دارند، نمی‌توان نسخه‌ای کلی برای تمامی شرکت‌ها پیچید. اما به‌طور کلی افزایش سرمایه‌ای که منابع جدید مالی را به شرکت وارد نماید، شرایط مناسب‌تری برای توسعه فعالیت‌ها دارد. علی‌هذا افزایش میزان سرمایه از طریق آورده نقدی و همچنین صرف سهام، بهتر و باصرفه‌تر از روش‌های دیگر می‌باشد.

همچنین برای شرکت‌های ورشکسته و مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت، از آنجایی که روش تجدید ارزیابی دارایی‌ها عملاً پولی وارد شرکت نمی‌کند و صرفاً یک عملیات حسابداری برای بهبود صورت‌های مالی شرکت محسوب می‌گردد، مناسب‌تر می‌باشد.

می‌توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره بورس و افزایش سرمایه در بورس به سایت ویکی پدیا مراجعه نمایید.

تأثیرات افزایش سرمایه بر قیمت سهام چیست؟

بعد از افزایش سرمایه قیمت سهم تغییر می‌کند. میزان تغییر قیمت بستگی به نوع افزایش سرمایه دارد که هریک فرمول خاص خود را دارند که به شرح آن می‌پردازیم:

• قیمت سهام بعد از افزایش سرمایه از محل سود انباشته

در روش سود انباشته، درصد مالکیت سهامداران شرکت بدون تغییر است. به همان اندازه که سرمایه شرکت زیاد می‌شود، تعداد سهام سهامداران هم افزایش پیدا می‌کند و به صورت زیر محاسبه می‌گردد:

روش محاسبه و تعیین قیمت سهام پس از افزایش سرمایه از محل سود انباشته با فرمول زیر صورت می‌گیرد

• قیمت سهام پس از افزایش سرمایه از محل آورده نقدی چگونه است؟

در این حالت قیمت سهم به صورت زیر محاسبه می‌گردد:

• قیمت سهام پس از افزایش سرمایه از محل سود انباشته و آورده نقدی سهامداران به صورت زیر محاسبه می‌گردد.

قیمت جدید سهم با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

حق تقدم سهام چیست؟

هنگامی که شرکتی اقدام به افزایش سرمایه در بورس می‌کند، به نسبت درصد افزایش سرمایه تعداد سهام آن شرکت نیز افزایش پیدا می‌کند. حال به این دلیل که سهامداران خواهان رعایت حقوق و منافع خود در شرکت می‌باشند، انتظار دارند که بعد از افزایش سرمایه شرکت، درصد مالکیت خود را در شرکت نسبت به قبل از افزایش سرمایه حفظ نمایند.

بر طبق قانون تجارت، حقی برای سهامداران شرکت در نظر گرفته می‌شود. بر این اساس، در صورتی که شرکتی سهام جدیدی برای فروش اعلام نماید، برای خرید سهام جدید، سهامداران فعلی در اولویت قرار دارند. به این اولویت در خرید سهام نسبت به سهامداران جدید، حق تقدم خرید سهام می‌گویند.

نحوه استفاده از حق تقدم سهام

تنها، زمانی که افزایش سرمایه شرکت از محل آورده نقدی است، این قضیه صادق است. مثلاً در افزایش سرمایه از محل سود انباشته، سود متعلق به سهامداران شرکت، تبدیل به سهام می‌شود که اینجا دیگر حق تقدم سهام معنی ندارد. بعد از تصویب افزایش سرمایه شرکت در مجمع، فرمی برای سهامداران ارسال می‌شود که به آن گواهی حق تقدم خرید سهام می‌گویند.

خریدوفروش حق تقدم سهام به چه صورت است؟

پس از اضافه شدن حق تقدم‌ها به سبد سهام‌داران، معمولاً سهامداران دو تا سه ماه فرصت دارند تا مبلغ اسمی حق تقدم‌ها را بپردازند. در این بازه زمانی، سهامدارانی که به هر علت قصد استفاده از آن را نداشته باشند، می‌توانند حق تقدمشان را به فروش برسانند. سهامداران دیگر هم این حق تقدم‌ها را خریداری کرده و در مهلت تعیین‌شده مبلغ اسمی حق تقدم‌ها را پرداخت می‌نمایند. با این کار، حق تقدم‌هایشان به سهم معمولی تبدیل شود.

حق تقدم سهام استفاده‌نشده چه می‌شود؟

اگر سهامداری در مهلت مقرر فرم افزایش سرمایه را پر نکند و حق تقدم‌هایش را نفروشد، اصطلاحاً گفته می‌شود از حق تقدم‌هایش استفاده نکرده است. در انتهای مهلت تعیین‌شده برای استفاده از حق تقدم‌ها، شرکت حق‌تقدم‌های استفاده‌نشده را حراج می‌کند و پس از کسر کارمزد، مبلغ حاصل را به حساب سهامداران واریز می‌کند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد سهام و انواع آن می‌توانید به سایت ویکی پدیا مراجعه نمایید.

نماد حق تقدم چیست؟ ح آخر نمادها به چه معنی است؟

نماد حق تقدم سهام همان «ح» است که به انتهای اسم نماد سهام اضافه می‌شود. به عنوان مثال، نماد شرکت ایران خودرو که در بورس تحت عنوان «خودرو» است، اگر بخواهد حق تقدم واگذار کند، نمادش در سامانه بورسی به صورت «خودروح» خواهد بود یا شرکت کاشی و سرامیک حافظ که با نماد «کحافظ» در بورس معامله می‌شود، نماد حق تقدمش در سامانه بورسی با عنوان «کحافظح» موجود است.