مهم‌ترین اصطلاحات و مفاهیم بورس (بخش اول)

شناخت مفاهیم و اصطلاحات بورس به درک بهتر بازار و تحلیل‌های دقیق‌تر کمک می کند. از این رو بر آن شدیم تا در سایت کلینیک اقتصاد به توضیح کامل و دقیق این مباحث بپردازیم. دانستن مفاهیمی چون سبدگردانی، شاخص کل، دارایی تحت مدیریت، و صندوق های سرمایه‌گذاری برای افرادی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در این بازار فعال هستند ضروری است. در این مقاله پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس را شرح می‌دهیم:

شاخص کل بورس چیست؟

دارایی تحت مدیریت (AUM) چیست؟

دارایی‌های تحت مدیریت (Asset Under Management)، که به صورت اختصاری با عنوان AUM آن را نشان می‌دهند. این شاخص معمولاً به دارایی‌های اطلاق می‌شود که یک صندوق سرمایه‌گذاری از سهام‌دارن خود دریافت کرده است. این دارایی‌ توسط نهاد یا صندوق سرمایه‌گذاری مدیریت می‌شود. باید به این نکته توجه داشت که شاخص AUM به صورت روزانه نوسان می‌کند زیرا بیانگر جریان نقدی ورودی و خروجی یک صندوق است.

 

بیشتر بخوانید:

پول هوشمند در بورس چگونه است؟

 

سبدگردانی (Separately Managed Account) چیست و به چه کسی سبد گردان می‌گویند؟

ارائه این خدمت‌ مالی به سرمایه‌گذاران خرد و کلان در دنیا قدمتی بیش از نیم‌ قرن دارد. اما در بازار نوپای بورس ایران پس از تجربه ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، اخیرا «سبدگردانی» مورد توجه معامله‌گران و سرمایه‌گذاران قرار گرفته است. هرچند تا پیش ‌از این تجربه سبدگردانی به‌طور غیررسمی دردهه های اخیر در بازار بورس تهران وجود داشته است.

سبدگردانی به معنای چیدمان ترکیبی از دارایی‌ها در قالب یک سبد است. در سبد گردانی مالکیت سبد کاملاً متعلق به سرمایه‌گذار است و میزان هر یک از دارایی‌ها و قیمت دقیق خرید و فروش دارایی‌ها توسط سبدگردان تعیین و پایش می‌شود. به بیان ساده می‌توان سبدگردانی را این گونه تعریف کرد: «سپردن پول و دارایی خود به فردی  تحت عنوان سبدگردان. این فرد با استفاده از تجربه و مهارت خود با سرمایه شما اقدام به خرید و فروش سهام می‌کند». سبدگردانی به «مدیریت پرتفوی» نیز معروف است. این افراد بر اساس ویژگی‌های سرمایه گذار مانند سطح ریسک‌پذیری و میزان سرمایه، سبدی متناسب با شخصیت او تشکیل می‌دهند و به صورت منظم آن را بررسی می‌کنند.

پرتفوی چیست؟

پرتفوی یکی از پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس، واژه فرانسوی و به‌ظاهر خیلی پیچیده است. اما مفهوم کاملاً واضحی در بورس دارد. پرتفوی به سبدی از دارایی‌های مالی گفته می‌شود. به‌ عبارت‌ دیگر پرتفوی ترکیبی از سهام یا سایر دارایی‌هاست که یک سرمایه‌گذار آن‌ها را خریداری نموده است. هدف از تشکیل پرتفوی سهام یا سبد سهام، کاهش ریسک در سرمایه‌گذاری است. با ایجاد سبد سرمایه‌گذاری، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. پرتفوی به‌صورت مستقیم توسط سرمایه‌گذاران و معامله‌گران یا توسط سبدگردان‌های حرفه‌ای به صورت غیرمستقیم‌ مدیریت می‌شود. بازده سرمایه گذاری در پرتفوی معادل بازده میانگین آن پرتفوی می‌باشد. این نکته حائز اهمیت است:

ريسك پرتفوی به‌دلیل کاهش ریسک غیرسیستماتیک در بیشتر موارد كمتر از متوسط ريسك سهام داخل سبد است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds) یکی از اصلی‌ترین سازوکارهای سرمایه گذاری در بازارهای مالی هستند. با توجه به افزایش سرمایه‌گذاری در بورس و اوراق بهادار، هر ساله شاهد شکل‌گیری صندوق‌‌های سرمایه‌گذاری جدیدی هستیم که یکی از انواع آن صندوق سرمایه‌گذاری مشترک است. صندوق‌های مشترک با تصویب مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۸۴ فعالیت خود را آغاز نمودند. این صندوق‌ها به عنوان یک نهاد، منابع مالی را جمع‌آوری و در سبدهای متنوعی از اوراق بهادار سرمایه گذاری می‌کنند. به بیان دیگر، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک نوعی نهاد مالی هستند که تمرکز اصلی آن‌ها سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار است.

اوراق بدهی چیست؟

اوراق بدهی همانند اوراق قرضه دولتی و شرکتی، نوعی ابزار بدهی است که با شرایط معین بین دو طرف معامله می‌شود. به بیان دیگر، اوراق بدهی اسناد یا اوراق بهاداری هستند که به‌ موجب آن شخص منتشر کننده متعهد به پرداخت بهره سالانه در زمان‌هایی مشخص به دارنده اوراق می شود. همچنین شخص منتشر کننده اوراق متعهد می شود در زمان مشخص (زمان سررسید) اصل مبلغ را بازپرداخت کند. دارنده اوراق به‌عنوان بستانکار این حق را دارد تا اصل و بهره سرمایه‌گذاری خود را دریافت کند. با این حال، پس از دریافت وجه، هیچ مالکیتی در شرکت ندارد. خریدار این نوع اوراق در واقع به شرکت‌های بزرگ و دولت وام می‌دهند تا از این طریق بهره وام خود را به طور ثابت دریافت کنند.

 

مصاحبه دکتر سعدوندی درباره:

نقش فروش اوراق و عملیات بازار باز در اقتصاد ایران

 

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF)

نام اختصاری ETF مخفف عبارت انگلیسی (Exchange Traded Fund) می‌باشد. این نام به صندوق‌هایی اطلاق می‌شود که می‌توان در بازار بورس واحدهای سرمایه‌گذاری‌شان را خرید و فروش کرد. در ایران این صندوق‌ها با نام صندوق‌های قابل معامله شناخته می‌شوند. از آن جا که هر سرمایه‌گذار با حداقل سرمایه قادر به سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها است. صندوق‌های ETF جزء بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری برای افراد است تا به صورت غیرمستقیم در بازار بورس سرمایه‌گذاری کنند.

تحلیل تکنیکال و بنیادی

در روش تحلیل بنیادی، سرمایه گذار وضعیت مالی شرکت را از طریق صورت‌های مالی بررسی می‌کند. در این روش، مفاهیمی چون ترازنامه، صورت حساب سود و زیان و نسبت‌های مالی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند. از طرف دیگر، تحلیل تکنیکال، بدون توجه به بنیاد شرکت، بر اساس روند گذشته قیمت، اقدام به پیش بینی قیمت سهام می‌کند. در روش تکنیکال مباحثی چون روندهای صعودی و نزولی، فیبوناتچی، کانال‌های صعودی و نزولی، تئوری‌های الیوت و بسیاری دیگر مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. اغلب تحلیل‌گران معمولاً از هر دو روش برای تحلیل سهام استفاده می‌کنند.

 

برای یادگیری کامل مباحث تحلیل بنیادی،
در دوره‌های مقدماتی و پیشرفته «تحلیل بنیادی سهام» دکتر سعدوندی شرکت کنید.

 

صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی چیست؟

هدف از صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص (Index Fund) تطبیق پرتفوی سرمایه‌گذاری با شاخص‌های بازار سهام است. این شاخص می‌تواند شاخص‌ کل یا دیگر شاخص‌‌های در بازار سهام باشد. ضرورت خرید و فروش سهام در این صندوق‌ها تنها زمانی بالا می‌رود که سرمایه به‌ دلیل ورود سرمایه‌گذار جدید اضافه یا به دلیل خروج یک سرمایه‌گذار کم شود. مزیت اصلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص‌، هزینه‌ کمتر و حذف ریسک مدیریت صندوق‌ می‌باشد.

ارزش خالص دارایی NAV چیست؟

برای بررسی وضعیت شرکت‌های سرمایه گذاری و صندوق‌های سرمایه گذاری از ارزش خالص دارایی استفاده می شود. برای محاسبه ارزش خالص دارایی، ارزش ذاتی دارایی‌های درون یک صندوق یا شرکت سرمایه‌گذاری را تخمین می‌زنیم، سپس خالص دارایی‌های شرکت را بر تعداد سهام تقسیم می‌کنیم تا ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم را به دست آوریم. از این طریق می‌توان ارزش خاصل دارایی شرکت را با قیمت بازاری آن مقایسه کرد.

 

بیشتر بخوانید:

موارد مورد توجه برای خرید یک سهام بورسی