حاشیه سود عملیاتی در شرکت‌های بورسی

یادگیری مفاهیم و اصطلاحات بورسی از جمله عوامل مهم برای موفقیت در بازار سهام است. اگر به تازگی فعالیت خود را در بازار سرمایه آغاز کردید، با یادگیری صحیح مفاهیم می‌توانید به تحلیل سهام بپردازید و از موقعیت‌های موجود در بازار سهام استفاده بهینه کنید. تحلیل بنیادی یکی از روش‌های تحلیل سهام است که با در نظر گرفتن مباحث مالی به ارزیابی وضعیت یک شرکت به صورت مجزا، در مقایسه با رقبا و همچنین وضعیت کلی شرکت در بازار می‌پردازد. در تحلیل بنیادی شرکت‌ها پارامترهای مهمی چون حاشیه سود عملیاتی، حاشیه سود خالص، نسبت های مالی و… وجود دارد که تسلط بر آن‌ها از الزامات این روش تحلیلی است. یکی از پارامترها و اصطلاحات کلیدی در تحلیل بنیادی سهام شرکت‌ها، مفهوم حاشیه سود می‌باشد. در این مقاله به بررسی مفهوم حاشیه سود عملیاتی می‌پردازیم.

حاشیه سود عملیاتی چیست؟

حاشیه سود عملیاتی (Operating Margin): میزان سود یک شرکت از فروش محصولات یا خدمات خود پس از پرداخت هزینه‌های متغیر مانند دستمزدها، مواد خام و غیره. مبلغی که در صورت‌های مالی به عنوان حاشیه سود از آن یاد می‌شود بهره و مالیات کسر نشده است. روش محاسبه حاشیه سود عملیاتی بدین صورت است که درآمد عملیاتی یک شرکت بر میزان فروش خالص آن تقسیم می‌شود. به این اصل مهم توجه کنید: زمان حسابرسی حاشیه سود عملیاتی پیش از پرداخت بهره و مالیات است.

نکاتی مهم در خصوص حاشیه سود عملیاتی

سود عملیاتی بیانگر اختلاف سود ناخالص و هزینه‌های عملیاتی مانند هزینه‌های عمومی، اداری، توزیع، بازاریابی، فروش و … است. نسبت سود عملیاتی به فروش همان حاشیه سود عملیاتی می‌باشد که در حقیقت به کنترل هزینه‌های عملیاتی در فرآیند سودآوری شرکت می‌پردازد. افزایش حاشیه سود عملیاتی بیانگر افزایش میزان سودآوری شرکت و توانایی شرکت در کاهش هزینه‌های عملیاتی است.

از حاشیه سود عملیاتی چه اطلاعاتی به دست می‌آید؟

حاشیه سود عملیاتی یک شرکت نشان دهنده بازده فروش نیز می‌باشد که معیاری کلیدی در ارزیابی چگونگی مدیریت شرکت و میزان ریسک‌پذیری می‌باشد. این معیار، نسبت درآمدی که برای پوشش هزینه‌‌های غیرعملیاتی مانند پرداخت بهره وام در دسترس است را نشان می دهد. به همین علت، سرمایه‌گذاران و وام‌دهندگان توجه زیادی به این نسبت مالی دارند. این نسبت می‌تواند معیاری مناسب برای ارزیابی ریسک تجاری یک شرکت باشد. با اشاره به همین نکته، توجه به روند پیشین حاشیه سود عملیاتی شرکت نیز روشی مناسب برای سنجش پایداری افزایش درآمد شرکت است.

 

برای یادگیری کامل این مباحث در دوره مقدماتی و پیشرفته
«تحلیل بنیادی سهام» دکتر سعدوندی شرکت کنید.

 

فرمول محاسبه حاشیه سود عملیاتی

برای محاسبه حاشیه سود عملیاتی یک شرکت، درآمد عملیاتی درآمد خالص حاصل از فروش تقسیم می‌کنیم.

بنابراین، فرمول محاسبه حاشیه سود عملیاتی بدین صورت است:

حاشیه سود عملیاتی = درآمد عملیاتی / فروش خالص؛

همچنین لازم به ذکر است که درآمد عملیاتی معمولا به درآمد کل شرکت پیش از پرداخت بهره و مالیات می‌گویند. درآمد عملیاتی یا درآمد قبل از پرداخت بهره و مالیات، درآمدی است که بعد از کسر تمامی هزینه‌‌های عملیاتی و هزینه‌های سربار مانند هزینه‌های فروش و مدیریت اجرایی و همچنین هزینه‌های کالاهای به فروش رسیده و … در صورت ‌حساب‌ سود و زیان شرکت باقی خواهد ماند.

همچنین برای دسترسی به نرخ درآمد عملیاتی و فروش خالص هر شرکت لازم است اطلاعات و صورت‌های مالی میان دوره‌ای ماهانه، ۳ ماهه، ۶ ماهه و یا یک ساله شرکت مورد نظر را داشته باشیم. این اطلاعات و صورت‌های مالی در سایت خود شرکت و همچنین در سامانه کدال قابل مشاهده است.

محدودیت‌ها

از این نسبت اغلب برای مقایسه شرکت‌های فعال در یک صنعت و یا صنایع مشابه و یا کسب و کارهایی که مدل تجاری مشابه دارند استفاده می‌شود. شرکت‌ها در صنایع مختلف با مدل‌های تجاری کاملاً متفاوت حاشیه سود عملیاتی متفاوتی دارند، بنابراین مقایسه آن‌ها بی‌معنی است. همچنین درآمد پیش از پرداخت بهره، مالیات و استهلاک با جریان نقدی برابر نخواهد بود زیرا برخلاف جریان نقدی، افزایش در حساب یا سرمایه در گردش برای هزینه ‌های سرمایه‌ای لازم جهت حمایت از تولید و حفظ پایه دارایی شرکت در نظر گرفته نمی‌شود. علاوه بر این، مدیران گاهی از این نسبت برای ارزیابی درآمد پروژه‌های مختلف استفاده می‌کنند. باید خاطر نشان کرد که در این حوزه، نحوه تخصیص هزینه‌‌های سربار نیز  فاکتوری پیچیده و تعیین ‌کننده می‌باشد.

مزایا و معایب

شرکت‌ها ممکن است سود عملیاتی خود را به‌جای سود خالص ارائه نمایند. درحالی که، سود خالص یک شرکت کسر سود و مالیات را نیز در نظر می‌گیرد. در مواردی که شرکت بدهی بسیاری داشته باشد، سود عملیاتی وضعیت مالی شرکت را مثبت‌تر از سود خالص آن نشان خواهد داد.

سود عملیاتی مثبت ممکن است سود بالقوه کلی شرکت را نشان دهد اما در واقع سودآوری را تضمین نخواهد کرد. شرکتی که نسبت بدهی بالایی دارد، ممکن است این نسبت را مثبت نشان دهد، در حالی که همزمان درگیر زیان خالص باشد. علاوه بر این، هزینه‌های لحاظ ‌نشده ممکن است بزرگ باشند، تا حدی که سود عملیاتی شرکتی که سود خالص منفی دارد را مثبت نشان دهد.

موارد حذف‌شده در محاسبه سود عملیاتی

درآمد حاصل از فروش دارایی‌ها، خارج از مواردی که به‌طور خاص در راستای اهداف اصلی کسب‌وکار به فروش می‌رسد، در سود عملیاتی لحاظ نمی‌شود. علاوه بر این، سودی که از طریق مکانیزم‌هایی مثل حساب‌های جاری یا بازار پول نیز در سود عملیاتی لحاظ نمی‌گردد. با این که حذف هزینه‌های تولید از کل درآمد عملیاتی، درکنار هر هزینه‌ای مرتبط با استهلاک، به هنگام تعیین سود عملیاتی مجاز است. این محاسبات تعهدات و بدهی‌هایی که باید پرداخت شوند را در نظر نمی‌گیرد. حتی اگر این تعهدات و بدهی‌ها به‌طور مستقیم به توان شرکت جهت حفظ عملیات عادی کسب‌وکار مرتبط گردد. درآمد عملیاتی شامل درآمد سرمایه‌گذاری حاصل از سهام جزئی در یک شرکت دیگر نمی‌شود. حتی اگر درآمد سرمایه‌گذاری مذکور به‌طور مستقیم به عملیات اصلی کسب‌وکار شرکت ثانویه مرتبط گردد. علاوه بر این، فروش دارایی‌هایی مانند املاک و مستغلات و تجهیزات تولیدی نیز محاسبه نمی‌گردد. زیرا این فروش‌ها درواقع بخشی از عملیات اصلی شرکت‌ها نخواهند بود و در محاسبات جایی ندارد.

 

بیشتر بخوانید:

نسبت P/E در بورس