راهکار‌های کاهش وابستگی به دلار

از ریال جهان‌روا تا معاملات فیوچر/ ارائه راهکار‌هایی برای کاهش وابستگی به دلار

به گزارش ایبِنا، این روزها اقتصاد ایران در حال پوست‌اندازی است. بانک مرکزی در راس سیاست‌های پولی و بانکی در حال اجرای اقدامات متنوعی برای کنترل بازار ارز و کاهش وابستگی به دلار است. تا اینجا توانسته نرخ دلار را که اهمیت روانی بالایی در افکار عمومی پیدا کرده، در کانال ۲۵ هزارتومان متوقف سازد.

حل مسائل اقتصادی، فرمول‌های پیچیده‌ای را می‌طلبد. اینگونه نیست که هر مسئله‌ای یک عامل بیرونی مشخص داشته باشد که اگر آن را شناسایی و برطرف کنیم آن مشکل نیز حل شود. متاسفانه پیچیدگی علم اقتصاد باعث شده است که گاهی برای یک مشکل اقتصادی ده‌ها و صدتا‌ سرنخ وجود داشته باشد. همچنین باید با کار کارشناسی و علمی مورد نقد و بررسی قرار گیرند. در این بین بروز دیدگاه‌های موافق و مخالف طبیعی و است.

یکی از مشکلات اقتصادی حال حاضر ما وابستگی و همبستگی اقتصاد کشور با نرخ دلار است که باعث رکود در دیگر بازارهای اقتصاد شده است و مهم‌ترین ارمغان آن هم، تورم کالاها و خدمات به واسطه نوسانات کاذب و حبابی نرخ ارز است. کارشناسان مختلف در این‌باره راه‌حل‌های گوناگونی ارائه می‌دهند.

علی سعدوندی، کارشناس ارشد اقتصاد کلان و بانکداری در گفت‌وگو با خبرنگار ایبِنا با تحلیلی از وضعیت حال حاضر اقتصاد ایران، راهکار‌هایی نظیر معاهدات دوجانبه و استفاده از ریال در معاملات فرامرزی، تک نرخی کردن ارز رایج و حذف رانت‌های صادراتی و حرکت به سوی معاملات فیوچر را ارائه داد.

معاهدات دو جانبه و چندجانبه

سعدوندی گفت: هم اکنون دلار ارز جهان‌روا است، اما اگر طرف‌‌های تجاری خود را متنوع کنیم و اگر به سمت معامله با ارز‌های ملی و پیمان‌های پولی دوجانبه و چندجانبه برویم تا حد زیادی مشکل ما در وابستگی به دلار رفع می‌شود. و این کار سبب کاهش وابستگی به دلار می‌شود.

وی افزود: این جای تاسف دارد که ما طرف‌های تجاری خود را به جای آنکه گسترش دهسم و تنوع ایجاد نماییم، حذف کرده‌ایم، این در حالی‌ است که باید مثل هر اقتصادی، ما نیز طرف‌های تجاری خود را شناخته و زیر نظر داشته باشیم. این کارها امر درستی که متاسفانه هنوز به انجام نرسیده است.

ریال جهان‌روا

این اقتصاددان با بیان اینکه باید حرکت به سمتی کنیم که ریال جهان‌روا شود، اظهار نمود: تا حد زیادی این امر اتفاق افتاده بود که از طریق دستگاه‌های پوز که در خارج از کشور مبادله انجام می‌دادند. یعنی کالا و خدمات در خارج از کشور داد و ستد می‌شد اما پرداخت از طریق سیستم بانکی داخلی بود که این امر مزایای گسترده‌ای برایکشور ما داشت. اما به دستور بانک مرکزی، دستگاه‌های پوز خارج از کشور بسیار کم شدند. به نظر من این سیاست درستی نبود و باید مورد بازنگری کلی قرار گیرد.

ارز شناور

سعدوندی با تاکید بر اینکه معتقد است ارز باید تک‌نرخی شود و شناور باشد، اظهار داشت:‌ شناور بودن ارز سبب می‌شود تا شوک‌های خارجی بر بخش واقعی اقتصاد در داخل تاثیرگذار نباشد بلکه به تجارت خارجی نیز تحمیل گردد. این باز به نفع ماست اگر ارز شناور و تک نرخی  باشد حتی نوسانات ارزی بر اقتصاد کشور ضرر رسان نیست. چون تصمیم گیران اقتصادی به سویی حرکت می‌کنند که کالاها را داخلی سازی کنند و تولید ملی در نتیجه تا حدی قدرت می‌گیرد.

وی افزود: در این صورت، افزایش نرخ ارز ضرر به اقتصاد کشور وارد نمی‌کند. چون صادرکننده ذی نفع خواهد بود و با شرط اینکه ارز صادراتی برگردد، کمک رسان به اقتصاد کشور خواهد بود.

بیشتر بخوانید: مقاله آزادسازی منابع بلوکه شده ارزی برای اقتصاد ایران گشایشی نخواهد داشت

حذف رانت‌های صادراتی

این تحلیلگر اقتصاد کلان یادآور شد: در زمینه صادرات باید دست صادرکننده را کاملاً آزاد بگذاریم اما چگونه این امر ممکن است؟ از یک طرف، باید با تفکیک بخش‌های تولیدی، رانت‌های صادراتی حذف شود. مثلاً ما خوراک پتروشیمی‌‌ها گاز صنایع فولادی و فلزی را به‌صورت سوبسیدی پرداخت می‌کنیم. در صورتی که لزومی ندارد سوبسیدی روی تولیدات کالاهای معدنی و پتروشیمی پرداخت کنیم.

وی افزود: از طرف دیگر، نه تنها نباید به این نوع محصولات و این بخش از صادرکنندگان جوایز صادراتی تعلق بگیرد و بخشودگی مالیاتی در این بخش‌ها داشته باشند، بلکه مالیات باید به صورت کامل از صادرکننده این صنایع دریافت شود ولی از آن طرف ارز صادرکننده در اختیار خودش باشد، این امر موجب می‌شود صادرکننده تصمیم بگیرد که ارز خود را برگرداند یا برنگرداند و چون می‌خواهد این روند ادامه پیدا کند و باید مالیاتش را پرداخت کند، در نتیجه ارز صادراتی به کشور باز خواهد گشت.

بیشتر بخوانید:بار مالی سنگین دولت و تامین اجتماعی بر دوش صنایع کشور

این اقتصاددان تصریح کرد: اگر به صورت کامل انجام شود، علی‌رغم تحریم، مشکل ارزی نخواهیم داشت و کاهش وابستگی به دلار را شاهد خواهیم بود.

سعدوندی خاطرنشان کرد: مشکل ارزی که در کشور وجود دارد و هر روز عمیق‌تر می‌شود، حاصل تصمیمات سیاست‌گذاران در داخل کشور است و اگر سیاست‌ها تغییر پیدا کند، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.

بوجود آوردن تعهد در معاملات فیوچر

یکی از راهکارهای اقتصادی که از سوی سعدوندی بیان شد، ایجاد معاملات فیوچر می‌باشد. معاملات آتی یا فیوچر، قراردادی است كه فردی بر اساس آن تعهد می‌کند در سررسید معین، مقدار معینی از كالای مشخص را به قیمتی كه الآن تعیین می‌شود معامله نماید.

 این اقتصاددان درباره تاثیر این نوع از تعهدات بر بازار ارزی بیان نمود: عده ای بیان می‌کنند  اگر نرخ ارز شناور باشد، نوسانات آن به اقتصاد صدمه می‌زند. در پاسخ باید گفت معاملات فیوچر یا آتی بسیار موثر بوده و سبب پوشش ریسک نرخ ارز را می‌شود. در واقع این معاملات نوعی از ابزار مدیریت ریسک است. از طرف دیگر، تقاضای سوداگری که برای ارز ایجاد می‌شود به جای ورود به بازار ارز ، به بازار کاغذی ارز وارد می‌شود.  با این وجود چون بر بازار کاغذی ارز کنترل کامل داریم، بنابراین بسیار راحت‌تر می‌توان نرخ ارز را کنترل کرد.

وی در پایان افزود: اگر ما قرارداد آتی یا معاملات فیوچر را راه‌اندازی کنیم، بسیاری از مشکلات حل می‌شود. ولی متاسفانه تا به امروز این کار انجام نپذیرفته است.

جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید دوره اصول سرمایه گذاری و ثروت آفرینی مراجعه نمایید.