عرضه پول چیست و نحوه اثرگذاری آن بر اقتصاد
عرضه پول و انواع آن چیست؟
عرضه پول چیست؟
انواع آن و نحوه اثرگذاری بر اقتصاد
12 فوریه 2023
نویسنده: تیم نویسندگان اینوستوپدیا
مترجم: کلینیک اقتصاد
عرضه پول مجموع کل تمام پول و سایر دارایی‌های نقد در اقتصاد یک کشور در تاریخ اندازه‌گیری آن است. عرضه پول تمام پول‌های نقد در گردش و سپرده‌های بانکی که برای دارندگان حساب به آسانی قابل تبدیل به پول نقد است را شامل می‌شود.
دولت‌ها از طریق بانک مرکزی یا خزانه‌داری خود، یا ترکیبی از هر دو، اقدام به انتشار اسکناس و سکه می‌کنند. نهادهای تنظیم‌گر بانکی برای حفظ ثبات اقتصاد از طریق تغییرات سیاست‌گذاری و تصمیمات نظارتی اقدام به افزایش یا کاهش عرضه پول موجود می‌کنند.
بیشتر بخوانید: آموزش مدیریت ریسک
نکات کلیدی
1- عرضه پول عبارت است از مقدار کل پول نقد و معادل‌های نقدی مانند حساب‌های پس‌انداز که در لحظه‌ای مشخص از زمان در اقتصاد در حال گردش است.
2- در برخی از انواع عرضه پول اقلام غیرنقدی مانند اعتبار و وام نیز لحاظ می‌شوند.
3- در آمریکا، فدرال رزرو [1] عرضه پول را ماهانه دنبال می‌کند.
4- فدرال رزرو، از طریق اقداماتی که میزان نقدینگی در سیستم را افزایش یا کاهش می‌دهند، بر عرضه پول نیز تاثیر می‌گذارد.
5- پول‌گرایان [2] که عرضه پول را عامل اصلی تقاضا در اقتصاد می‌دانند، بر این باورند که افزایش عرضه پول منجر به تورم می‌شود.
بیشتر بخوانید: آموزش فارکس
دوره جامع سیاست‌گذاری پولی مدرن
در این دوره آموزشی سعی داریم نحوه ساز و کار نظام بانکی و تعامل در بازار بین بانکی و نحوه خلق و محو پول را شرح داده تا دانشجویان به درک بالاتری در تحلیل اخبار و وقایع روز برسند. برای ثبت نام دوره دوم از مجموعه فاندامنتال فارکس روی لینک زیر کلیک کنید.
ردیابی عرضه پول
فدرال رزرو در وبسایت خود گزارشی به‌روز از عرضه پول آمریکا را به صورت ماهانه نمایش می‌دهد که سابقه‌ی آن به سال 1999 برمی‌گردد. (فدرال رزرو به عرضه‌ی پول، حجم پول می‌گوید.)
درک عرضه پول
در آمریکا، فدرال رزرو که به فد (Fed) معروف است، نهاد سیاست‌گذار تنظیم‌گر عرضه پول است.
اقتصاددانان این نهاد عرضه پول را در طول زمان دنبال می‌کنند تا مشخص کنند آیا میزان بسیار زیاد و بیش از حد پول که ممکن است منجر به تورم شود، در اقتصاد در حال گردش است یا پول بسیار کمی در اقتصاد در گردش است که ممکن است منجر به تورم منفی شود.
فدرال رزرو برای حفظ رشد اقتصاد در سطحی معقول دو ابزار در اختیار دارد که عبارتند از:
1- کنترل نرخ بهره از طریق تعیین نرخهای کلیدی که آن را از بانک‌های آمریکا بابت وام‌های یک شبه که با پول دولتی برای حفظ فعالیت سیستم بانکی می‌دهد دریافت می‌کند. نرخ بهره‌ی تمام وام‌های دیگر از این نرخ وام‌دهی فدرال مشتق می‌شود.
2- با تغییر میزان پولی که برای وام‌دهی به کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان به بانک‌ها جاری می‌شود، پول نقد را به سیستم اضافه یا از آن کم می‌کند.
عرضه‌ی پول در طول زمان به عنوان یکی از عوامل کلیدی در تحلیل سلامت اقتصاد، شناسایی نقاط ضعف آن و تدوین سیاست‌هایی برای اصلاح ضعف‌ها دنبال می‌شود.
فدرال رزرو، در اطلاعیه‌های عمومی خود، عموماً از عبارت حجم پول برای اشاره به عرضه‌ی پول استفاده می‌کند.
19.93 تریلیون دلار
به گزارش فدرال رزرو، در فوریه 2023، عرضه‌ی پول M1 با احتساب تعدیلات فصلی معادل 19.34 تریلیون دلار بود.
بیشتر بخوانید: آموزش مدیریت ریسک مالی
برای آشنایی با مفاهیم تورم، تولید ناخالص داخلی (GDP)، اشتغال و نرخ بیکاری، منحنی فیلیپس، مدل ماندل-فلیمینگ، رژیم‌های نرخ بهره، بدهی دولت و کسری بودجه با کلیک روی دکمه زیر از ۱۰% تخفیف بیشتر برای ثبت‌نام استفاده کنید.
تاثیر عرضه‌ی پول بر اقتصاد
افزایش عرضه‌ی پول عموماً باعث کاهش نرخ بهره می‌شود که متعاقباً سرمایه‌گذاری بیشتری را رقم می‌زند و پول بیشتری را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد و در نتیجه موجب افزایش میزان خرج کردن می‌شود. کسب‌وکارها نیز با سفارش دادن مواد اولیه بیشتر و افزایش تولید به این شرایط واکنش نشان می‌دهند. افزایش فعالیت کسب‌وکارها موجب افزایش تقاضا برای نیروی کار می‌شود.
در صورت کاهش عرضه‌ی پول یا کاهش نرخ رشد، ممکن است عکس این شرایط رخ دهد. بانک‌ها وام کمتری می‌دهند، کسب‌وکارها پروژه‌های جدید را به تعویق می‌اندازند و تقاضای مصرف‌کننده برای وام مسکن [3] و خودرو کاهش می‌یابد.
تغییر در عرضه‌ی پول مدت‌هاست که به عنوان یکی از عوامل کلیدی در پیشبرد عملکرد اقتصادی و چرخه‌های تجاری [4] شناخته می‌شود. مکاتب فکری اقتصاد کلان که تمرکز بسیاری بر نقش عرضه پول دارند، عبارتند از: نظریه‌ی مقداری پول اروینگ فیشر [5]، پول‌گرایی [6] و نظریه اتریشی چرخه کسب‌وکار [7].
به‌صورت تاریخی، اندازه‌گیری عرضه پول حاکی از وجود روابطی میان عرضه پول و تورم و میان عرضه پول و سطح قیمت‌ها بوده است.
با این حال، از سال 2000 به بعد، این روابط پیش‌بینی‌پذیری کمتری دارند که باعث کاستن از اعتبار آن‌ها به عنوان مبنایی برای سیاست‌گذاری پولی شده است. اگرچه معیارهای عرضه‌ی پول همچنان به‌طور گسترده استفاده می‌شوند، اما در میان سایر معیارهای اقتصادی قرار می‌گیرند که اقتصاددانان و فدرال رزرو آن‌ها را جمع‌آوری، پیگیری و بازبینی می‌کنند.
بیشتر بخوانید: اختیار فروش چیست؟
ارقام عرضه‌ی پول M1، M2 و فراتر از آن
فدرال رزرو دو مقدار متمایز را در رابطه با عرضه‌ی پول در کشور دنبال می‌کند و آن‌ها را با برچسب M1 و M2 مشخص می‌کند. هر رده برخی انواع خاص از پول را در خود جای می‌دهد یا مستثنا می‌کند. اما رقم دیگری به نام M3 هم وجود دارد که فدرال رزرو گزارش‌دهی آن را در سال 2006 متوقف کرد.
هم‌چنین MO و MB نیز وجود دارد، ولی این‌ها عموماً در رده‌های اصلی قرار می‌گیرند به‌جای آنکه به صورت مجزا گزارش شوند.
تمامی این رده‌ها شرحی از مقدار پول نقد موجود در اقتصاد به‌دست می‌دهند، ولی تعریف هر رده از «پول نقد» یا دارایی‌های نقدی اندکی متفاوت است.
M1
M1 که پول محدود نیز نامیده می‌شود، اغلب با «عرضه‌ی پول» در گزارش‌های رسانه‌های مالی هم‌معناست. این رقم شمارشی از مقدار کل اسکناس و مسکوک درگردش را فارغ از این که در کیف پول یا کشوی تحویلدار بانک باشند، به علاوه‌ی تمام معادل‌های نقد که به آسانی به پول نقد قابل تبدیل هستند است. برای مثال، حساب سپرده‌ی بانکی معمولی نوعی معادل نقد است. دارنده‌ی حساب می‌تواند این سپرده‌ها را در هر لحظه و به صورت فوری نقد کند.
M2
M2 شامل M1 به‌اضافه سپرده‌های کوتاه مدت در بانک‌ها و صندوق‌های بازار پول می‌شود.
به طور کلی کوتاه‌مدت، کمتر از یک سال درنظر گرفته می‌شود.
M3، MO و MB
M3، MO و MB به طور جداگانه در گزارش‌های مربوط به عرضه‌ی پول فدرال رزرو نمایش داده نمی‌شوند.
1- M3 که اکنون گزارش آن متوقف شده است، شامل M2 به علاوه‌ی سپرده‌های بلندمدت می‌شد. فدرال رزرو به این نتیجه رسید که این شاخص اطلاعات واقعاً مهمی به این ارقام اضافه نمی‌کند و دیگر در تحلیل‌هایش کارایی ندارد.
• MO میزان پول نقد واقعی در گردش و در ذخایر بانکی را اندازه می‌گیرد.
• MB، یا پایه پولی، عرضه‌ی کل پول به علاوه‌ی بخش اندوخته‌شده‌ی ذخایر بانک‌های تجاری نزد بانک مرکزی است. هم MO و هم MB در M1 و M2 لحاظ می‌شوند.
فدرال رزرو آخرین ارقام مربوط به عرضه‌ی پول M1 و M2 را به صورت هفتگی و ماهانه منتشر می‌کند. این ارقام به طور گسترده در رسانه‌های مالی گزارش می‌شوند و در وبسایت فدرال رزور نیز منتشر می‌شوند.
بیشتر بخوانید: انواع کلاس‌های دارایی
برای آشنایی با قراردادهای اختیار معامله – Options چگونگی کارکرد آن‌ها، ویژگی‌های اختیار خرید – Call Option و اختیار فروش – Put Option و مقدمات استفاده از آن‌ها همین الان در دوره فشرده رایگان اختیار معامله ثبت نام کنید.
عوامل تعیین‌کننده‌ی عرضه‌ی پول کدامند؟
ارقام کلان M1 یا M2 از چند جزء تشکیل می‌شوند که اقتصاددانان آن‌ها را برای تعیین چگونگی جریان یافتن تمام این پول‌ها در سیستم و شناسایی محل مشکلات احتمالی تحلیل می‌کنند. اقتصاددانان این مولفه‌ها را عوامل تعیین‌کننده‌ی عرضه‌ی پول می‌دانند. این موارد عبارتند از:
1- نسبت پول رایج به سپرده‌های بانکی که به معنای مقدار پول نقدی است که عموم مردم، بجای سپرده‌گذاری در بانک، در دست دارند.
2- نسبت ذخایر مقدار پول نقدی که فدرال رزرو بانک‌ها را مکلف به ذخیره کردن آن در خزانه‌ی خودشان می‌کند تا هرگونه برداشت وجه احتمالی از سوی مشتریان آن، حتی در صورت هجوم به بانک‌ها، تامین شود.
3- ذخایر اضافی مقدار پولی که بانک‌ها برای وام‌دهی به کسب‌وکارها و افراد در اختیار دارند.
بیشتر بخوانید: آدام اسمیت
برای آشنایی با ابزارهای مشتقه، بازار مشتقات مالی، انواع ریسک‌های مالی و راه‌های کنترل آن‌ها دوره آموزشی مدیریت ریسک مالی مشتقات: آتی‌ها و سلف‌ها را همین الان ثبت نام کنید.
وقتی فدرال رزرو عرضه‌ی پول را محدود می‌کند چه اتفاقی می‌افتد؟
عرضه‌ی پول هر کشور بر وضعیت اقتصاد کلان آن به ویژه در رابطه با نرخ بهره، تورم و چرخه‌ی کسب‌وکار تاثیر بسزایی دارد. در آمریکا، فدرال رزرو مسئول عرضه‌ی پول است. وقتی فدرال رزرو عرضه‌ی پول را از طریق سیاست پولی انقباضی یا «شاهینی» محدود می‌کند، نرخهای بهره افزایش می‌یابند و هزینه‌ی استقراض بالاتر می‌رود.
نوعی تعادل ظریف در این تصمیمات وجود دارد. محدود کردن عرضه‌ی پول ممکن است باعث کاهش تورم، مطابق خواسته‌ی فدرال رزرو، شود. ولی خطر کند شدن بیش از حد رشد اقتصادی نیز وجود دارد که به بیکاری بیشتر می‌انجامد.
بیشتر بخوانید: اختیار خرید چیست؟
جمع‌بندی
عرضه‌ی پول شاید یکی از ملموس‌ترین و قابل‌فهم‌ترین موضوعات در اقتصاد باشد که مقدار کل پول نقد در گردش در کل اقتصاد آمریکا، از تک تک دلارها و سکه‌ها گرفته تا پول خردی که مردم در جیب خود دارند، را نشان می‌دهد.
اما تحلیل این رقم دشوارتر است. اقتصاددانان می‌خواهند دقیقاً بدانند این پول کجاست و چگونه مصرف می‌شود. آیا ذخیره می‌شود یا به هدر می‌رود؟ سرمایه‌گذاری می‌شود یا صرف نیازهای روزانه می‌شود؟
فدرال رزرو عرضه‌ی پول را از منظر اقدامات بالقوه بررسی می‌کند. آیا باید پول بیشتری را برای ترغیب به خرج کردن آزادانه‌تر، سرمایه‌گذاری و ایجاد شغل به اقتصاد تزریق کند؟ یا باید دست نگه دارد و جریان پول به سیستم را برای جلوگیری از تورم کُند کند؟
فدرال رزرو آمار مربوط به عرضه‌ی پول را در چهارمین سه‌شنبه‌ی هر ماه، معمولاً در ساعت 1 به وقت ساحل شرقی آمریکا، منتشر می‌کند.
بیشتر بخوانید: میلتون فریدمن
سوالات متداول درباره عرضه پول
عرضه‌ی پول چگونه تعیین می‌شود؟
1- سیاست انبساطی با هدف افزایش عرضه‌ی پول است. برای مثال، بانک مرکزی ممکن است در عملیات بازار باز [8] مشارکت کند. این کار به معنای خریداری اوراق خزانه‌داری کوتاه‌مدت آمریکا با پول به تازگی ضرب‌شده است. به این ترتیب این پول وارد چرخه‌ی اقتصاد می‌شود. 2- سیاست انقباضی نیز مستلزم فروش اوراق خزانه‌داری است. با این کار بخشی از پول در حال گردش از اقتصاد حذف می‌شود.
تفاوت میان MO ، M1 و M2 در چیست؟
عرضه‌ی پول آمریکا در دو رده‌ی اصلی M1 و M2 گزارش می‌شود. MO در هر دو رقم M1 و M2 وجود دارد.
1- منظور از MO مقدار کل پول کاغذی و سکه‌ی در گردش به علاوه‌ی میزان فعلی ذخایر بانک مرکزی است.
2- M1 رقم مهمی است که بیش از بقیه ارقام گزارش می‌شود. این رقم شامل MO به علاوه‌ی پول نگهداری‌شده در حساب‌های سپرده‌ی معمولی و چک‌های مسافرتی می‌شود.
3- M2 نیز معادل کل M1 به علاوه‌ی پول سرمایه‌گذاری‌شده در دارایی‌های کوتاه‌مدت با سررسید کمتر از یک سال، مانند برخی از گواهی‌های سپرده است.
علت انبساط یا انقباض عرضه‌ی پول چیست؟
بانکی محلی را در قالب نمونه‌ای کوچک از کل اقتصاد در نظر بگیرید. مردم محلی اخیراً وضع‌شان بهتر شده است و برای همین پولی بیشتری برای پس‌انداز در اختیار دارند. آن‌ها این پول را در بانک سپرده‌گذاری می‌کنند. بانک بخشی از این سپرده‌ها را در گاوصندوق نگه می‌دارد، ولی بیشتر آن را به سایر افراد و کسب‌وکارها وام می‌دهد. این وام‌ها به همراه بهره بازپرداخت می‌شوند و به این ترتیب بانک پول بیشتری برای وام دادن دارد. اوضاع خوب است و عرضه‌ی پول در حال افزایش است.
ولی اگر اوضاع چندان خوب نباشد چه می‌شود؟ سپرده‌های بانکی کاهش می‌یابد، چون مردم صرفا زندگی را سر می‌کنند، یا بدتر از آن، شغل‌شان از از دست می‌دهند. بانک پول کمتری برای وام‌دهی دارد. در هر صورت، کسب‌وکارها و افراد به خاطر شرایط ضعیف اقتصادی تمایلی به ولخرجی نخواهند داشت. به این ترتیب عرضه‌ی پول کاهش می‌یابد.
منبع: Investopedia
بیشتر بخوانید: جورج سوروس
بیشتر بخوانید: آموزش بورس برای مبتدیان
برای تحلیل بنیادی فارکس – Forex Fundamental Analysis نیازمند توانایی تحلیل شاخص‌های اقتصادی و درک سیاست‌گذاری پولی هستید، با کلیک روی دکمه زیر از 10% تخفیف بیشتر برای ثبت نام استفاده کنید.
دیدگاهتان را بنویسید