کاهش نرخ تورم به ۲ درصد با انتشار اوراق بدهی دولتی
کاهش نرخ تورم به 2 درصد با انتشار اوراق دولتی
کاهش نرخ تورم با انتشار اوراق
گفت‌وگوی دکتر علی سعدوندی با تسنیم
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در بخش دوم مصاحبه با دکتر علی سعدوندی اقتصاددان و استاد سابق دانشگاه استرالیایی وولونگونگ به موضوعات مختلف از جمله پیاده‌سازی عملیات بازار باز [1] و نقش بانک مرکزی، تفاوت عملیات بازار باز و انتشار اوراق از سوی بانک مرکزی پرداخت. دکتر سعدوندی معتقد است: در حال حاضر در دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که اغلب سیاست‌های حمایتی ناکارآمد است و بهترین سیاست حمایتی، پرداخت مستقیم یارانه نقدی است. یعنی همه یارانه‌ها را حذف کنید و در مقابل یارانه نقدی را به همه بدهید. اگر یارانه نقدی را به همه دهیم، می‌توانیم معیشت تمام افراد را به سطحی برسانیم که تقریباً فقر غذایی و سرپناه نداشته باشیم.
بیشتر بخوانید: آموزش تحلیل فاندامنتال فارکس
افزایش نوآوری با یارانه نقدی
وی افزود: اگراین قضیه اتفاق بیفتد وافراد معیشت‌شان تامین شود نه تنها از کار نمی‌ایستند و تنبلی نمی‌کنند، بلکه به محض اینکه معیشت فرد تأمین می‌شود، او به دنبال نوآوری [2] می‌رود.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به ابهامات تامین معیشت و کاهش بهره‌وری افراد گفت: زمانی که معیشت افراد تامین شده باشد اتفاقا ممکن است بیشتر و با کیفیت بالاتر کار کنند نه کمتر، بدین معنا که اگر فردی نگرانی و استرس زندگی را نداشته باشد کار بهتری ارائه می‌دهد. ما این یارانه فوق کلانی که در حال حاضر پرداخت می‌کنیم اگر به صورت مساوی بین تمام افراد جامعه توزیع می‌شد واقعاً برکات زیادی داشت ولی متاسفانه این اتفاق نیفتاده است.
بیشتر بخوانید: آموزش بورس از صفر
پکیج جامع دوره بنیادی فارکس
برای تحلیل بنیادی فارکس – Forex Fundamental Analysis نیازمند توانایی تحلیل شاخص‌های اقتصادی و درک سیاست‌گذاری پولی هستید، با کلیک روی دکمه زیر از 10% تخفیف بیشتر برای ثبت نام استفاده کنید.
سیاست‌های دستوری زمینه‌ساز چالش‌های ارزی
وی در ادامه درباره‌ی بحث چالش‌های ارزی در اقتصاد ایران گفت: کاری که در خصوص ارز باید انجام می‌شد این بود که به طور مشخص باید از صادرکننده مالیات گرفته می‌شد. حتی مالیات را قبل از صادرات باید بگیریم. در صورتی که در حال حاضر صادرات از مالیات معاف است، نه تنها نباید معاف باشد بلکه باید مالیات نیز گرفته شود. اگر این اتفاق رخ دهد صادرکنندگان مجبور خواهند شد تا ارز صادراتی خود را بازگرداند. پس دیگر نیازی به سیاست‌های دستوری در زمینه ارز نیست.
شما با این روش پیمان‌سپاری که نمی‌توانید کاری انجام دهید در این روش افراد ممکن است اطلاعات را به درستی منتقل نکنند. این مرحله برای کارهایی نظیر کارهای پلیسی و دستوری که گفته می‌شود بیاید و بگویید که چه مبلغی صادرات داشته‌اید انجام می‌شود. در اینجا برخی افراد، برای مثال کالایی را تُنی هزار دلار صادر و به عنوان زباله اظهار می‌کنند و مبلغ آن را نیز تنی 100 دلار اعلام می‌کنند.
کالای هزار دلاری را به عنوان کالای 100 دلاری اعلام می‌کنند آن 100 دلار را نیز با تأخیر باز می‌گردانند. در شرایط تحریم هم شما نمی‌دانید واقعاً ارز صادرکننده در خارج از کشور گیر افتاده یا خودش نمی‌خواهد بازگرداند.
بیشتر بخوانید: الگوریتم
راهکار صحیح با اخذ مالیات از صادرکننده
به گفته این کارشناس اقتصادی، اصلاً امکان این تشخیص وجود ندارد. ما می‌رویم فردی را که واقعاً درست کار کرده است تنبیه می‌کنیم و بعد از آن، فردی را که می‌داند چگونه از این شرایط سوء استفاده کند تشویق می‌کنیم. این به هیچ عنوان راه درستی نیست. راه حل این مسئله همان بحث مالیات بر عملکرد و مالیات مستقیم ریالی و تک نرخی کردن ارز است. زمانی که ارز تک نرخی شود، شما از بیش‌جهش (Overshooting) [3] نیز جلوگیری می‌کنید. یعنی به شکل امروز نخواهد بود که بخشی از ارز ما با نرخ 4200 به فروش رود و قسمت دیگر ارز با نرخ 25 هزار تومان فروخته شود، همه این‌ها در نرخ میانگین قرار می‌گیرند و در پی این اتفاق، قیمت میانگین نزدیک‌تر به سقف دالان ارزی قرار خواهد گرفت.
بیشتر بخوانید: سایت های تحلیل تکنیکال بورس ایران
اولویت تک‌نرخی کردن ارز و حذف سوبسید آن
در حال حاضر اگر بخشی از ارز به شکل 4200 است و بخشی 25000، میانگین مثلاً 15 هزار تومان می‌شود ولی اگر امروز ارز را تک‌نرخی کنیم، مبلغی در حدود ارز نیمایی خواهد شد که حدود 17 تا 18 هزار تومان است.
البته برخی افراد می‌گویند خروج ثروت با ارز 25 هزار تومانی انجام می‌شود و عقیده دارند این موضوع خوب است در صورتی که چنین چیزی نیست. خروج ثروت از طریق صادرات غیرنفتی اتفاق می‌افتد، ما در حال حاضر در این سمت در حال دادن رانت و سوبسید هستیم.
یعنی در نهایت، ارز 4200 یا ارز نیمایی را منتقل می‌کنیم به صادرکننده و صادرکننده این رانت را از کشور خارج می‌کند. در واقع برای خروج ثروت، ارز ارزان بوده و برای مردم عادی و مصرف‌کننده ارز گران است.
دکتر سعدوندی درباره‌ی قیمت‌گذاری داخلی بر مبنای تغییرات نرخ ارز گفت: قیمت‌گذاری داخلی بر مبنای دلار بیشتر از 35 هزار تومان است. اگر امروز شما کالایی را در مغازه‌ای ببینید و بعد آن کالا را در ترکیه با قیمت ارزی مقایسه کنید می‌بینید قیمت ارز در حدود 35 تا 40 هزار تومان درمی آید که گران است.
بیشتر بخوانید: شاخص چیست و انواع آن
دوره جامع سیاست‌گذاری پولی مدرن
در این دوره آموزشی سعی داریم نحوه ساز و کار نظام بانکی و تعامل در بازار بین بانکی و نحوه خلق و محو پول را شرح داده تا دانشجویان به درک بالاتری در تحلیل اخبار و وقایع روز برسند. برای ثبت نام دوره دوم از مجموعه فاندامنتال فارکس , و استفاده از 10% تخفیف بیشتر روی لینک زیر کلیک کنید.
اقتصاد بسته ایران مانع فروپاشی اقتصادی
وی در ادامه درباره‌ی اینکه چگونه با این اوصاف ازهم پاشیدگی در اقتصاد ایران اتفاق نیفتاده است، گفت: کشور ما یک زمانی بسیار وابسته بود و اقتصاد بسیار بازی داشت اما امروز اقتصاد ما اقتصاد بسته است. ما هم اکنون اقتصادی هستیم در حد اقتصاد ژاپن یعنی مقدار تجارت خارجی نسبت به تولید ناخالص ملی ما بسیار پایین است، بنابراین شما می‌بینید که قیمت ارز بالا می‌رود ولی کشور دچار ازهم پاشیدگی نمی‌شود.
اما در گذشته این ازهم پاشیدگی اتفاق می‌افتاد. این فشارها در کنار یکدیگر جمع می‌شوند و در نهایت نتیجه‌ی خوبی حاصل نمی‌شود.
دکتر سعدوندی ادامه داد، تقریباً در تمام زمینه‌ها معکوس آن چیزی که باید اتفاق می‌افتاد رخ داده است؛ برای نمونه در زمینه ارز و کسری بودجه [4] اینگونه بوده است.
بیشتر بخوانید: وارن بافت کیست؟
تلقی غلط ارزپاشی برای توسعه صنعتی
موضوعی که طی 50 سال گذشته در ایران رخ داده است و هنوز هم مطلقاً تغییری در آن ایجاد نشده این است که اگر به واردات یک کالای خارجی سوبسید بدهیم، اقتصاد، توسعه پیدا خواهد کرد یعنی با تضعیف کالای داخلی اقتصاد پیشرفت می‌کند؛ این برداشتی بوده است که ما تلویحا داشته‌ایم.
دکتر سعدوندی استاد اقتصاد کلان دراین باره توضیح بیشتری داد و گفت: ما ارزپاشی انجام دادیم و ارز حاصل از نفت را ارزانتر فروختیم که کارخانهجات، مواد اولیه و ماشین‌آلات وارد کنند و توسعه صنعتی اتفاق بیفتد، این در صورتی است که در هیچ جای دنیا این گونه توسعه صنعتی اتفاق نیفتاده است و دقیقاً عکس این موضوع انجام شده است.
بدین معنا که چین، ژاپن و کره‌جنوبی کشورهایی هستند که همواره در طی 40 تا 50 سال قیمت ارز خود را بالای قیمت تعادلی نه پایینتر از آن نگه داشته‌اند، یعنی کالای خارجی را برای کشور خودشان گران کرده‌اند. در صورتی که ما قیمت کالای خارجی را ارزان کردیم و بعد سعی کرده‌ایم با اعمال موانع تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای بحران را مدیریت کنیم که به تقویت قاچاق کالا و ارز انجامیده است.
بیشتر بخوانید: کانسلیم
استفاده ناصحیح از مازاد بودجه ارزی
دکتر سعدوندی در خصوص علت ارزان بودن قیمت کالای خارجی گفت: به دلیل اینکه ما مازاد بودجه ارزی داشتیم، نفت را فروختیم و ارز زیادی در اختیار دولت قرار می‌گرفت اما در حال حاضر چنین منابع ارزی را در اختیار نداریم. درست است که درآمد نفتی ما عملاً نصف شده اما درآمد غیر نفتی ما بیش از نیاز ارزی ماست.
وی افزود، ما می‌توانستیم یک کشور کاملاً خودکفا باشیم و فقط کالاهای خیلی خاص را وارد کنیم، ولی اینطور نشد. ما درواقع از همان ارز غیر نفتی هم برای سوبسید به واردات استفاده می‌کنیم و به همین دلیل بازار نیما را به وجود آوردیم. همین امروز هم می‌خواهیم واردات، ارزانتر انجام شود و اسم آن را واردات نهاده‌های تولید می‌گذاریم اما کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای وارد می‌کنیم در حالی که ماشین‌آلاتی که در ایران داریم پیشرفته است ولی بدون کاربرد و بلا استفاده مانده است.
بیشتر بخوانید: قیمت روبل روسیه قبل از جنگ
برای فراگیری فرآیند ثروت‌آفرینی جهت کسب پول بیشتر در آینده با استفاده از اصولی که سرمایه‌گذاران بزرگ مانند وارن بافت، بنجامین گراهام، فیلیپ فیشر و … در سرمایه‌گذاری به کار برده‌اند، با کلیک روی دکمه زیر از ۱۰% تخفیف بیشتر برای ثبت‌نام استفاده کنید.
ارز سوبسیدی و کالاهای سرمایه‌ای بلااستفاده
به گفته این استاد سیاست‌گذاری اقتصادی، ما ماشین‌سازی اراک و تبریز را داریم. این‌ها از پیشرفته‌ترین کارخانهجات بوده‌اند. بنده یک زمانی به آذرآب رفته بودم یک ماشین‌تراش نشان دادند و گفتند که این ماشین‌تراش در دنیا فقط یک نمونه است و فقط در همین کارخانه قرار دارد، هیچ جای دنیا چنین ماشینی ندارند و از آلمان خریداری شده بود که حتی خود آلمانی ها هم آن را نداشتند. این ها معجزه توسعه اقتصادی با ارز سوبسیدی است.
در شرکت سایپا نیز زمانی که هنوز شرکت زامیاد از آن جدا نشده بود، دستگاه بزرگی را به ما نشان دادند و گفتند این پیشرفته‌ترین دستگاه لیزر صنعتی دنیاست. وقتی سوال کردیم که این دستگاه اینجا چه می‌کند گفتند به ما ارز هفت تومانی داده‌اند ما هم این ماشین‌آلات را آوردیم که بعد برای آنها کاربردی پیدا کنیم، اما کاربردی برایشان پیدا نکردیم.
این بدان معناست که در این مدت کالاهای سرمایه‌ای وارد کشور شده است که عملاً کاربرد لازم را نداشته اند.
بیشتر بخوانید: معاملات فرکانس بالا چیست؟
اهمیت انتشار اوراق برای کاهش نرخ تورم
این کارشناس اقتصادی درباره ضرورت استفاده از اوراق بدهی دولت در کاهش تورم و کسری بودجه گفت: ضرورت استفاده از اوراق بدهی دولتی ابتدا به موضوع کسری بودجه بازمی‌گردد. وقتی دولت با کسری بودجه مواجه می‌شد، در سال‌های گذشته از پایه پولی برای جبران این کسری استفاده می‌کرد.
بیشتر بخوانید: علت تورم چیست؟
مقایسه اوراق ودیعه بانک مرکزی با اوراق بدهی دولت
دکتر سعدوندی گفت: اخیراً بانک مرکزی موضوع انتشار ۵۰ هزار میلیارد تومان اوراق ودیعه را با هدف کاهش نرخ تورم مطرح کرده است. براساس این طرح بانک مرکزی ناشر اوراق خواهد بود اما بر اساس عملیات بازار باز، بانک مرکزی نسبت به خرید و فروش اوراق منتشر شده از سوی دولت اقدام خواهد کرد. در طرح بانک مرکزی عملا منابع جذب شده از محل فروش اوراق منتشر شده بلوکه می‌شود اما در عملیات بازار باز نقدینگی جذب شده از اوراق بدهی دولت در کاهش کسری بودجه دولت و طرح‌های عمرانی استفاده خواهد شد. از سوی دیگر اوراق مصون از تورم بانک مرکزی نرخ‌های سودی بسیار بالاتر از نرخ‌های اوراق خزانه اعطا می‌کند. پس اوراق بانک مرکزی به رقیب جدی اوراق خزانه بدل شده و نتیجه‌ای جز تخریب سیاست‌گذاری بودجه‌ای نخواهد داشت.
بیشتر بخوانید: معاملات الگوریتمی چیست؟
استفاده از تجربه روسیه در کاهش نرخ تورم با عملیات بازار باز
به گفته استاد پیشین دانشگاه استرالیایی وولونگونگ، در عملیات بازار باز با توجه به شرایط اقتصاد ایران پیشنهاد می‌شود اوراق کوتاه‌مدت سه ماهه با نرخ‌های بازار از سوی دولت منتشر شود. بررسی تجربیات سایر کشورها از جمله روسیه که به طور همزمان درگیر تحریم و تورم بود نشان می‌دهد با عملیات بازار باز و انتشار اوراق بدهی دولتی با نرخ سود نزدیک به نرخ تورم برای بازه کوتاه‌مدت سه ماهه می‌توان شاهد تاثیر قابل توجه در حوزه کاهش تورم بود. بر این اساس، پیش‌بینی می‌شود در میان‌مدت تورم ایران به حدود 2 تا 5 درصد کاهش یابد. هر چند مسیر فعلی متاسفانه در جهت افزایش تورم است.
کسری بودجه در چند دهه گذشته باعث شد که ارز نفتی را به بانک مرکزی بدهیم و بانک مرکزی نیز پایه پولی به دولت بدهد، دولت نیز در ادامه از این پایه پولی برای پرداخت دستمزد و دیگر مخارج خود استفاده کند.
بیشتر بخوانید: ROE چیست؟
برای آشنایی با مفاهیمی مانند تورم، تولید ناخالص داخلی (GDP)، اشتغال و نرخ بیکاری، منحنی فیلیپس، مدل ماندل-فلیمینگ، رژیم‌های نرخ بهره، بدهی دولت و کسری بودجه با کلیک روی دکمه زیر از ۱۰% تخفیف بیشتر برای ثبت‌نام استفاده کنید.
روش‌های غلط مصرف ارز ناشی از صادرات توسط بانک مرکزی
دکتر سعدوندی تاکید کرد، مسئله این است که این روند غلط است: بانک مرکزی این ارزهای ناشی از صادرات نفت را که دریافت می‌کند، به دو طریق مصرف می‌کند. یک روش مصرف این ارز این است که بانک مرکزی این ارز را در ترازنامه خود و حساب‌های خارجی خود نگهداری کرده و در مقابل این ارز، پایه پولی ایجاد می‌کند.
وی افزود، بانک مرکزی پایه پولی را به دولت می‌دهد که این اتفاق باعث افزایش پایه پولی کشور می‌شود و در نتیجه تورم به وجود می‌آورد. این موضوع، دلیل اصلی بر وجود ۵۰ سال تورم مزمن [5] در کشورمان است. ما طولانی‌ترین دوره تورمی در کل تاریخ دنیا را داریم. ما بالاترین نرخ تورم را نداریم اما مزمن‌ترین نرخ تورم دنیا مربوط به ایران است.
ارزپاشی و تخریب تولید ملی
در قسمت دیگر بانک مرکزی برای مقابله با افزایش تورم از ذخایر ارزی استفاده و در بازار توزیع می‌کند تا تورم را کاهش دهد. بدین ترتیب با فروش ارز در بازار، به ظاهر نقدینگی را جذب می‌کند، اما در باطن جذب نقدینگی تاثیر چندانی ندارد، چرا که نظام بانکی مجددا نقدینگی ایجاد خواهد کرد.
بنابراین، این سیاست از آن نظر مطرح نبوده است که بتواند تورم را کنترل کند اما از یک جهت دیگر، به ظاهر تورم را کنترل می‌کرده است ولی در باطن و واقعیت، در بلندمدت وضعیت را بدتر خواهد کرد.
وی در ادامه افزود، تورم در واقع متوسط رشد قیمت‌ها است حال اگر قیمت کالاهای داخلی رشد کرد ولی قیمت کالای خارجی را پایین آورید بدین معناست که تورم را موقتا کاهش داده‌اید ولی به بهای تخریب تولید ملی.
چرا بانک مرکزی برای کاهش تورم ارز پاشی می‌کرد؟
به عبارت دیگر تورم شاخصی از کل کالاها و خدمات کشور است حال دولت و بانک مرکزی می‌بینند که نقدینگی در کشور رشد و قیمت‌ها بالا رفته است اگر ارز در چنین شرایطی در جامعه بریزند قیمت ارز کاهش خواهد یافت و یک بخشی از کالاهایی که جامعه در حال مصرف آن است کالاهای خارجی است.
بیشتر بخوانید: منطق فازی
بیماری هلندی و ارز سوبسیدی
بدین ترتیب کالای وارداتی را شما با سوبسید وارد می‌کنید، یعنی زمانی که قیمت ارز کاهش می‌یابد این مفهوم را می‌رساند که ما در حال سوبسید دادن به کالای خارجی هستیم، به عبارت دیگر ارز را ارزانتر می‌فروشیم. در چنین شرایطی به‌ظاهر تورم کاهش خواهد یافت اما در هر حال هر وقت به این صورت قیمت کالاها کنترل بشود به هر حال نقدینگی از بین نخواهد رفت.
در واقع نقدینگی به جای دیگری منتقل می شود. یک پولی در جیب شما بوده که شما می‌توانستید با آن یک کالای خارجی بخرید و اگر این کالای خارجی گران بود شما باید پول بیشتری را برای آن صرف می‌کردید حال اتومبیل خارجی وارد می‌شود و ارزان است و شما همان اتومبیل خارجی که قرار بوده مثلاً ۵۰۰ میلیون تومان بخرید 250 میلیون تومان می‌خرید.
به گفته این کارشناس اقتصادی، اگر امروز آن قیمت را مقایسه کنید می بینید که در حدود ۵ برابر افزایش داشته است. شما می‌روید با یک دوم قیمت، اتومبیل خارجی می‌خرید حال با بقیه پول خود چه می‌کنید؟ بقیه پول شما منتقل به کالاهای داخلی، مانند زمین که تجارت‌پذیر نیست می‌شود بدین معنا که کالای داخلی را می‌خرید.
در حوزه مسکن ممکن است حتی شیرآلات نیز از خارج وارد شود اما زمین تماماً ایرانی است اکنون موضوعی که مطرح می‌شود این است که کدام وجه مسکن در طی ۵۰ سال گذشته قیمتش بیشتر رشد داشته است که بازهم متوجه این موضوع می‌شویم که همان قیمت زمین نیز بالاترین رشد را در این مدت داشته است. در واقع ارز مازاد در نهایت وارد این حوزه شده و باعث گرانی مسکن شده است، واردات خارجی را نیز ارزان کرده است.
وی در ادامه افزود، در هر دو طرف به ضرر کشور بوده است. چرا که وقتی کالای خارجی را ارزان کردیم باعث شد که تولید داخل صدمه ببیند و در طرف دیگر نقدینگی که می‌توانست صرف خرید کالای خارجی شود، در نهایت جذب زمین شده است. در نتیجه‌ی افزایش سرسام آورقیمت زمین، بعضی افراد فقیر و بعضی ثروتمند می‌شوند.
آن فردی که زمین‌دار است ثروتمند می‌شود و آن فردی که زمین ندارد به طور مداوم فقیرتر می‌شود. در حال حاضر به همین سو حرکت می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: بک تست
راه حل بیماری هلندی برای کاهش نرخ تورم
راهکار این است که جلوی این قضیه گرفته شود یعنی درآمد ارزی وارد بودجه ریالی نشود. درست است که بودجه ارزی ما در حال حاضر محدود شده است اما مجدداً باز خواهد شد. ما اصلا نباید اجازه دهیم که دولت یا بانک مرکزی این ارز را به داخل کشور بریزد. باید با این ارز کارهای دیگری انجام شود. یکی از کارهایی که می‌توان در این خصوص انجام داد این است که این ارز را در بانک‌های خارجی و در حساب‌های بانک مرکزی نگه داریم.
البته که بانک مرکزی با استفاده از بخشی از ارز این کار را انجام داده است اما ما نباید این ارز را به بانک مرکزی بدهیم و دولت می‌تواند خودش آن را در حساب‌های خارجی بگذارد که متعلق به دولت باشد. در این صورت اتفاقی که می‌افتد این است که پول در اختیار آن بانک‌ها قرار می گیرد و آنها می‌توانند از آن استفاده کنند.
اختصاص ارز به پروژه‌های زیرساختی
وی افزود راه دیگری نیز وجود دارد، اگر پروژه‌های بزرگ عمرانی را به پیمانکار خارجی بدهیم و ارز را نیز به آنها بدهیم، بدین طریق ارز به داخل کشور نمی‌آید. اما پروژه های زیرساختی کشور انجام می‌شوند، مشخصاً پروژه‌هایی که از نظر استراتژیک و امنیت برای ما خیلی مهم هستند. مهم‌ترین آنها پروژه‌های راه‌آهن، بندر و فرودگاه است.
استاد بانکداری و سرمایه‌گذاری تاکید دارد، این عملیات عمرانی از نظر استراتژیکی و امنیتی بسیار مهم هستند. حمل و نقل نیز در کشور ما توسعه نیافته است. چین نفت می‌گیرد و می‌آید در کشور ما کار می‌کند. در پاکستان نیز یک کریدور ریلی-جاده ای-دریایی ساخته شده است که از چین آغاز می‌شود و به صورت دوخط ریلی و بزرگراهی انجام می‌شود. در واقع این مسیر از یکی از صعب‌العبور ترین مناطق دنیا عبور کرده است.
بیشتر بخوانید: انواع ریسک های مالی
نمونه‌ای از پروژه‌های زیرساختی
پاکستان برای انجام این کار وام گرفته است و در تلاش است تا چین را برای اجرای این پروژه راضی کند اما دقت بفرمایید در طول 50 سال گذشته که ما درگیر تورم بوده‌ایم در پاکستان تنها در دو سال تولید ناخالص ملی [6] منفی شده است و تمام این سال‌ها مثبت بوده است ما این مسائل را در نظر نمی‌گیریم و فقط دلمان می‌خواهد مانند اروپا و آمریکا شویم و اصلاً دیگر فرصت‌ها را نمی‌بینیم.
دکتر سعدوندی ادامه داد، ما اگر به دنبال پیشرفت هستیم باید روابط خود را با کشورهایی نظیر پاکستان و عراق و سوریه بهتر کنیم. به نظر بنده به یک خط راه‌آهن نیاز است تا تهران را به کرمانشاه، خسروی، موصل، رقه و بندر لاذقیه متصل کند. ما از نظر اقتصادی به این طرح نیاز داریم چرا که کشتی‌هایی که از آمریکای جنوبی یا شمالی و از اروپا یا از آفریقای غربی بخواهند کالایی به ایران بیاورند مجبورند از کانال سوئز عبور کنند که احتمال بسته شدن آن هست. بعد از دریای سرخ عبور کنند و پس از آن دور شبه جزیره عربستان را بگذراند و وارد خلیج فارس شود.
در عین حال باید هشت هزار کیلومتر مسیر بیشتر را نیز طی کنند به جای این کار مستقیماً می‌توان کالا را در لاذقیه پیاده کرد و از آنجا مستقیماً به تهران انتقال داد اما این اقدام هیچ وقت صورت نگرفت.
وی ادامه داد، ما اگر سیستم راه‌آهن پیشرفته داشته باشیم می توانیم با همسایگان خود ارتباط بسیار خوب و نزدیکی شکل دهیم.
بیشتر بخوانید: اقتصاد چیست؟
توسعه اقتصادی با ارز نفتی به جای ارزپاشی
استاد پیشین دانشگاه وولونگونگ در دوبی گفت: برای ساخت این سیستم راه‌آهن، می‌شود از ارز حاصل از فروش نفت استفاده کنیم تا بتوانیم این مدل از زیرساخت‌ها را بسازیم. بنابراین ارز حاصل از فروش نفت طی 50 سال گذشته باعث تخریب اقتصاد کشور ما شده است در حالی که می‌توانست کاملاً به نفع اقتصاد کشور عمل کند. اگر بنده بودم همان کاری را می‌کردم که دبی انجام داده است.
در دبی هر طرحی که ایجاد شده است در باکیفیت‌ترین و لوکس ترین حالت ممکن است برای مثال، در وسط صحرا و در بندر جبل‌علی بزرگترین بندر دنیا را در زمان خود ساختند.
وی افزود، اکنون بزرگترین فرودگاه جهان از نظر پروازهای خارجی فرودگاه دبی است. ظرفیت این فرودگاه در حدود 100 میلیون نفر بوده است اما اکنون در حال ساخت فرودگاهی هستند که ظرفیت 250 میلیون نفر را داشته باشد. در آینده دو فرودگاه در دبی خواهد بود که ظرفیت 350 میلیون نفر را خواهد داشت.
نکته جالب اینجاست که دو ساعت به ضرر پروازهای خارجی است که بروند و در فرودگاه دبی بنشینند در حالیکه بهترین محل برای ساخت فرودگاه در منطقه همین فرودگاه امام خمینی امروز ماست. اما فرودگاه امام خمینی رشد پیدا نکرده ولی دبی و دوحه و استانبول رشد کرده‌اند.
به گفته دکتر سعدوندی، در واقع فرودگاه استانبول نیز جایگزین فرودگاه تهران شده است یعنی این فرودگاه‌ها در کنار هم در حدود 400 تا 500 میلیون نفر در سال ظرفیت دارند در حالی که تمام این ظرفیت می‌توانست در ایران باشد. ببینید تا چه اندازه تفاوت وجود دارد، ما به راحتی این بازارها را واگذار کرده‌ایم.
صحبت بنده این است که ما می‌توانیم از ارزش نفت برای توسعه اقتصادی [7] استفاده کنیم، ما برای این کار نیاز به یک سازمان توسعه‌ای داریم تا بتوانیم از ارز حاصل از نفت برای زیرساخت‌ها هزینه کنیم نه اینکه در داخل اقتصاد ارزپاشی کنیم. اما سوال اینجاست: اگر این کار را انجام دهیم پس با کسری بودجه دولت چه باید کرد؟
بیشتر بخوانید: اختیار فروش چیست؟
کاهش نرخ تورم با جایگزینی اوراق برای تامین کسری بودجه
استاد سیاست‌گذاری اقتصادی گفت: کسری بودجه دولت خیلی بزرگ است چرا که کل درآمد نفت در واقع کسری بودجه محسوب می‌شود. در چنین شرایطی ما ناچاریم که اوراق منتشر کنیم. جالب اینجاست که هر کشوری در دنیا که کسری بودجه خود را از اوراق داخلی و بدون بدهی خارجی تامین کرده است تورم آن کشور نیز کنترل شده است و در این موضوع حتی مثال نقضی هم وجود ندارد.
نقش تفکیک بودجه ارزی از ریالی و عدم استقراض از بانک مرکزی در کاهش نرخ تورم
اما کشورهایی را سراغ داریم که به جای استفاده از اوراق به سراغ استقراض از بانک مرکزی رفته‌اند و دچار تورم شده‌اند. بنابراین ما خیلی راحت می‌توانیم در ابتدا تفکیک بودجه ارزی از ریالی را انجام دهیم و سپس، آن مقدار کسری که داریم را از اوراق تامین کنیم. این موضوع را نیز باید در نظر گرفت که اگر اوراق را زیاد منتشر کنیم متاسفانه نرخ بهره بالا خواهد رفت.
برای این موضوع باید بانک مرکزی عملیات بازار باز انجام دهد و اجازه ندهد نرخ بهره در اقتصاد خیلی بیش از مجموع تورم و رشد اقتصادی افزایش یابد. البته اگر در دو یا سه سال پیش کل کسری بودجه را اوراق منتشر می‌کردیم زیاد بود، اما در آن زمان حجم نقدینگی ما در حدود 1500 هزار میلیارد تومان بود اما در حال حاضر در حدود 2500 هزار میلیارد تومان است که دیگر این حجم از اوراق زیاد نیست.
بیشتر بخوانید: وضعیت پولی خنثی اختیار معامله
ظرفیت بازار سرمایه در انتشار اوراق برای کاهش نرخ تورم
استاد پیشین دانشگاه وولونگونگ تاکید کرد، درحال حاضر دویست تا دویست و پنجاه هزار میلیارد تومان انتشار اوراق مبلغ زیادی نیست و اصلاً جایی برای این صحبت که ممکن است حجم زیادی باشد باقی نمی‌گذارد. کسری بودجه ما روزانه در حدود هزار میلیارد تومان است. در بورس روزی 15 هزار میلیارد تومان معامله می‌شود و از این 15 هزار میلیارد تومان، هزارمیلیارد تومان برای تامین کسری بودجه کافی است.
یعنی ما می‌توانیم تورم را صفر کنیم، این در حالیست که این مبلغ 15 هزار میلیارد تومان، در واقع میانگین معاملات روزانه بورس است، برای نمونه در روزهای گذشته رقم معاملات در بازار سرمایه تا 20 هزار میلیارد تومان نیز بوده است. این مسئله نشان می‌دهد که خیلی راحت می‌توان بحران فعلی را کنترل کرد.
ما به راحتی می‌توانستیم قیمت ارز 7 الی 8 هزار تومان را هم اکنون داشته باشیم، با وجود تحریم‌ها تورم ما زیر 10 درصد باشد و حتی می‌توانیم تورم را به زیر 2 درصد نیز آورد. رشد اقتصادی و اشتغال علی‌رغم تحریم می‌تواند مثبت باشد، دقیقاً همان روشی که روسیه انجام داد.
بیشتر بخوانید: اختیار خرید چیست؟
نتایج پیاده سازی عملیات بازار باز در روسیه
به گفته دکتر سعدوندی، روسیه به درستی در حال اجرای عملیات بازار باز است این عملیات بازار باز باعث شد تا نرخ تورم در روسیه از 18 درصد به حدود 2 تا 3 درصد برسد. از 2014 تا به امروز که روسیه تحریم شده است رشد اشتغال داشته است. ما می‌توانیم با استفاده از این تمهیدات تورم را به 2 تا 3 درصد برسانیم.
در حال حاضر حداقل گفتمانی شکل گرفته است و بانک مرکزی حداقل در گفتار صحبت‌ها را مطرح می‌کند. البته وزارت اقتصاد نیز این مسئله را مطرح می‌کند که اگر این وزارتخانه اقدام به فروش اوراق کند و بانک مرکزی عملیات بازار باز را انجام ندهد چه اتفاقی خواهد افتاد و در این بین چه کسی ضرر خواهد کرد؟
وی افزود، هم اکنون نرخ بهره این اوراق چندان اهمیت ندارد به شرط آنکه اوراق کوتاه‌مدت منتشر کنیم، یعنی اوراق سه ماهه منتشر شود اما اتفاقی که در حال حاضر افتاده این است که ما داریم اوراق چهار ساله منتشر می‌کنیم این بدان معناست که اگر حتی با بهره 18 درصد هم در نظر بگیریم شما باید برای 4 سال را بپردازید یعنی شما 4 سال دیگر تورم را روی این نرخ ها نگه داشته‌اید.
نرخ پیشنهادی اوراق باید بر اساس نرخ تورم انتظاری باشد در حال حاضر نرخ تورم انتظاری 40 درصد است اما نرخ اوراق 18 درصد که فضای سیاستی خوبی ایجاد شده است.
بیشتر بخوانید: جورج سوروس کیست؟
بیشتر بخوانید: اختیار آمریکایی چیست؟
برای آشنایی با سرفصل‌های چگونگی کارکرد بازار، بازارها و رفاه اقتصادی، اقتصاد بخش عمومی، اقتصاد بازار کار و رفتار بنگاه و سازماندهی صنعتی – Industrial Organization با کلیک روی دکمه زیر از ۱۰% تخفیف بیشتر برای ثبت‌نام استفاده کنید.
دیدگاهتان را بنویسید