10 مورد از پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس (بخش دوم)

اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد بورس یکی از مهم ترین و ابتدایی ترین مواردی است که هر سرمایه گذار، معامله گر و یا تریدری باید نسبت به آنها آگاهی داشته باشد. تعاریفی همچون عرضه اولیه، بازار گاوی، بازار خرسی و… از جمله مواردی هستند که باید برای سرمایه گذاری مستقیم یا غیرمستقیم در بورس با آ‌ن‌ها آشنا باشید. در ادامه این مطلب به‌طور مختصر 10 مورد از پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس(بخش دوم) را با هم مرور می‌نماییم:

۱۱– عرضه اولیه چه می باشد؟

عرضه اولیه (IPO) زمانی است که سهام یک شرکت خصوصی برای اولین بار بین عموم مردم عرضه می‌شود. عرضه‌های اولیه معمولاً توسط شرکت‌های نوپا که به دنبال جذب سرمایه برای گسترش هستند صورت می‌گیرد. همچنین شرکت‌های بزرگ بخش خصوصی نیز که به دنبال ورود به سهامی عام می‌باشند، عرضه عمومی اولیه انجام می‌دهند. جزئیات کلی سهامی که قراراست عرضه ‌شود، در امیدنامه به اطلاع سرمایه‌گذاران بالقوه می‌رسد. از ویژگی های عرضه اولیه در بورس دستیابی ارزان‌تر به سرمایه، افزایش سرمایه، شفافیت اطلاعاتی و معافیت مالیاتی را می‌توان در نظر گرفت. از معایب این کار هزینه‌های قانونی، حقوقی و بازاریابی عرضه اولیه، الزام به افشای اطلاعات مالی، کاهش کنترل و افزایش ریسک دعاوی حقوقی می‌باشد.

۱۲– بازار گاوی به چه بازاری گفته می‌شود؟

یکی از پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس بازار گاوی (Bull market) است. این حالت زمانی اتفاق می‌افتدکه تقاضا بسیار زیاد است و عرضه به‌ندرت صورت می‌گیرد. به‌ بیان دیگر، سرمایه‌ داران و معامله گران با امید به آینده رو به رشد بازار، اقدام به خرید سهام جدید می‌کنند. در آن طرف نیز فروشندگان یک سهم تمایلی برای فروش ندارند. بازار گاوی به دوره‌ای گفته می‌شود که قیمت‌ها در حال رشد است. ویژگی اصلی بازار گاوی، خوش‌بینی، اعتماد سرمایه‌گذاران و سرمایه داران و انتظار ادامه روند افزایشی است. بازار گاوی در تقابل بازار خرسی قرار دارد. این نوع بازارها معمولاً با چرخه‌های تجاری هم‌زمان هستند. شروع بازار گاوی معمولاً بیانگر‌ گشایش اقتصادی است. زیرا تفکر عمومی درباره وضعیت اقتصادی آینده و مباحث اقتصاد کلان قیمت سهام را تغییر می‌دهد. این نکته نیز قابل اهمیت است که بازارهای خرسی قبل از رکود اقتصادی شروع می‌شوند.

۱۳– بازار خرسی چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

بازار خرسی (Bear market) زمانی است که در آن قیمت اوراق بهادار کم شده و خوش‌بینی سرمایه‌گذاران تبدیل به ترس و بدبینی می‌شود. به‌ عبارت بهتر در بازار خرسی، جوی منفی بر بازار حاکم بوده و همین بدبینی اشتیاقی برای سرمایه‌گذاران به‌منظور خرید سهام جدید باقی نمی‌گذارد. توجه داشته باشید که بازار خرسی نباید با اصلاح قیمت‌ها اشتباه گرفته شود. اصلاح قیمت‌ها روندی کوتاه‌مدت دارد و کمتر از دو ماهبه طول می‌انجامد. در اصلاح قیمت سرمایه‌گذاران فرصت ورود به سهم را پیدا کرده و می‌توانند یک نقطه ورود پیدا کرده سهام را بخرند. درحالی‌که در بازار خرسی نقطه ورود وجود ندارد.

۱۴– ارزش ذاتی چیست؟

ارزش ذاتی (Intrinsic value) در علوم مالی به ارزش واقعی دارایی یک شرکت یا سهم آن شرکت اطلاق می‌گردد. این ارزش بر پایه بررسی تمامی ابعاد کسب‌وکار مورد بررسی، از جمله صورت‌های مالی ، پتانسیل رشد سودآوری شرکت در سال‌های آینده و لحاظ دارایی‌های مشهود و نامشهود انجام می‌گیرد.

با این تعریف شاید برای شما این سؤال به‌وجود آید که بین قیمت بازار و قیمت یا ارزش ذاتی یک سهم چه تفاوتی وجود دارد؟ با یک مثال توضیح دهیم. فرض کنید قیمت بازار سهم شرکت الف، هم‌ اکنون 100 تومان است. به‌بیان‌دیگر، سهام شرکت الف هم‌اکنون با قیمت 100 تومان در بورس در حال معامله است. اما سرمایه‌گذاران زیادی همچنان مشتاق و متقاضی خرید این سهم می باشند. اگر از خریداران سهم سؤال کنید که به چه عنوان قصد خرید سهام این شرکت را دارید؟ پاسخ همه آن‌ها این خواهد بود که «به نظر ما، این سهم بیشتر از 100 تومان می‌ارزد.»

معنی این جمله این است که ارزش واقعی سهام شرکت الف، از نگاه آن‌ها بیشتر از قیمت بازار این سهم است. بنابراین، در یک تعریف ساده، ارزش ذاتی یک سهم، بیانگر قیمتی است که سرمایه گذاران به سهم می‌دهند. واضح است که اگر از دید سرمایه‌گذاران، ارزش ذاتی یک سهم پایین‌تر از ارزش بازار آن باشد، این سهم برای فروش مناسب نمی‌باشد.

گفتنی است ارزش ذاتی از پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس و یکی از پارامترهای کلیدی در تحلیل بنیادی محسوب می‌شود. تحلیلگران با مد نظر قرار دادن دارایی‌های مشهود و نامشهود و محاسبه سودآوری شرکت‌ در سال‌های آتی، ارزش ذاتی شرکت را به‌دست می‌آورند و آن را با ارزش روز آن سهم مقایسه می‌نمایند. تصمیم تحلیلگران درباره خرید یا فروش سهم، به‌تفاوت قیمت ارزش ذاتی و ارزش روز بازار آن بستگی دارد.

۱۵– ضریب بتا چه می باشد؟

ضریب بتا(β) معیاری است که براساس داده‌های تاریخی معاملات سهام بدست آمده و بیانگر میزان ریسک سیستماتیکی است که سرمایه‌گذار با خرید آن سهم نسبت به‌کل بازار متحمل می‌شود. به عبارت دیگر بتای یک معامله نشان‌دهنده‌ میزان نوسان آن معامله نسبت به بازار است. اگر بتا کوچک‌تر از یک باشد، آن سرمایه‌گذاری نسبت به بازار نوسان کمتری دارد. همچنین اگر بتا بیشتر از یک باشد آن سرمایه‌گذاری نسبت به بازار نوسان بیشتری خواهد داشت. بتای بازار که شامل همه دارایی‌های قابل سرمایه‌گذاری می باشد، برابر با یک است.

۱۶– آربیتراژ چیست؟

آربیتراژ (Arbitrage) به معنی سود از تفاوت قیمتی میان دو یا چند بازاراست. از دیدگاه علمی، آربیتراژ احتمال سود بدون ریسک پس از کسر هزینه‌های انجام معامله است. به‌ عبارت بهتر، آربیتراژ به معنای استفاده از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای سود کردن است. مثلا تفاوت قیمت فولاد در بورس لندن و بورس آمریکا می‌تواند باعث آربیتراژ معامله‌گران فولاد بین این دو بازار شود.

سود آربیتراژی هنگاهی ایجاد می‌شود که یک کالای مشابه در دو بازار مختلف یا در مواردی خاص در دو قالب متفاوت عرضه می‌شود، اما قیمت‌های یکسانی ندارد. آربیتراژ این قابلیت را بوجود می‌آورد که در بلندمدت قیمت‌ها به میزان زیادی از ارزش واقعی فاصله نگیرند. با فاصله گرفتن قیمت‌ها در یک بازار از قیمت منصفانه، آربیتراژگران فعال شده و با خرید این کالا از بازارهای دیگر ‌قیمت را به ارزش واقعی آن نزدیک می‌کنند. در انجام آربیتراژ توصیه می‌شود که خرید در یک بازار و فروش در بازار دیگر به‌صورت هم‌زمان باشد. این عمل از ریسک تغییر قیمت در یکی از بازارها جلوگیری می‌کند.

۱۷– سهام شناور آزاد به چه معناست؟

سهام شناور آزاد (Free Float) بخشی از پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس است. سهام شناور آزاد سهام یک شرکت است که دارندگان آن، آماده عرضه و فروش آن سهام هستند. یعنی سهام داران آن قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت کنند . در این حالت انتظار می‌رود، در آینده نزدیک، این سهم قابل معامله باشد. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران بررسی و سهامداران راهبردی آن سهم را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، به سهامدارانی می‌گویند که در کوتاه‌مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند.

۱۸– سود هر سهم و سود پرداختی سهام

سود هر سهم یا EPS عبارت است از مقدار سود خالص شرکت به ازای هر سهم. سود سهام پرداختی به ازای هر سهم یا DPS عبارت است از بخشی از سود هر سهم که در مجمع بین سهامداران تقسیم می‌شود و نشانگر مقدار سود نقدی توزیع‌شده توسط شرکت است.

۱۹– نماد چیست؟

نماد؛ کد یا نام اختصاری شرکت‌هاست که برای سهولت شناسایی و دسته‌بندی آن‌ها در بورس استفاده می‌شود. برای نمونه شرکت ملی مس ایران با نماد «فملی» یا پالایشگاه نفت بندرعباس با نماد «شبندر» در بازار بورس معرفی می‌شوند. معمولا حرف اول در یک «نماد» صنعت مربوطه را نشان داده و بخش دوم خلاصه‌ای از نام شرکت است.

به‌عنوان‌مثال تمام شرکت‌های بورس تهران که در گروه بانک‌ها، مؤسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی فعالیت می‌کنند نمادشان با حرف «و» شروع می‌شود.

۲۰– بازار خارج از بورس (OTC)

بازار خارج از بورس (Over The Counter) یک بازار غیرمتمرکز و فاقد مکان فیزیکی است. در این بازار معامله به‌طور مستقیم بین دو نفر انجام  و قیمت معامله معمولا به‌صورت عمومی منتشر نمی‌شود. در این بازار قیمت‌ها براساس مذاکره تعیین شده و معاملات از طریق شبکه‌های کامپیوتری، تلفن و ایمیل انجام می‌گیرد. محصولات معامله‌ شده در بورس باید استاندارد باشند، اما محدودیت در بازار خارج از بورس وجود ندارد. در این بازار طبق قرارداد دو طرف، ویژگی‌های معامله مشخص می‌شود.بازار خارج از بورس یکی از پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس می باشد که در مورد آن تضیح دادیم. جهت آگاهی بیشتر در مورد هر کدام از تعاریف گفته شده، می توانید به سایت ویکی پدیا مراجعه کنید.