یک ساختار کاملا جدید در نظام انرژی جهانی در حال شکل‌گیری است
جهان پیش رو در ۲۰۲۳
۱۸ نوامبر ۲۰۲۲
یک ساختار کاملا جدید در نظام انرژی جهانی در حال شکل گیری است
این امر مصالحه های سختی در پی دارد
نویسنده: پاتریک فولیس (Patrick Foulis) سردبیر حوزه تجارت نشریه اکونومیست
ترجمه: سمانه کریمی
ناظر علمی: دکتر علی سعدوندی
در سال ۲۰۲۲ یک شوک انرژی در اروپا و بخش بزرگی از جهان، بر آتش تورم دمیده و خطر وقوع رکود اقتصادی را محتمل تر می‌کند. در سال ۲۰۲۳، جهان همچنان با بی ثباتی در قیمت های نفت و گاز دست به گریبان بوده و در عین حال بر تلاش خود برای ایجاد یک نظام انرژی مقرون به صرفه تر، پاک تر و امن تر خواهد افزود. عصر سوخت فسیلی در قرن بیستم، شاهد قرارداد ها و توافقات فاوستی (Faustian Bargain) بسیاری از جمله اتحاد فرانکلین روزولت، رئیس جمهوری آمریکا با آل سعود در سال ۱۹۴۵ و توافق اروپا با روسیه‌ی پسا اتحاد جماهیر شوروی بود [معامله فاوستی اشاره به یک افسانه قرون وسطایی دارد که در آن فاوست معامله ای با شیطان می‌کند که در ازای فروش روح خود، دانش نامحدود و لذایذ دنیوی بدست می‌آورد]. در سال ۲۰۲۳ نیز، اغلب کشورها دو پیمان فاوستی را در دستور کار خود قرار خواهند داد: در کوتاه مدت از سرمایه گذاری در حوزه سوخت‌های آلاینده فسیلی در ازای رسیدن به امنیت انرژی استقبال خواهند کرد و در بلندمدت، به سیاست های توسعه صنعتی با هدایت دولت در راستای تسریع زیرساخت های انرژی های تجدید پذیر روی می‌آورند.
ضربه ناشی از حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ دردناک بود. تا سپتامبر ۲۰۲۲، یک سوم نرخ تورم ۹ درصدی جهان، به بحران انرژی ناشی از این حمله نسبت داده می‌شود. محدودسازی عرضه گاز از سوی رئیس جمهور ولادیمیر پوتین، شرکت ها و مصرف کنندگان را ناچار به کاهش مصرف ۱۰ درصدی در مقایسه با سال قبل کرد و خطر صنعت زدایی را نمایان ساخت. تلاش اروپا برای واردات گاز مایع (LNG) از مسیر دریا، قیمت های جهانی آن را به شدت افزایش داده و منجر به کمبودهای ظالمانه در کشورهای فقیرتر نظیر پاکستان شد. قیمت های نفت خام بالا ماند و اوپک با کاهش تولید و نادیده گرفتن درخواست‌های رئیس‌جمهور جو بایدن برای افزایش آن، نشان داد که همچنان یک تهدید باقی می‌ماند. تقاضا برای زغالسنگ به بالاترین سطح خود رسیده است.
با رسیدن نوامبر ۲۰۲۲، قیمت گاز در اروپا به علت کاهش مصرف صنایع و زمستان نسبتا گرم، آرام گرفت. با وجود این، بازارهای جهانی انرژی در سال ۲۰۲۳ همچنان ملتهب باقی خواهند ماند. اروپا زمستان را با مصرف ذخایر گاز خود، تا بهار سپری خواهد کرد؛ سپس معلوم می‌شود که سال‌ها ریاضت در مصرف انرژی نیاز است: روسیه ۳۶% عرضه گاز اروپا را تامین می‌کند و تسریع در واردات گاز مایع تنها می‌تواند یک سوم این سطح از عرضه را جبران کند. چنانچه در ۲۰۲۳ اقتصاد چین احیا شود و تقاضای آن برای نفت و گاز اوج بگیرد، فشار بر قیمت در بازارهای جهانی انرژی افزایش می‌یابد. پس نیرو و انگیزه برای ایجاد یک نظام بهتر انرژی در جهان شکل خواهد گرفت
این روند به چه شباهت دارد؟ پس از شوک قیمت نفت در سال ۱۹۷۳، مصرف کاهش پیدا کرد و قیمت های بالا، سیلی از سرمایه‌گذاری در منابع جدید عرضه مانند ذخایر آلاسکا و نیز سرمایه‌گذاری در انرژی‌های جایگزین از قبیل هسته ای را به همراه داشت. این بار اما بعد از شوک قیمتی در سال ۲۰۲۲، افزایش سرمایه گذاری تا این لحظه رخ نداده است. در سال ۲۰۲۳، سرمایه‌گذاری در میان ۵۰۰ شرکت برتر انرژی جهان، تنها ۹% بالاتر از زمان قبل از همه گیری ویروس کرونا بوده است. شرکت ها به دلیل مسائل ژئوپلیتیکی و نااطمینانی های مربوط به گذر سبز (Green Transition) انگیزه لازم برای سرمایه گذاری را از دست داده اند.
امید به ایده‌ی روشنفکرانه بازار جهانی انرژی که در آن نظام مالیاتی مشترک برای سوخت‌های کربنی ایجاد شده و زنجیره تامین فوق کارآمد بین کشورها برای پنل‌ها و باتری‌های خورشیدی وجود داشته باشد، به طور کامل از بین رفته است. از سوی دیگر، ایده‌ی جایگزین مبنی بر ایجاد یک قاعده نظم دهنده جدید با دو قلمرو دموکراتیک و خودکامه نیز از دسترس دور است. در همین حال، آمریکا بین تبدیل شدن به منبع اصلی تامین انرژی اروپا و یا محدود کردن صادرات و پایین نگه داشتن قیمت‌ها در داخل برای مصرف داخلی، مردد بوده و چین با وجود تحریم های غربی، از منافع خرید انرژی از روسیه و ایران بهره می‌برد و در عین حال نسبت به خطرات وابستگی بالا به آن دو آگاه است.
نااطمینانی‌های ناشی از گذر سبز، سرمایه‌گذاری بیشتر در حوزه سوخت‌های فسیلی را با کندی روبرو کرده است. پروژه های جدید گازی ممکن است به علت قوانین سخت‌گیرانه در خصوص انتشار گازهای گلخانه‌ای عمر کوتاه‌تری پیدا کنند، مگر اینکه این پروژه‌ها بتوانند در تکنولوژی‌های جدید مانند هیدروژن سبز به کار گرفته شوند. سطح سرمایه‌گذاری در انرژی های تجدید پذیر نیز به دلیل اعمال سقف‌های تعرفه‌ای (Price cap) و مالیات بر سود غیرمنتظره (windfall tax) بر روی ژنراتورها در بسیاری از کشورها، پایین باقی مانده است.
دوره اول از مجموعه بنیادی (فاندامنتال) فارکس
چگونگی تاثیر شاخص‌های اقتصادی – Economic Indicators بر اقتصاد جهانی و دارایی‌های شما و واکنش بازارها به روندهای صعودی و نزولی را در دوره‌ی تحلیل شاخص‌های اقتصادی بیاموزید.
مشکلات بزرگ، دولت بزرگ
به این ترتیب، در سال ۲۰۲۳ دولت ها بیشتر از قبل در بازارهای انرژی ورود پیدا می کنند تا تنوع در عرضه و رشد سرمایه گذاری را تضمین کنند. این امر بدین معنی است که دولت ها در پروژه های حوزه گاز، تضامین بیشتری به سرمایه گذاران برای پوشش ریسک در قراردادهای بلندمدت خواهند داد. کشورهای اروپایی بر تلاش خود برای شکل دادن اتحاد با کشورهای عرضه کننده گاز مانند قطر و الجزایر می افزایند. دربخش انرژی های تجدیدپذیر، توسعه با کمک های دولتی و محوریت دولت ها شدت می گیرد و این به معنی محدودیت در سیاست های صنعتی سازی جهانی با هدف توسعه اشتغال و تولید در داخل مرزها است. این امر از قبل در کشورهایی نظیر چین و هند استراتژی غالب بوده است و در آمریکا، قانون جدید کاهش تورم شامل کمک دولتی ۴۰۰ میلیارد دلاری برای طرح گسترش «ساخت امریکا» (Make it in America) در همین راستا است. اروپا هم همین مسیر را در جهت حفظ تولید داخل قاره دنبال می کند.
مشابه تمامی پیمان‌های فاوستی، قراردادهای جدید انرژی خطراتی به همراه دارند که این خطرات با گذشت زمان آشکارتر خواهند شد. حمایت‌های دولتی از قرادادهای سوخت‌های فسیلی، نسل جدیدی از دارایی‌های آلاینده زیست محیطی را شکل می دهد که ناگزیر از تعطیلی در ۵ الی ۱۰ سال بعد با هزینه‌های گزاف، به منظور برآورده ساختن اهداف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می باشند. از سوی دیگر، استقبال از سیاست‌های تولید داخلی و ملی‌گرایی، به این معنی است که توسعه ۵۰ تریلیون دلاری انرژی پاک در دهه آینده کارایی کافی را نخواهد داشت. با وجود این، هزینه‌های آن مدت‌ها بعد از سال ۲۰۲۳ و گذر از بحران فعلی انرژی آشکار می شود.
7 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
سلام و عرض
بسیار عالی بود ای کاش این مسیر ترجمه کردن سریع و به موقه مقالات بروز اروپایی بیشتر ادامه پیدا کند
با سلام و درود
سپاس گزارم از لطف شما
تلاش همکاران ما در کلینیک اقتصاد این است که بتوانیم مقالات جدید نشریات معتبر اقتصادی و مالی را در زمانی مناسب ترجمه و در اختیار دوستان عزیز قرار دهیم
سلام استاد بزرگوار
وقتی قرار باشه در حال و آینده ۵۰ تریلیون دلار هزینه بشه و باز هم کارایی نداشته باشه یعنی جهان چطور میخواد با این دسته پنجه نرم کنه ؟
با این مقاله باز یاد مسئولین خودمون افتادم حیف واقعا حیف ( کشوری با تمام پتانسیل بادی خورشیدی آبی …..)
ولی در کل با توجه به این اطلاعات واقعا کشورهای پیشرفته باید دنبال انرژی جدید برای ۵۰ سال آینده باشند وگرنه هر دوره اقتصادی یا هر بحرانی حوادثی رو برای زنجیره تامین در بر داره .
با تشکر از شما که نظرات ارزشمند خود را با ما به اشتراک می گذارید