۵۰ سال تورم
۵۰ سال تورم
اصرار بر ادامه سیاست‌های غلط
علی سعدوندی، اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با صمت ضمن یادآوری رشد اقتصادی بالای ایران در دهه ۴۰ شمسی تاکید کرد: ما در دهه ۴۰ شمسی بیشترین رشد اقتصادی و کمترین نرخ تورم را تجربه کرده‌ایم. اگر نیازی نمی‌بینیم که درس‌های نوین اقتصاد کلان را مرور یا از تجارب دیگران استفاده کنیم، می‌توانیم از تجربه‌هایی که خودمان داشته‌ایم، درس بگیریم. خب باتوجه به این مسئله ما بارها دیده‌ایم که اگر به سمت سیاست‌هایی برویم که تولید ناخالص ملی را افزایش می‌دهد، با اشتغالزایی مواجه می‌شویم و طبیعتا نرخ تورم کمتری خواهیم داشت. «جهش تولید» یکی از سیاست‌های ضدتورمی بسیار موثر است.
بیماری هلندی
این استاد اقتصاد در ادامه با غلط دانستن سیاست تثبیت نرخ ارز اظهار کرد: مشکل اینجاست که در ایران تفکر قاطبه مردم و مسئولان، حامی سیاست‌هایی است که به‌شدت ضداشتغال و ضدتوسعه هستند؛ به‌طور مشخص بخش غالب کارشناسان اقتصادی کشور معتقد به تثبیت نرخ ارز هستند و جالب است که بدانیم این سیاست در ظاهر یک اقدام ضدتورمی است اما در باطن یک سیاست ابرتورمی است.
شما اگر از هر فرد غیرمتخصصی بپرسید که آیا در صورت تثبیت نرخ ارز، تورم هم تثبیت خواهد شد یا خیر؟ می‌گوید بله، تورم هم کنترل می‌شود و بالعکس؛ اما باید بدانیم که در بلندمدت عکس این اتفاق رخ می‌دهد و دلیلش هم این است که ما با تثبیت نرخ ارز باعث شدیم کالای خارجی ارزان و متعاقبا کالای داخلی گران شود. این معضل در دنیا به‌نام بیماری هلندی شناخته می‌شود. به بیان دیگر این سیاست ضدتولید همان سیاست تورمی است؛ هرچند برخی اقتصاددانان سعی می‌کنند برای چنین سیاست‌های مخربی توجیه پیدا کنند.
۵۰ سال پافشاری
سعدوندی با اشاره به سیاست‌گذاری غلط اقتصادی در ۵۰ سال اخیر بیان کرد: کارشناسان طرفدار تثبیت نرخ ارز مدعی‌اند که با اعمال این سیاست (تثبیت نرخ ارز) کالاهای واسطه‌ای ارزان‌تر در اختیار بخش تولید قرار می‌گیرد، اما این عزیزان متوجه نیستند که می‌شد همان کالای واسطه‌ای در کشور خودمان تولید شود.
باید توجه داشت که با این کار، سوبسید را به کالاهای خارجی می‌دهید و روند تولید را در کشور متوقف می‌کنید. ۵۰ سال است (از زمان هویدا تا امروز) که این سیاست‌ها اجرا می‌شوند و بارها نیز مشخص شده مخرب هستند اما کماکان ادامه دارند. البته برای کسی که اقتصاددان واقعی است، مخرب بودن این رویه اظهرمن‌الشمس است.
وی در ادامه افزود: ما در ۵۰ سال اخیر طولانی‌ترین دوره تورم مزمن در جهان را داشته‌ایم که در بین کشورهای دنیا بی‌سابقه است. متاسفانه دلیل این پدیده این است که در مقیاس گسترده‌ای با علم بشر مقابله می‌کنیم و حتی در مدت ۵۰سال نتوانسته‌ایم جلوی این سیاست‌های غلط اقتصادی را بگیریم.
پول نفت صرف تثبیت نرخ ارز می‌شود
این اقتصاددان ایرانی با اشتباه خواندن صرف درآمدهای نفتی برای تثبیت نرخ ارز به صمت گفت: نکته دیگری که موجب کاهش شدید ارزش پول ملی و افزایش تورم شده، این است که دولت ارزی را که به‌دست می‌آورد در اختیار بانک مرکزی قرار می‌دهد و بانک مرکزی هم در این ۵ دهه، ارز حاصل از فروش نفت را صرف تثبیت نرخ ارز در کشور و پایه پولی ایجاد کرده است.
این سیاست نیز همان‌طور که پیش‌تر تاکید شد تورم‌زا است اما متاسفانه برخی افراد سعی در توجیه آن داشته‌اند. عزیزان می‌گویند از آنجایی که خلق پول ازسوی بانک‌های تجاری انجام می‌شود، افزایش پایه پولی مشکلی ایجاد نمی‌کند، این در حالی است که خلق پایه پولی به‌شدت مشکل‌زا خواهد بود.
او ادامه داد: در ۶ ماه گذشته میزان رشد نقدینگی ما، مقداری بالاتر از میانگین بلندمدت خود قرار گرفته و همین مقدار اندک رشد نقدینگی باعث شده بازار بورس جهش کند و از طرفی هم قیمت خودرو و مسکن با افزایش عجیبی همراه شود.
این تحلیلگر ارشد مسائل اقتصادی به خبرنگار صمت گفت: این مسئله که کسری بودجه دولت به تورم بالا منجر می‌شود، آنقدر اهمیت دارد که ما به‌خاطر آن باید روش تامین کسری بودجه را تغییر دهیم. توجه داشته باشید تمام درآمدهای نفتی دولتی را باید یکجا به‌عنوان کسری بودجه در نظر گرفت؛ بنابراین ما سالیان سال است که کسری بودجه شدیدا بالایی داریم؛ چه آن زمانی که درآمد نفتی داشتیم و چه حالا که نمی‌توانیم نفت بفروشیم.
۲ تا ۳ سال زمان لازم است
این استاد اقتصاد با یادآوری نرخ تورم پایین در کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان اظهار کرد: اگر بخواهیم تورم را در ایران به سطح کشورهای همسایه مانند عراق (تورم در عراق چندین سال است که تقریبا صفر است) و افغانستان برسانیم، باید بودجه ارزی را از ریالی تفکیک کنیم. در این صورت اگر بین ۲ تا ۳ سال زمان بگذاریم، می‌توانیم معضل تورم را به‌طور کامل از اقتصاد کشورمان حذف کنیم.
باید به تجربیات بشر در این حوزه توجه داشت. مهم‌ترین و عمده‌ترین سیاست ضدتورمی که در جهان اجرا شده، سیاست بازار باز است، اما در ایران با این توجیه که این سیاست از خارج آمده تا اقتصاد ما را نابود کند با مخالفت‌ها و دست‌کاری‌های زیادی مواجه شده، این در حالی است که این سیاست در هر نقطه‌ای از جهان اجرا شده با موفقیت همراه بوده است.
وی با ضروری دانستن تغییر در هدف‌گذاری‌های اقتصادی دولت بیان کرد: باید توجه داشت که اگر سیاست بازار باز اجرا شود باید نرخ بهره هدف نیز مشخص شود. در حقیقت سیاست ارزی باید به سیاست نرخ بهره تبدیل شود؛ یعنی هدف‌گذاری نرخ ارز باید به هدف‌گذاری نرخ بهره تبدیل شود. اگر این اقدامات صورت گیرد خواهیم توانست از این مشکلات خلاصی یابیم و تورم را به حد بسیار پایینی برسانیم. در پی خداحافظی ما با تورم نیز رشد اقتصادی ما با افزایش چشمگیری همراه خواهد شد.
مقابله با سیاست‌های ضدتولید و ابرتورمی
سعدوندی در پایان با تاکید بر لزوم مقابله با سیاست‌های ضدتولید به صمت یادآور شد: پیش‌تر نیز ذکر کردم که سیاست‌های ضدتولید، سیاست‌های ابرتورمی است. از طرفی هم تمامی سیاست‌های تثبیت قیمتی هم سیاست‌های ضدتولید هستند، چون در بازار اخلال ایجاد می‌کنند و باعث می‌شوند بسیاری از صنایع و بنگاه‌ها از بین بروند و در نتیجه بخش تولید ما نیز زمین‌گیر شود؛ به‌عنوان مثال به‌تازگی می‌بینیم که تولید گوشت گاو و گوشت مرغ و… مختل شده و ما می‌دانیم که دلیلش دخالت‌های دولت در بازار است.
از جهتی هم گفته می‌شود خوراک دام از خارج وارد می‌شود، به‌دلیل اینکه خودمان تولید خوراک دام و طیور نداریم؛ در صورتی که این ادعا صحیح نیست. ما با تخصیص یارانه به واردکنندگان خوراک دام و طیور باعث شدیم تولیدکنندگان این حوزه ورشکسته شوند. البته این سیاست مربوط به امروز و دیروز نیست، چراکه در طول ۵ دهه اخیر این سیاست جریان داشته است.
این نوع اقدامات تثبیت قیمتی و تعزیراتی مرتبا کشور را به سمت پرتگاهی که ما آن را به‌عنوان ونزوئلایی شدن می‌شناسیم، می‌برد. در ونزوئلا هم دقیقا همین اتفاق رخ داده و باعث شده دیگر کسی در این کشور کار نکند، دلیلش هم این است که شما به‌محض شروع به کار ضرر می‌کنید و در نتیجه همه بنگاه‌ها از تولید بازمی‌مانند. من سیاست‌هایی که منجر به این شرایط شده را بی‌سابقه می‌دانیم. در ۳ مرحله شاخص این سیاست‌ها تکرار شده است؛ اول در دوران پیش از انقلاب در دولت امیرعباس هویدا، سپس در دوران جنگ ازسوی آقای بهزاد نبوی و سوم هم در ۱۰ سال اخیر شاهد اجرای مداوم این سیاست‌های مخرب بوده‌ایم.
دیدگاهتان را بنویسید