انواع قراردادها در بورس کالای ایران

در ادامه مطالب آموزش بورس، قراردادهای مختلف در بورس کالای ایران را بررسی می‌کنیم.

۱- قرارداد نقدی:
قراردادی است که براساس آن، پرداخت بهای کالای معامله‌شده و تحویل آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای انجام می‌شود.

۲- قرارداد سلف:
قراردادی است که براساس آن، کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل می‌گردد و بهای آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌شود.

۳- قرارداد نسیه:
قراردادی است که براساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌شود.

۴- قرارداد آتی:
قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل، طرفِ دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند.

برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به‌صورت شرطِ ضمنِ عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند.

اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به‌عنوان اباحه (اجازه تملک) تصرف و در اختیار دیگری با حق استفاده قرار دهد تا در سررسید با هم تسویه کنند.

۵- قرارداد سلف استاندارد:
قراردادی است که براساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره‌ی تحویل به خریدار تسلیم کند.
خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری‌شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد موضوع مواد ۲ و ۳ دستورالعمل اجرایی معاملات سلف استاندارد، به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز در این دستورالعمل به اختصار قرارداد سلف استاندارد نامیده می‌شود.

۶- قرارداد اختیار معامله:
قرارداد اختیار معامله قراردادی است که در آن یک طرف، اختیار (حق) خرید یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می‌کند. قرارداد اختیار معامله به دو نوع کلی اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شود. در هر کدام از این دو نوع قرارداد، دو طرف خریدار و فروشنده با یکدیگر وارد معامله می‌شوند.

۷- صندوق‌های کالایی:
صندوق‌های كالايي قابل معامله (ETC) یکی از ابزارهای مالی نوین هستند که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که به‌جای خرید و نگهداری کالای مدنظر و تحمل هزینه‌های حمل‌ونقل، انبارداری و خسارت‌های احتمالی آن، اوراق این صندوق‌ها را خریداری کنند.
با خرید این اوراق، سرمایه‌گذار در عین داشتن مالکیت کالای مدنظر، مسئولیت نگهداری از آن کالا را برعهده ندارد. به‌عبارت دیگر، این صندوق‌ها بخش قابل ملاحظه‌ای از وجوه گردآوری شده ی خود را به سرمایه‌گذاری در کالایی خاص اختصاص می‌دهند و علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در آن کالای خاص، به خرید واحدهای این صندوق‌ها اقدام می‌کنند.

۸- گواهی سپرده‌ی کالایی:
بر اساس مصوبه‌ی شورای عالی بورس و اوراق بهادار، گواهی سپرده‌ی کالایی اوراق بهاداری است که موید مالکیت دارنده‌ی آن بر مقدار معینی کالاست و پشتوانه‌ی آن قبض انبار استانداردی است که انبارهای تاییدشده‌ی بورس صادر می‌کنند.