آموزش بورس صفر تا صد (رایگان)
مدل قیمت‌گذاری دارایی سرمایه‌ای
در این بخش به یکی از اولین مدل‌های ارزش‌سنجی مالی که ایده‌ی استفاده از رابطه بین ریسک سیستماتیک و بازده انتظاری یک دارایی را در خود جای داده است می‌پردازیم و در انتها نقدهای وارد شده بر این مدل را بررسی می‌کنیم.
مدل قیمت گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای چیست؟
مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (CAPM) رابطه بین ریسک سیستماتیک یا خطرات کلی سرمایهگذاری و بازده مورد انتظار برای دارایی‌ها، به ویژه سهام را توصیف می کند.
مدل مالی CAPM یک رابطه خطی بین بازده مورد انتظار سرمایهگذاری و ریسک ایجاد می‌کند. این مدل بر اساس رابطه بین بتای دارایی، نرخ بهره بدون ریسک (معمولاً نرخ اوراق قرضه دولتی)، و پریمیوم ریسک سهام (صرف ریسک سهام)، یا بازده انتظاری در بازار منهای نرخ بدون ریسک است.
CAPM به عنوان راهی برای اندازه‌گیری ریسک سیستماتیک توسعه پیدا کرده است. مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای طور گسترده‌ای در دنیای مالی برای قیمت‌گذاری اوراق بهادار ریسکی و ایجاد بازده مورد انتظار برای دارایی‌ها، با توجه به ریسک آن دارایی‌ها و هزینه سرمایه استفاده می‌شود.
آشنایی با مدل قیمت گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (CAPM)
فرمول محاسبه بازده انتظاری یک دارایی با توجه به ریسک آن به شرح زیر است:
سرمایه‌گذاران انتظار دارند که علاوه بر ریسک سرمایهگذاری، ارزش زمانی پول نیز جبران شود. نرخ سود بدون ریسک در فرمول CAPM به منظور محاسبه‌ی ارزش زمانی پول در مدل قرار گرفته است. سایر اجزای فرمول CAPM به ریسک‌های سرمایهگذاری توجه دارند.
هدف از ارزش‌سنجی بر مبنای CAPM این است که، آیا یک دارایی باتوجه به ریسک‌های موجود و همچنین ارزش زمانی پول و با احتساب بازده انتظاری، منصفانه ارزش‌سنجی شده است یا خیر. به عبارت دیگر، با دانستن تمام اجزای CAPM، میتوان به مطابقت قیمت فعلی دارایی با بازده احتمالی آن پی برد.
برای مثال، تصور کنید یک سرمایه‌گذار امروز به سهامی به ارزش 100 دلار در هر سهم فکر می‌کند که سالانه 3 درصد سود سهام پرداخت می‌کند. اگر فرض کنیم بتای این سهم برابر 1.3 باشد، به این معنی که نسبت به سبد کل بازار (مثلا شاخص S&P 500) نوسان بیشتری دارد. همچنین فرض کنید که نرخ سود بدون ریسک 3 درصد است و این سرمایه‌گذار انتظار دارد ارزش بازار 8 درصد در سال افزایش یابد. بازده مورد انتظار سهام بر اساس مدل CAPM برابر با 9.5٪ است:
3% + 1.3*(8%-3%)=9.5%
بازده مورد انتظار فرمول CAPM برای تنزیل سود سهام مورد انتظار و افزایش سرمایه سهام در طول دوره نگهداری مورد انتظار استفاده می‌شود. اگر ارزش تنزیل شده جریان‌های نقدی آتی برابر با 100 دلار باشد، فرمول CAPM نشان میدهد که نگهداری سهام نسبت به ریسک آن ارزش منصفانه‌ای دارد.
نقدهای مدل CAPM
چندین فرض در فرمول CAPM نشان داده شده است که در واقعیت صادق نیستند. نظریه مالی مدرن بر دو فرض استوار است:
1- بازارهای اوراق بهادار بسیار رقابتی و کارا هستند.
2- فعالان بازارها سرمایه‌گذارانی منطقی و ریسک‌گریز هستند که به دنبال به حداکثر رساندن رضایت از بازده سرمایه گذاری‌های خود هستند.
CAPM فرض می‌کند که نرخ بدون ریسک در طول دوره تنزیل، ثابت می‌ماند.
در مثال قبلی فرض کنید که نرخ بهره اوراق قرضه خزانه در طول دوره نگهداری 10 ساله به 5% یا 6% افزایش یابد. افزایش نرخ بدون ریسک هزینه سرمایه مورد استفاده در سرمایهگذاری را افزایش میدهد و می‌تواند ارزش سهام را بیش‌ارزش‌‌گذاری‌شده کند.
این مدل بر برآوردهایی استوار است که باید با قیمت‌های بازاری مقایسه شود، بازاری که قیمت‌ها در آن اغلب به روش‌های غیرمنطقی تعیین شده و ناکاراست. در نتیجه، استفاده از این رویکرد به تنهایی برای ارزش‌سنجی و تشکیل سبد شاید منطقی نباشد.
به علاوه، در کنار مشکلات مربوط به این که چه بازار یا شاخصی را باید در نظر گرفت که بهترین سبد بازار را نمایندگی کند، این مدل به این واقعیت که هر سرمایه‌گذار دارای ماهیتی منحصر به فرد و اهداف و آستانه ریسک متفاوتی است، بی‌توجه است.
با همه‌ی این تفاسیر، ایده‌ی سبد بازار کمک می‌کند که مدیریت منفعل تعریف شود و مهم‌تر از آن، اجازه میدهد رویکردی جدید در تشکیل پورتفولیو ایجاد شود.
با توجه به نقص‌های این مدل، پژوهشگران به توسعه‌ی مدل‌های پیشرفته‌تری روی آوردند تا این مشکلات را پوشش دهند، در دوره‌ی جامع تحلیل بنیادی به صورت کامل به انواع روش‌های ارزش‌سنجی سهام پرداخته شده است و دانش‌پذیران پس از اتمام دوره توانایی لازم برای مدل‌سازی و ارزش‌سنجی دارایی‌ها را بدست خواهند آورد.
آموزش بورس و اهمیت صورتهای مالی
تجزیه‌وتحلیل صورتهای مالی جزء مهمی از فرایند ارزش‌سنجی است. در ادامه مقاله جامع آموزش بورس برای مبتدیان، اصول اولیه تجزیه‌وتحلیل صورتهای مالی را بررسی می‌کنیم.
صورتهای مالی گزارش‌هایی هستند که اطلاعات مالی یک شرکت را در اختیار سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان و سایر ذینفعان قرار میدهد. سه نوع اصلی صورتهای مالی عبارتند از صورت سود و زیان، ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد.
صورت سود و زیان
صورت سود و زیان درآمدها و هزینه‌های شرکت را در یک دوره زمانی مشخص که معمولاً سالانه یا فصلی است ارائه میدهد.
ترازنامه
ترازنامه یکی از انواع صورتهای مالی است که دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام شرکت را در یک مقطع زمانی خاص گزارش میدهد. ترازنامه از معادله حسابداری پیروی می‌کند که عبارت است از:
دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام
ترازنامه تصویری از وضعیت مالی شرکت ارائه میدهد و از اطلاعات آن برای محاسبه نسبت‌های مالی مهمی مانند نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام و نسبت جاری میتوان استفاده کرد.
صورت جریان نقدی (CFS)
این صورت مالی جریان نقدینگی و معادل‌های وجه نقد ورودی و خروجی شرکت را ارائه میدهد. این صورت مالی بیانگر عملکرد مدیریت شرکت در مدیریت جریان وجوه نقد است.
صورت جریان وجوه نقد بینشی در مورد چگونگی عملکرد یک شرکت، نحوه ورود وجوه نقد و چگونه مصرف آن را ارائه میدهد. همچنین به طلبکاران کمک می‌کند تا نقدینگی موجود در شرکت را برای پوشش هزینه‌های عملیاتی و پرداخت بدهی‌ها بررسی کنند.
صورت جریان وجوه نقد به سرمایه‌گذاران نشان میدهد که وضعیت ثبات شرکت چگونه است؟ با استفاده از این صورت، سرمایه‌گذاران می‌توانند تصویر دقیق‌تری از شرکت را بدست آورند. بسیار شایع است که شرکتها صرفا بدلیل عدم توانایی در تامین وجه نقد برای بدهی‌های کوتاه مدت خود دچار مشکل یا حتی ورشکستگی شده‌اند.
معروف‌ترین مورد مشابه که به‌تازگی رخ داده شامل ورشکستگی‌های موسسات مالی در بحران مالی 2008 و همچنین ورشکستگی بانک SVB در سال 2023 است.
برای سرمایه‌گذاران و مدیران عالی شرکتها لازم است تا آگاهی مناسبی از صورتهای مالی داشته باشند، توضیحات فوق از مقاله آموزش بورس برای مبتدیان تنها منجر به آشنایی ابتدایی با صورتهای مالی و ارزش‌سنجی می‌شود. علاقه‌مندان برای تکمیل دانش خود در این مباحث به بخش مسیر یادگیری کلینیک اقتصاد می‌توانند مراجعه کنند.
آموزش بورس برای مبتدیان: تحلیل سهام با استفاده از صورتهای مالی
پس از آشنایی با صورتهای مالی و ساختار آنها، اکنون به چگونگی استفاده از آنها می‌پردازیم. اولین نکته‌ای که در صورتهای مالی که معمولا توجه سرمایه‌گذاران، به خصوص افراد مبتدی را به خود جلب می‌کند، سود هر سهم یا به اختصار EPS است. سرمایه‌گذاران با خرید سهام شرکت در سود و زیان شرکت سهیم می‌شوند به همین دلیل این قسمت از صورتهای مالی اهمیت زیادی دارد.
سود هر سهم یا EPS چیست؟
سود هر سهم (EPS) یک معیار کلیدی است که با تقسیم کل سود شرکت بر تعداد کل سهام شرکت محاسبه می‌شود.
مقدار EPS مهم است زیرا توسط سرمایه‌گذاران و تحلیلگران برای ارزیابی عملکرد شرکت، پیش‌بینی درآمدهای آتی و ارزش‌سنجی سهام شرکت استفاده می‌شود. هرچه EPS بالاتر باشد، سودآوری شرکت بیشتر خواهد بود و سود بیشتری برای توزیع بین سهامدارانش خواهد داشت.
اهمیت سود هر سهم (EPS)
یکی از دلایلی که سرمایه‌گذاران سهام یک شرکت می‌خرند برای کسب سود و فروش آن در آینده با قیمت‌های بالاتر است. توان سودآوری یک شرکت تعیین‌کننده پرداخت سود سهام و ارزش سهام آن در بازار است. از این رو، رقم سود هر سهم (EPS) برای سهامداران فعلی و بالقوه بسیار مهم است.
با این حال، قابلیت درآمد واقعی یک شرکت را نمی‌توان با رقم EPS برای یک دوره حسابداری ارزیابی کرد. سرمایه‌گذاران باید EPS شرکت را برای چند دوره محاسبه کرده و با ارقام EPS شرکت‌های رقیب مقایسه کنند تا مناسب‌ترین گزینه سرمایهگذاری را انتخاب کنند. معمولاً شرکتی با افزایش پایدار رقم EPS خود گزینه قابل اعتمادی برای سرمایهگذاری در نظر گرفته می‌شود.
اما آیا صرفا با توجه به سود هر سهم میتوان سرمایهگذاری مناسبی داشت؟ اگر این سود فقط یک سود موقتی به طور مثال حاصل از فروش یک ساختمان شرکت باشد، آیا این شرکت همچنان گزینه‌ی قابل اعتمادی برای سرمایهگذاری است؟ سود هر سهم فقط نشاندهندهی نتیجه‌ی نهایی عملیات شرکت در یک‌سال گذشته است و اگر شرکتی در سال گذشته دچار زیان شده باشد الزاما به معنای این نیست که در آینده هم زیان‌ده خواهد بود، شاید شرکت در حال سرمایهگذاری بر روی طرح‌های توسعه یا یک پروژه‌ی جدید باشد یا شاید با تغییر تیم مدیریتی شرکت در حال بازیابی باشد. بدین منظور، تحلیلگران مالی در هنگام تحلیل شرکتها از نسبت‌هایی تحت عنوان نسبت‌های مالی استفاده می‌کنند.
آموزش بورس گام به گام: نسبت‌های مالی
نسبت‌های مالی با استفاده از مقادیر عددی استخراج شده از صورتهای مالی برای به دست آوردن اطلاعات معنی‌دار درباره یک شرکت محاسبه می‌شوند. اعداد موجود در صورتهای مالی یک شرکت شامل ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان نقدی که در بخش قبلی آموزش بورس معرفی شدند برای انجام تجزیه‌وتحلیل کمی، ارزیابی نقدینگی، اهرم، رشد، حاشیه، سودآوری، نرخ بازده، ارزش‌سنجی و موارد دیگر استفاده می‌شوند.
مزایای استفاده از نسبت‌های مالی
نسبت‌های مالی مزایای مختلفی برای سرمایه‌گذاران، مدیران و سایر مخاطبان صورتهای مالی دارند که شامل موارد زیر است:
1- مقایسه عملکرد مالی شرکتها در طول زمان یا با سایر شرکتها
2- ارزیابی سلامت مالی یک شرکت
3- شناسایی فرصت‌های سرمایهگذاری
4- سنجش قیمت سهام
کاربردهای تجزیه‌وتحلیل نسبت‌های مالی
تجزیه و تحلیل نسبت‌های مالی دو هدف اصلی را دنبال می‌کند:
1. بررسی عملکرد شرکت: تعیین نسبت‌های مالی در هر دوره و بررسی تغییرات آنها در طول زمان برای شناسایی روندهای احتمالی شرکت، انجام می‌شود. به عنوان مثال، افزایش نسبت بدهی به دارایی ممکن است نشان دهنده این باشد که یک شرکت بدهی انباشته شده‌ی بالایی مواجه است و امکان دارد در نهایت با ریسک نکول مواجه شود.
2. مقایسه‌ی شرکت با شرکت‌های مشابه: مقایسه نسبت‌های مالی با رقبا برای شناسایی عملکرد قوی‌تر یا ضعیف‌تر یک شرکت از میانگین صنعت انجام می‌شود. برای مثال، مقایسه بازده دارایی‌ها بین شرکتها به تحلیلگر یا سرمایه‌گذار کمک می‌کند تا مشخص نماید کدام شرکت مدیریت کاراتر یا بهترین استفاده را از دارایی‌های خود دارد.
چه کسانی از نسبت‌های مالی استفاده می‌کنند؟
استفاده‌کنندگان از نسبت‌های مالی شامل موارد زیر است:
1- تحلیلگران مالی
2- سرمایه‌گذاران خرد
3- اعتباردهندگان
4- رقبا
5- مقامات مالیاتی
6- مقامات نظارتی
7- ناظران صنعت
8- تیم مدیریتی شرکت
9- مالکان و هیئت مدیره شرکت
انواع نسبت‌های مالی
1- نسبت‌های نقدینگی
2- نسبت‌های اهرمی
3- نسبت‌های کارایی
4- نسبت‌های سودآوری
5- نسبت‌های ارزش بازار
نسبت‌های نقدینگی
نسبت‌های نقدینگی، نسبت‌هایی مالی هستند که توانایی شرکت در بازپرداخت تعهدات کوتاه‌مدت و بلندمدت را اندازه‌گیری می‌کنند. نسبت‌های رایج نقدینگی شامل موارد زیر است:
1- نسبت جاری توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت با دارایی‌های جاری را اندازه‌گیری می‌کند:
2- نسبت آنی توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت با دارایی‌های نقدپذیرتر را اندازه‌گیری می‌کند:
نسبت آنی = (دارایی‌های جاری – موجودی کالا )/ بدهی‌های جاری
3- نسبت وجه نقد توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت با وجه نقد و معادل‌های نقدی را اندازه‌گیری می‌کند:
نسبت نقدی = وجه نقد و معادل‌های نقدی / بدهی‌های جاری
نسبت‌های مالی اهرمی
نسبت‌های اهرمی میزان سرمایه‌ای که از بدهی به دست می‌آید را اندازه می‌گیرد به عبارت دیگر، نسبت‌های مالی اهرمی برای ارزیابی سطح بدهی یک شرکت استفاده می‌شود. به طور ساده‌تر نسبت‌های مالی نشاندهندهی این هستند که چه میزان از تامین مالی منابع شرکت از منابع خارج از شرکت بدست آمده
نسبت‌های اهرمی رایج شامل موارد زیر است:
1- نسبت بدهی مقدار نسبی دارایی‌های یک شرکت را که از بدهی تامین می‌شود را اندازه‌گیری می‌کند:
نسبت بدهی = کل بدهی‌ها / کل دارایی‌ها
2- نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، وزن کل بدهی و بدهی‌های مالی در برابر حقوق صاحبان سهام را محاسبه می‌کند:
نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام = کل بدهی‌ها / حقوق صاحبان سهام
3- نسبت پوشش بهره توانایی شرکت در پرداخت هزینه‌های بهره را نشان میدهد:
نسبت پوشش بهره = درآمد عملیاتی / هزینه‌های بهره
نسبت‌های کارایی
نسبت‌های بهره‌وری که به‌عنوان نسبت‌های مالی فعالیت نیز شناخته می‌شوند، برای اندازه‌گیری میزان استفاده یک شرکت از دارایی‌ها و منابع خود استفاده می‌شوند. نسبت‌های کارایی رایج عبارتند از:
1- نسبت گردش دارایی توانایی یک شرکت در ایجاد درآمد از محل تولید و فروش با کمک دارایی‌های خود را بررسی می‌کند:
نسبت گردش دارایی = فروش خالص / میانگین کل دارایی‌ها
2- نسبت گردش موجودی کالا نشان میدهد که موجودی یک شرکت چند بار در یک دوره معین فروخته و جایگزین شده است:
نسبت گردش موجودی = بهای تمام شده کالای فروخته شده / میانگین موجودی
3- نسبت گردش حساب‌های دریافتنی نشان میدهد که یک شرکت چند بار می‌تواند مطالبات دریافتنی را در یک دوره معین به وجه نقد تبدیل کند:
نسبت گردش مطالبات = فروش اعتباری خالص / میانگین حساب‌های دریافتنی
نسبت‌های سودآوری
نسبت‌های سودآوری توانایی شرکت برای ایجاد درآمد نسبت به دارایی‌های ترازنامه، هزینه‌های عملیاتی و حقوق صاحبان سهام را اندازه‌گیری می‌کنند. نسبت‌های مالی سودآوری رایج شامل موارد زیر است:
1- نسبت حاشیه سود ناخالص، سود ناخالص یک شرکت را با فروش خالص آن مقایسه می‌کند تا نشان دهد که یک شرکت پس از پرداخت بهای تمام شده کالای فروخته شده چقدر سود می‌کند، به عبارت دیگر این نسبت توانایی شرکت در کنترل بهای تمام شده را مورد بررسی قرار میدهد:
نسبت حاشیه سود ناخالص = سود ناخالص / فروش خالص
2- نسبت حاشیه سود عملیاتی که گاهی اوقات به عنوان نسبت بازده فروش نیز شناخته می‌شود، درآمد عملیاتی یک شرکت را با فروش خالص آن مقایسه می‌کند تا کارایی عملیاتی را تعیین کند. حاشیه سود عملیاتی نشاندهندهی این است که هر ریال فروش چه اثری روی سود عملیاتی شرکت دارد:
نسبت حاشیه سود عملیاتی = سود عملیاتی / فروش خالص
3- نسبت بازده دارایی نشان میدهد که یک شرکت چقدر از دارایی‌های خود برای تولید سود استفاده می‌کند، یعنی تاثیر دارایی‌ها در ایجاد سود خالص را اندازه‌گیری می‌کند. برخی شرکتها بازده دارایی‌های خود را با ترکیب حاشیه سود بالا و گردش پایین یا متوسط دارایی‌ها شکل میدهند؛ برخی دیگر از شرکتها نیز عکس این استراتژی را اتخاذ می‌کنند.
نسبت بازده دارایی = سود خالص / کل دارایی‌ها
4- نسبت بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) نشان میدهد که یک شرکت چقدر کارآمد از حقوق صاحبان سهام برای ایجاد سود استفاده می‌کند. این نسبت معیاری است برای سنجش سود حاصل از سرمایهگذاری یک ریال از حقوق صاحبان سهام یا به عبارت دیگر، شاخص درصد بازدهی است که به صاحبان سهام، به دلیل سرمایه‌گذاری‌شان پرداخت می‌شود:
نسبت بازده حقوق صاحبان سهام = سود خالص / حقوق صاحبان سهام
نسبت‌های ارزش بازار
نسبت‌های ارزش بازار برای ارزیابی قیمت سهام یک شرکت استفاده می‌شود. نسبت‌های رایج ارزش بازار شامل موارد زیر است:
1- نسبت ارزش دفتری هر سهم، ارزش هر سهم یک شرکت را بر اساس حقوق صاحبان سهام در دسترس سهامداران محاسبه می‌کند:
نسبت ارزش دفتری به ازای هر سهم = (حقوق صاحبان سهام – حقوق صاحبان سهام ممتاز) / کل سهام عادی موجود
2- نسبت بازدهی سود سهام، میزان سود منتسب به سهامداران را نسبت به ارزش بازار هر سهم اندازه‌گیری می‌کند:
نسبت سود سهام = سود هر سهم / قیمت سهم
3- نسبت سود به ازای هر سهم میزان درآمد خالص کسب شده برای هر سهم موجود را اندازه‌گیری می‌کند:
نسبت سود به ازای هر سهم = سود خالص / کل سهام موجود
4- نسبت قیمت به سود، قیمت سهام شرکت را با سود هر سهم مقایسه می‌کند:
نسبت قیمت به درآمد = قیمت سهم / سود هر سهم
تجزیه‌وتحلیل صورتهای مالی و به طور کلی عملکرد شرکت، صرفا مطالعه‌ی صورتهای مالی و محاسبه‌ی نسبت‌های مالی نیست، بلکه توانایی درک این اعداد و کشف مسائل نهان در آن‌هاست. در این بخش از آموزش بورس، تنها به معرفی برخی از نسبت‌های پرکاربرد مالی پرداختیم. برای یادگیری و آشنایی عمیق‌تر می‌توانید در دوره تحلیل بنیادی که با توجه به نیازهای سرمایه‌گذاران و تحلیلگران طراحی و تدریس شده است ثبت نام کنید.
برخی اصطلاحات مهم در آموزش بورس
حجم مبنا
حجم مبنا یکی از اصطلاحات مهم و پرکاربردی است که در زمینه آموزش بورس استفاده می‌شود. در اصل حجم مبنا تعداد سهامی است که در طول یک روز باید معامله شود تا میانگین وزنی معاملات با قیمت پایانی آن برابر باشد.
با توجه به این تعریف میتوان گفت که هرچه سهام معامله شده در طی آن روز کمتر از حجم مبنا باشد، قیمت پایانی نیز کمتر می‌شود. با این تفاسیر حجم مبنا یکی از قوانینی است که تنظیم‌گر با در نظر گرفتن نقش یک عامل کنترلی در برابر نوسانات متعدد قیمت سهام وضع کرده است. با تعیین حجم مبنا، سرمایه‌گذاران نسبت به بازار اعتماد بیشتری کسب کرده و نسبت به دستکاری‌های قیمتی تا حدی مصون خواهند ماند.
حالا عکس این حالت را تصور کنید. به نظر شما چه اتفاقی می‌افتد؟ معامله کردن چند عدد از سهام یک شرکت می‌تواند قیمت سهام را به میزان قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهد. در نهایت منجر به ایجاد قیمت‌های غیرواقعی شود. در حال حاضر بر اساس مصوبه سازمان بورس و اوراق بهادار کشور، از اواخر سال 1398 تا به امروز حجم مبنا شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، درصدی از تعداد سهام همان شرکت خواهد بود.
علاوه بر این حداقل ارزش مبنا برای شرکت‌های بورسی، معادل با پنجاه میلیارد ریال می‌باشد. این در حالی است که حداکثر میزان ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه بیست هزار میلیارد ریال یا بالاتر مبلغ صد و بیست میلیارد ریال است.
در این بین شرکت‌هایی که سرمایه آنها از بیست هزار میلیارد ریال کمتر است، با ارزش مبنا صد میلیارد ریال مشخص می‌شوند. با این حال شرکت‌های فرابورسی نیز از این قاعده مستثنی نیستند و تا پیش از اسفند سال 98 حجم مبنا برای این دسته از شرکتها 1 در نظر گرفته می‌شد.
با این وجود پس از تصویب مصوبه، میزان حجم مبنا در تمام بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس اعمال شد. تنها یک تفاوت مهم در این زمینه وجود دارد، حداقل میزان ارزش مبنا در تابلوهای نارنجی، قرمز و زرد به میزان ده، پنج و بیست میلیارد ریال است.
قیمت پایانی
در ادامه مقاله جامع آموزش بورس کاربردی و رایگان، به معرفی قیمت پایانی و نحوه محاسبه آن می‌پردازیم.
در بازار بورس روزانه تمام سهم‌ها در یک بازه مشخص و مجاز قیمتی نوسان می‌کنند. این بازه به طور متوسط بین %۵- تا %۵+ می‌باشد. با این حال اگر بخواهیم قیمت نهایی آن سهم را در طی همان روز بررسی کنیم باید به قیمت پایانی سهم توجه کنیم. قیمت پایانی، میانگین وزنی تمام قیمت‌هایی است که سهم مورد نظر در آن روز در آنها معامله شده است.
با شکل‌گیری یک کندل روزانه قیمت‌هایی مانند آخرین و اولین قیمت، پایین‌ترین و بالاترین قیمت مشخص می‌شوند. اما با بررسی قیمت پایانی میتوان بازه مجاز قیمت و مبدا تغییرات قیمتی را برای روز بعد پیدا کرد.
تصور کنید قیمت پایانی یک سهم 6000 تومان است. در این شرایط با دامنه نوسان بین مثبت یا منفی پنج درصد، در روز معاملاتی بعد میتوان آن سهم را بین محدوده 5800 تا 6200 تومان معامله کرد. با این وجود معامله در تمام قیمت‌های بازه مشخص شده به هیچ عنوان حتمی نخواهد بود. زیرا در صورت ایجاد صف خرید، سهم مذکور فقط در سقف قیمتی معامله می‌شود. علاوه بر این امکان انجام معامله بین قیمت‌های سقف و کف نیز وجود خواهد داشت.
نحوه محاسبه قیمت پایانی
برای محاسبه قیمت پایانی سهم از محاسبه میانگین موزون قیمت معاملات استفاده می‌شود. در این روش حجم هر معامله را در قیمت معامله آن روز ضرب کرده و در نهایت عدد به دست آمده را بر تعداد حجم کل معاملات آن روز تقسیم می‌کنند.
با این وجود باید به این نکته توجه نمود که عدد به دست آمده در محاسبه، فقط در شرایطی صحیح خواهد بود که حجم مبنا در سهم مورد نظر پر شده باشد. به‌عبارتی‌دیگر باید حجم معاملات مساوی یا بزرگتر از حجم مبنا باشد تا قیمت پایانی محاسبه شده لحاظ شود.
در صورتی که حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد، ابتدا میانگین موزون قیمت معاملات که نحوه محاسبه آن بالاتر ارائه شد را محاسبه کرده و قیمت پایانی روز قبل را از آن کم می‌کنیم، سپس عدد بدست آمده را در حجم کل معاملات آن روز ضرب و بر حجم مبنایی که پر نشده است تقسیم می‌کنیم، در نهایت برای محاسبه قیمت پایانی آن روز معاملاتی باید عدد بدست آمده را با قیمت پایانی روز قبل جمع بزنیم.
قیمت آخرین معامله
در تابلو بورس ارقام و اعداد فراوانی وجود دارد که هر یک از آنها حامل اطلاعات مهمی هستند. با مشاهده کردن تابلو بورس یکی از اعدادی که توجه شما را جلب می‌کند آخرین قیمت معاملاتی در یک سهم است.
بر این اساس نه‌تنها در بازار بورس ایران بلکه در بازارهای مالی بین‌المللی از آخرین قیمت معامله‌شده به‌عنوان یک معیار مهم در تحلیل و بررسی سهام استفاده می‌کنند. قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله الزاما با یکدیگر برابر نخواهند بود. بنابراین قیمت آخرین معامله می‌تواند کمتر، برابر یا بیشتر از قیمت پایانی سهم شود.
در یک تعریف ساده و کلی میتوان گفت که قیمت آخرین معامله عددی است که آن سهم برای آخرین بار و در آن قیمت معامله شده است. با توجه به وجود نوسان در آخرین قیمت سهام، به طور معمول از قیمت پایانی در بررسی سهم استفاده می‌شود.
یکی از مهمترین نکاتی که در زمینه آموزش بورس باید به آن توجه کرد این است که چنانچه قیمت آخرین معامله از قیمت پایانی با افزایش زیادی همراه باشد و معامله‌گر در قیمت آخرین معامله یا نزدیک به آن اقدام به خرید کند، کسب سود در روز بعد سخت خواهد بود. در این شرایط سهامدار باید توجه کند که در روز آتی قیمت سهم در قیمت پایانی روز قبل آغاز می‌شود.
بنابراین حتی در صورت وجود صف خرید نیز، قیمت صف با قیمت سربه‌سر برابر خواهد شد و عملا سود قابل‌توجهی برای سرمایه‌گذار به همراه نخواهد داشت. آخرین قیمت با توجه به سفارش‌های خرید و فروش به طور مرتب تغییر می‌کند. بنابراین به عوامل دیگری وابسته نیست.
بر این اساس آخرین قیمت از شروع ساعت معاملات تا پایان ساعت معاملات بازار، از یک رنج منفی به یک رنج مثبت یا بالعکس می‌تواند تغییر کند. در این شرایط سهم پس از ثبت آخرین قیمت کندل قیمت خود را ثبت می‌کند.
ارزش معاملات و اهمیت آن در آموزش بورس
با استفاده از ارزش معاملات و مقایسه آن با روزهای قبل کارشناسان و فعالان بازار بورس می‌توانند حجم و روند فعالیت فعالان بازار را تخمین بزنند.
تحلیلگران موفق در بازار سرمایه می‌دانند که پس از به دست آوردن ارزش معاملات میتوان از رونق یا رکود بازار مطلع شد. مجموع ارزش معاملات جمع کل ارزش معامله‌های انجام‌شده بر روی سهام مختلف در آن روز است. ارزش معاملات می‌تواند معیار مهمی برای پیدا کردن زمان مناسب سرمایهگذاری باشد.
منظور از ارزش معاملات کل، مجموع سهام خریداری شده یا به فروش رفته طی یک روز است. ارزش معاملات کل به همراه بررسی تفکیکی خرید و فروش حقیقی و حقوقی هر سهم و در نهایت تمام سهام بازار می‌تواند میزان پول نقد ورودی یا خروجی به بازار بورس را به خوبی نشان دهد. بر این اساس برای محاسبه آن میتوان از یک فرمول مشخص استفاده کرد.
بنابراین این موضوع با ارزش کل معاملات رابطه مستقیم خواهد داشت. ارزش در حال افزایش معاملات نشانه مهمی از افزایش میزان خرید و فروش است که می‌تواند منجر به افزایش قیمت سهام شود. با جمع‌آوری داده‌های ارزش معاملات و نمودار به‌دست آمده از آن می‌توانیم از تحلیل تکنیکال برای گرفتن سیگنال‌های جانبی استفاده کنیم. به‌علاوه با استفاده از این فاکتور میتوان فعالیت سهم در روزهای آتی بازار را با دقت بیشتر بررسی کرد.
سهام شناور چیست؟
در ادامه مباحث آموزش بورس سهام شناور را بررسی می‌کنیم. سهام شناور به بخشی از سهام یک شرکت گفته می شود که خرید یا فروش آن در بازار معاملات خرد امکان‌پذیر است. همچنین آن بخش از سهام که به صورت بلوکی در اختیار سهامداران عمده است می‌تواند سهام شناور نباشد. سهامداران شامل دو گروه هستند: سهامداران خرد و سهامداران عمده.
سهامداران خرد به جای نگهداری سهام به مدت چند سال، گاها ترجیح میدهند سهام مورد نظر را پس از زمان کوتاهی به فروش برسانند. معامله سهمی که شناوری کمتر دارد دشوارتر است چرا که به دلیل مقدار سهم معامله‌پذیر کمتر، ریسک نقدپذیری بیشتری دارد. بنابراین وجود این مشکل می‌تواند باعث کم شدن حجم معامله شود.
درصد سهام شناور در بازار ثابت نیست در نتیجه اگر درصد سهام شناور یک سهم در این ماه یک عدد مشخص باشد، تضمینی وجود ندارد که در ماه آینده نیز سهم را با درصد یکسان سهام شناور در بازار مشاهده کنیم.
روش محاسبه سهام شناور
برای محاسبه کردن سهام شناور در بورس روش ساده‌ای وجود دارد. ابتدا باید سهامداران حقیقی و حقوقی که در دسته سهامداران عمده قرار می‌گیرند را مشخص کرده و میزان سهام آنها را تعیین کرد. سپس چنانچه تعداد سهام سهامداران عمده را از کل سهام شرکت کم کنیم می‌توانیم به میزان سهام شناور برسیم.
باید توجه داشته باشید که بررسی سهام شناور یک شرکت، فقط یکی از شاخصه‌های مهم است. بنابراین این امکان وجود دارد که وضعیت سهام شناور یک شرکت مناسب باشد اما شرکت مورد نظر از نظر بنیادی وضعیت خوبی نداشته باشد.
اهمیت اقتصاد کلان در آموزش بورس
در ادامه مطالب آموزش بورس رایگان کلینیک اقتصاد به اهمیت اقتصاد کلان در تحلیل بنیادی بازار سهام می‌پردازیم و تأثیر آن بر روندهای بازار، تأثیر سیاست‌های دولت و نقش شاخص‌های اقتصادی را برجسته می‌کند.
مطالعه‌ی سیستم‌های اقتصادی در مقیاس کل، نقش مهمی در درک و پیش‌بینی مسیر بازار سهام دارد. تعامل پیچیده بین شرایط اقتصاد کلان و عملکرد بازار برای بسیاری از سرمایه‌گذاران سنگ بنای تحلیل بنیادی است. البته برخی از تحلیلگران که به سبک خاص خود فقط عملکرد شرکت را بدون لحاظ کردن شرایط کلان اقتصاد در نظر می‌گیرند.
در یکی از روش‌های تحلیل بنیادی که ماهیت از بالا به پایین دارد، تحلیلگر ابتدا شرایط کلان اقتصادی را از جهات مختلف بررسی و پس از آن به بررسی صنایع مختلف می‌پردازد و در نهایت یک یا چند شرکت را به طور عمیق تحلیل می‌کند.
شاید یکی از مهمترین تجاربی که سرمایه‌گذاران از دوران کرونا آموختند، تاثیر سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی و سیاست‌های بودجه‌ای دولت‌ها بر بازارها بود. در ایران نیز نوسانات و تغییرات اقتصاد کلان به خصوص تورم تاثیرات بسیاری بر بازار سهام داشت.
روند بازار سهام و اقتصاد کلان
معمولا روند حرکت قیمت سهام اغلب شرکت‌های بورسی مشابه یکدیدگر است. این پدیده احتمالا به دلیل اثرپذیری شرکتها به صورت تقریبا یکسان ولی با شدت متفاوت از شرایط کلان اقتصادی است. در اصل، بازارها گرایش به پیروی از یک مسیر جمعی با تفاوت در شدت و میزان حرکت دارند. به‌عنوان مثال، در زمان رکود اقتصادی، بازار سهام تمایل به طی کردنی روندی نزولی یا خنثی دارد و بالعکس در دوره‌های رونق اقتصادی، بازار به احتمال زیاد سیر صعودی را خواهد داشت.
همیشه احتمال اینکه شرکت یا صنعتی خلاف روند بازار حرکت کند، وجود دارد. کشف این موارد کاری دشوار و نیازمند دانش و تخصص در تحلیل صورتهای مالی و فراگیری عمقی مطالب آموزش بورس است.
یکی از مشخص‌ترین متغیرهای کلان اقتصادی که می‌تواند بر بازار سهام تأثیر بگذارد، تولید ناخالص داخلی (GDP) است. تولید ناخالص داخلی منعکس کننده سلامت اقتصادی و روند حرکت یک کشور است که مستقیماً بر سود شرکتها تأثیر می‌گذارد و از آن اثر می‌پذیرد.
زمانی که اقتصاد در رونق به سر می‌برد، شرکتها درآمد و سود بیشتری ایجاد کرده که منجر به افزایش قیمت سهام می‌شود. تورم از دیگر متغیرهای تاثیرگذار بر بازار سهام است. این عامل بر ساختار سرمایه‌ی شرکتها، روش تامین مالی و تصمیم‌گیری‌ها شرکت اثر می‌گذارد و اگر مدیران، تورم را به درستی درک نکنند ممکن است تا اشتباهات جبران‌ناپذیری را مرتکب شوند.
تورم، مردم را مجبور کرده است تا همیشه در تلاش برای حفظ ارزش پول خود باشند و همین امر سرمایهگذاری را تبدیل به عملی بسیار سخت‌تر کرده است. همچنین افراد مجبور هستند تا در این بازی جمع صفر از هر ابزار و دانشی برای ارتقای خود استفاده کنند. بنابراین با فراگیری مطالب آموزش بورس رایگان کلینیک اقتصاد عملکرد خود را بهبود دهید.
بهترین سایت آموزش بورس
تاثیر سیاست‌های دولت بر شرکتها
سیاست‌های دولت به ویژه در رابطه با بودجه و ارز در تعیین سودآوری و عملکرد شرکتها و در نهایت عملکرد کلی بازار سهام نقش مهمی دارد. به‌عنوان مثال، سیاست‌های بودجه‌ای شامل نرخ‌های مالیاتی و مخارج دولت مستقیما می‌تواند صورتهای مالی شرکتها را دستخوش تغییر کند.
همچنین سیاست‌های یارانه‌ای و حمایتی دولت‌ها عامل افزایش یا کاهش سودآوری یک یا چند صنعت خواهد بود. تغییرات در سیاست‌های مالیات، بر درآمد قابل تصرف و الگوهای مخارج مصرف‌کننده تأثیر دارد که بر درآمد شرکتها اثر خواهد گذاشت. علاوه بر این، نوع و محل هزینه‌های دولتی نیز دارای آثار مختلفی است، روش تامین این هزینه‌ها نیز در روند کلی اقتصاد بسیار موثر است. عملکرد بانک مرکزی در خصوص مسائل ارزی به صورت مستقیم بر شرکتها و بازار سهام اثر می‌گذارد.
تحلیل شرایط ارزی، تجارت خارجی، وضعیت حساب‌های جاری و سرمایه حوزه‌ای تخصصی است ولی شناخت آنها برای تحلیلگران و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای ضرورت دارد. در چندسال اخیر تحلیلگران بازار سهام ایران به دلایل گوناگونی نسبت به تحلیل‌های اقتصاد کلان علاقه‌مند شده‌اند و تلاش دارند تا روندهای اقتصادی را تحلیل و بررسی کنند.
آموزش بورس و اهمیت شاخص‌های اقتصادی
شاخص‌های اقتصادی که اغلب توسط سازمان‌های دولتی منتشر می‌شوند، بینشی اساسی در مورد وضعیت اقتصاد ارائه میدهند. این شاخص‌ها ابزاری کلیدی برای سرمایه‌گذاران در تحلیل عملکرد شرکتها هستند. سرمایه‌گذاران با تحلیل شاخص‌های اقتصادی مانند نرخ بیکاری، نرخ تورم، تورم تولیدکننده و سایر گزارش‌ها و آمارهای مهم درک جامعی از شرایط اقتصادی و تأثیر بالقوه آن بر بازار سهام به دست می‌آورند.
به‌عنوان مثال، افزایش نرخ بیکاری ممکن است نشان‌دهنده کاهش مخارج مصرف‌کننده و درآمد شرکتها باشد که می‌تواند روند نزولی در بازار سهام در پی آن ایجاد شود. به طور مشابه، افزایش تورم قدرت خرید مصرف‌کنندگان را کاهش داده و بر ترجیح زمانی کنشگران اقتصادی اثر گذاشته و منجر به اخلال در تصمیم‌گیری‌ها می‌شود. سرمایه‌گذارانی که این شاخص‌های اقتصادی را رصد می‌کنند تصمیمات دقیق‌تری درباره سبد سرمایهگذاری خود گرفته و استراتژی‌های خود را در پاسخ به شرایط متغیر اقتصادی به موقع تغییر میدهند.
اقتصاد کلان تاثیر قابل‌توجهی بر تحلیل بنیادی بازار سهام دارد. با درک اینکه چگونه متغیرهای اقتصادی بر عملکرد شرکت و روند بازار تأثیر می‌گذارند، سرمایه‌گذاران می‌توانند تصمیمات آگاهانه‌تری اتخاذ کنند که با اهداف مالی آنها هماهنگ باشد.
قراردادهای آتی
در بازارهای مالی، ابزارهایی مانند آتی‌ها نقشی محوری در شکل دادن چشم‌انداز معاملاتی، پوشش ریسک و مدیریت آن ایفا می‌کنند. تاریخچه‌ی پر فراز و فرود قراردادهای آتی، که شامل قرن‌های متمادی از گذشته تا کنون است، تکامل آنها را با شروع استفاده در کشاورزی تا اهمیت فعلی آنها به‌عنوان یکی از کلاس‌های دارایی برجسته می‌کند. دراین بخش از آموزش بورس به معرفی، تاریخچه و کاربرد وجوه مختلف قراردادهای آتی می‌پردازیم و نقش اصلی آنها را در بازارهای مالی مدرن بررسی می‌کنیم.
قراردادهای آتی چیست؟
آتی‌ها قراردادهایی مالی هستند که خریدار و فروشنده را ملزم به خرید یا فروش دارایی پایه در قیمت و زمان معین در آینده می‌کند. این قرارداد به معاملهگران این امکان را میدهد تا از اهرم بهره‌مند شوند و در صورت لزوم پوشش ریسک کنند. دو نکته مهم در این تعریف وجود دارد:
1- هر دو طرف در این قرارداد، ملزم به اجرای تعهد هستند، برخلاف قراردادهای اختیار که فقط یکی از طرفین این الزام را دارد و طرف خریدار ملزم به اعمال نیست.
2- قیمت، تاریخ سررسید و مقدار در قرارداد کاملا مشخص است و طرفین ملزم به رعایت آن هستند.
مشخص بودن ویژگی‌های معامله و همچنین ماهیت الزام‌آور این نوع از قراردادهای مالی، بازار آتی را به یکی از بازارهای مناسب برای پوشش ریسک توسط فعالان اقتصادی و به موضوعی بسیار مهم در آموزش بورس برای فعالان بازار سرمایه تبدیل کرده است. همچنین به دلیل امکان استفاده از اهرم در آتی‌ها، آنها ابزاری جذاب برای سفته‌بازان هستند.
تاریخچه مختصر آتی‌ها
ابداع و شروع استفاده
ریشه‌ی ابزارهای مشتقه را میتوان در هزاران سال گذشته در بخش کشاورزی پیدا کرد، جایی که کشاورزان و خریداران محصولاتشان برای کاهش ریسک‌ها این ابزارها را ابداع کردند که یکی از آنها، قراردادهای آتی بود.
تولد بازارهای مدرن
در قرن نوزدهم بازارهای آتی رسمی در پاسخ به وجود قراردادهای استاندارد شکل گرفتند. بورس شیکاگو یکی از اولین بازارهای قدیمی و مهم در روند این تکامل بود. موضوع اصلی این بخش از مقاله جامع آموزش بورس، بررسی قراردادهای آتی استانداردشده در بورس است.
کارکرد قراردادهای آتی
در ادامه آموزش رایگان بورس در مبحث قراردادهای آتی به بررسی کارکرد آتی‌ها در بازارهای مالی و نقش آنها در اقتصاد می‌پردازیم.
سفته‌بازی
یکی از کارکردهای اصلی قراردادهای آتی، سفته‌بازی است که در آن معاملهگران به دنبال سود بردن از تغییرات قیمت هستند. سفته‌بازان بدون تمایل به تحویل فیزیکی، وارد معامله می‌شوند. آیا فعالیت سفته‌بازان آسیب‌زاست؟ خیر. حضور سفته‌بازان در درجه‌ی اول منجر به افزایش نقدپذیری بازار، واقعی‌تر شدن قیمت‌ها و همچنین منجر به بهبود توزیع ریسک می‌شود.
پوشش ریسک
آتی‌ها به عنوان ابزاری قدرتمند برای پوشش ریسک عمل می‌کنند و به فعالان بازار اجازه میدهند تا زیان‌های احتمالی ناشی از تغییرات نامطلوب قیمت را پوشش دهند. به‌عنوان مثال، یک کشاورز ممکن است از قراردادهای آتی برای محافظت در برابر کاهش قیمت محصول استفاده کند و در نتیجه سطح معینی از درآمد را بدون توجه به شرایط بازار تضمین کند.
مدیریت ریسک
با حجم انبوهی از نوسانات و نااطمینانی‌ها که در بازارها وجود دارد، آتی‌ها افراد را قادر می‌سازند تا ریسک را به طور موثرتری مدیریت کنند. کسب‌وکارها می‌توانند قیمت‌ها را برای نهاده‌ها قفل کنند و تأثیر نوسانات قیمت را بر قیمت نهایی خود کاهش دهند. این نوع از مدیریت ریسک، ثبات و پیش‌بینی‌پذیری را در عملیات شرکت افزایش میدهد.
کشف قیمت
بازارهای آتی نقش مهمی در کشف قیمت دارند که منعکس‌کننده انتظارات جمعی فعالان بازار درباره قیمت دارایی‌ها در زمان مشخصی در آینده است. همین موضوع منجر به افزایش کارایی بازارهای نقدی و همچنین سایر بازارها می‌شود.
بازار آتی در ایران
در ادامه مطالب جامع آموزش بورس کلینیک اقتصاد به تاریخچه آتی‌ها در ایران می‌پردازیم. اولین کالایی که در بازار آتی ایران مورد معامله قرار گرفت، قرارداد آتی سکه بهار آزادی در سال 87 بود.
در حال حاضر در بورس کالای ایران که در ابتدای مقاله معرفی و بررسی شد، آتی‌های صندوق طلا، آتی زعفران و آتی نقره در جریان است. همچنین اخیرا در نمادهای اهرم، شستا و شتران در بازار سهام شاهد فعال شدن معامات آتی بوده‌ایم.
قراردادهای آتی همانطور که پیشتر اشاره شد، شامل ویژگی‌های زیر هستند:
1- دارایی پایه: دارایی که قرارداد روی آن تعریف شده و معامله انجام می‌شود.
2- اندازه‌ی قرارداد: حجم دارایی پایه‌ی مورد معامله در هر قرارداد
3- وجه تضمین: مبلغی است که دو طرف قرارداد به عنوان ضمانت اجرای قرارداد پرداخت می‌کنند و تسویه از این محل انجام می‌شود.
4- حداقل وجه تضمین: مقدار وجهی است که معاملهگران به منظور تضمین انجام شدن معامله باید موجود داشته باشند.
5- تاریخ سررسید: تاریخ اتمام قرارداد و اجرای آن.
6- قیمت تسویه روزانه: قیمت پایانی قرارداد در پایان هر روز معاملاتی
7- جریمه: مبلغی که در صورت نکول یک طرف قرارداد به طرف دیگر پرداخت خواهد شد.
آموزش بورس: تحلیل تکنیکال
فعالان بازارهای مالی از روش‌های مختلفی برای تحلیل و پیش‌بینی استفاده می‌کنند. تحلیل تکنیکال یکی از مرسوم‌ترین روش‌هایی است که شاخه‌های مختلفی دارد. باتوجه به مشاهدات، بخش زیادی از فعالان بازار سرمایه‌ی ایران، به خصوص تازه‌واردان، مسیر سرمایهگذاری و معامله‌گری خود را یادگیری و آموزش تحلیل تکنیکال آغاز کرده‌اند. علت این امر شاید ساده‌تر بودن به‌کارگیری این روش نسبت به تحلیل بنیادی است. در تحلیل تکنیکال تنها کافی است قیمت تجزیه‌وتحلیل شود، الگوهایی را پیدا کرد و براساس آن استراتژی معاملاتی طراحی کرد. در نگاه اول شاید بسیار ساده‌تر از تحلیل بنیادی که در آن نیاز است تا بررسی روندهای اقتصادی، مطالعه صورتهای مالی شرکت و ارزیابی صنعتی که شرکت در آن فعالیت می‌کند به صورت کامل انجام شود و در نهایت به تحلیل نهایی از شرکت برای تصمیم‌گیری درباره سرمایهگذاری منجر شود.
تحلیل تکنیکال چیست؟
تحلیل تکنیکال یک روش تحلیل است برای ارزیابی سرمایه‌گذاری‌ها و شناسایی فرصت‌های معاملاتی به کمک تجزیه‌وتحلیل روندهای آماری جمع‌آوری‌شده از معاملات مانند تغییر قیمت و حجم. برخلاف تحلیل بنیادی، که تلاش می‌کند ارزش اوراق بهادار را ارزیابی کند، تحلیل تکنیکال بر مطالعه قیمت و حجم تمرکز دارد.
ابزارهای تکنیکال به منظور تحلیل چگونگی و علل تغییرات قیمت و حجم برای پیش‌بینی تغییرات آتی قیمت استفاده می‌شود. عموما از تحلیل تکنیکال در معاملات کوتاه‌مدت، میان‌مدت و نوسانگیری استفاده می‌شود. نمودار قیمت، اندیکاتورهایی که براساس حجم و قیمت طراحی شده‌اند، اصلی‌ترین ابزارهای تحلیلگران تکنیکال هستند.
ابزارهای اولیه مورد استفاده در تحلیل تکنیکال
نمودارهای قیمت، اندیکاتورها و حجم معاملات ابزارهای مهم و اولیه در تحلیل تکنیکال هستند. نمودارها نمایشی گرافیکی از داده های قیمت و حجم هستند. معاملهگران با ترکیب این ابزارها با یکدیگر استراتژی‌های متنوعی را می‌توانند طراحی کنند.
حجم معاملات
حجم عنصری مهم در تحلیل تکنیکال است و معاملهگران معمولا توجه بسیاری به آن دارند. حجم را میتوان به عنوان تاییدیه در نظر گرفت که نشان دهنده قدرت یا باور خریداران و فروشندگان در تعیین جهت حرکت قیمت است.
نظریه‌ی داو
پایه و اساس تحلیل تکنیکال، نظریه داو است که در اواخر قرن 19 معرفی شد. پژوهشگران مختلفی از جمله، رابرت ریا، ادسون گولد و جان مگی به توسعه‌ی این نظریه کمک کردند. در حال حاضر تحلیل تکنیکال به شاخه‌های مختلفی تقسیم شده است و حتی پژوهش‌هایی در فضای آکادمیک اقتصاد درباره مقایسه‌ی تحلیل تکنیکال و روش‌های اقتصادسنجی پرداخته‌اند.
اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال
تحلیلگران تکنیکال تاکنون هزاران اندیکاتور و چندین هزار استراتژی برمبنای اندیکاتورها طراحی کرده‌اند. برخی از اندیکاتور محدوده‌های حمایت و مقاومت را نشان میدهند، برخی روند حجم معاملات را بررسی می‌کنند، برخی قدرت روند را اندازه می‌گیرند، برخی احتمال تغییر روند را به نمایش در می‌آورند و غیره.
تحلیلگران تکنیکال از اندیکاتورها برای بررسی موارد زیر استفاده می‌کنند:
1- روند قیمت
2- الگوهای نمودار
3- شاخص های حجم و روند
4- اسیلاتورها
5- میانگین متحرک
6- سطوح حمایت و مقاومت
مفاهیم اولیه تحلیل تکنیکال
در ادامه مطالب آموزش بورس به مفاهیم مهم در تحلیل تکنیکال می‌پردازیم.
روندهای قیمت
مفهوم روند یکی از جنبه‌های مهم تحلیل تکنیکال است. روند صعودی به عنوان دنباله‌ای از سقف‌های بالاتر و کف‌های بالاتر تعریف می‌شود. برای ترسیم یک خط روند صعودی، تحلیلگر تکنیکال خطی را ترسیم می‌کند که پایین‌ترین کف‌ها را در نمودار قیمت به هم متصل می‌کند. روند نزولی دنباله‌ای از سقف‌های پایینتر و کف‌های پایینتر است. برای ترسیم یک خط روند نزولی، یک تحلیلگر تکنیکال خطی را ترسیم می‌کند که بالاترین سقف‌ها را در نمودار قیمت به هم متصل می‌کند.
حمایت و مقاومت
حمایت در تحلیل تکنیکال به سطوحی از قیمت اشاره دارد که احتمال می‌رود قیمت از آن پایینتر نرود و یا در نزدیکی آن تغییر روند دهد. مقاومت نیز برعکس حمایت، به سطوحی از قیمت گفته می‌شود که انتظار می‌رود قیمت نتواند از آن سطوح بالاتر برود. پیدا کردن محدوده‌های حمایت و مقاومت در سبک‌های مختلف تحلیل تکنیکال متفاوت است و هر سبک به شیوه‌ی خاص خود این نواحی معاملاتی مهم را پیدا می‌کند.
برای تکمیل مطالب تحلیل تکنیکال در آموزش بورس 2 اندیکاتور و اسیلاتور شناخته‌شده را بررسی خواهیم کرد.
اندیکاتور MACD
خط MACD
خط MACD با کم کردن EMA بلندمدت (26 دوره) از EMA کوتاه‌مدت (12 دوره) محاسبه می‌شود. میانگین متحرک نمایی نوعی میانگین متحرک (MA) است که به داده‌های نهایی اهمیت بیشتری میدهد. این خط که اصطلاحا آن را خط مکدی نیز می‌نامند، نشانگر جهت روند است.
خط سیگنال MACD
یک میانگین متحرک نمایی 9 دوره‌ای، خط سیگنال MACD را تشکیل میدهد.
نمودار هیستوگرام
این نمودار نشاندهندهی تفاوت میان خط MACD و خط سیگنال است. میله‌های این هیستوگرام همراه با افزایش سرعت حرکت قیمت، افزایش و هنگام کاهش سرعت حرکت قیمت نیز کاهش می‌یابند.
اندیکاتور MACD در میان تحلیلگران کاربردهای زیادی دارد. برخی از تحلیلگران از آن برای دریافت سیگنال ورود به معامله یا خروج از آن استفاده می‌کنند. برخی نیز به بررسی واگرایی‌ها در این اندیکاتور علاقه‌مند هستند. در استراتژی استفاده از چنگال اندروز نیز، تحلیلگران برای شناسایی پیوت‌های مینور و ماژور در برخی موافع از این اندیکاتور استفاده می‌کنند.
واگرایی‌ها در اندیکاتور MACD
این اندیکاتور در دسته‌ی اسیلاتورها قرار دارد. واگرایی در اندیکاتور MACD به این شکل ایجاد می‌شود که نمودار قیمت و خط MACD در دو جهت متفاوت حرکت کنند که شامل دو نوع مختلف است:
1- واگرایی معمولی (RD)
2– واگرایی مخفی (HD)
واگرایی معمولی
اگر اندیکاتور، کف بالاتری نسبت به کف قبلی تشکیل دهد ولی قیمت خلاف جهت آن حرکت کند یعنی کف پایین‌تری را نسبت به کف قبلی تشکیل دهد، واگرایی مثبت (RD+) تشکیل می‌شود. این نوع از واگرایی می‌تواند نشان‌دهنده صعود قیمت در ادامه باشد. واگرایی مثبت معمولا در انتهای روند نزولی مشاهده می‌شود. اگر خط MACD سقفی پایینتر از سقف پیشین خود تشکیل دهد و قیمت نیز سقفی بالاتر را خود ببیند، واگرایی منفی (RD-) شکل گرفته است. این نوع واگرایی معمولا در انتهای روند صعودی تشکیل می‌شود و می‌تواند نشاندهندهی سیگنال فروش باشد.
واگرایی مخفی
در ادامه مباحث تحلیل تکنیکال و اندیکاتور MACD از مباحث جامع آموزش بورس واگرایی مخفی را بررسی خواهیم کرد. اگر کف قیمت افزایشی باشد و در مقابل کف اندیکاتور کاهش باشد، واگرایی مخفی مثبت (HD+) شکل گرفته است. این نوع از واگرایی معمولا در طول روند صعودی ایحاد می‌شود و می‌تواند نشانه‌ای از ادامه‌دار بودن روند در آینده باشد. اما اگر سقف قیمت در نقطه‌ای پایینتر از سقف قبلی ایجاد شود و خط MACD سقفی بالاتر را تشکیل داد، واگرایی مخفی منفی (HD-) ایجاد خواهد شد. این واگرایی در یک روند نزولی به نمایش در می‌آید و میتوان استدلال داشت که روند نزولی پس از تشکیل این الگو ادامه‌دار خواهد بود.
اندیکاتور MACD، اندیکاتوری شناخته شده است که عموما برای بررسی روند فعلی و پیش‌بینی روند آتی توسط تحلیلگران و معاملهگران استفاده می‌شود.
اندیکاتور RSI
اندیکاتور RSI یا Relative Strength Index که با نام شاخص قدرت نسبی نیز شناخته می‌شود از محبوب‌‌ترین و پرکاربردترین اندیکاتورها در میان تحلیلگران است. فعالان بازارهای مالی با استفاده از این اندیکاتور تلاش دارند تا قدرت روند یا ضعف روند قیمت را بررسی نمایند.
کمترین مقدار RSI برابر صفر و بیشترین آن برابر 100 است. ساده‌ترین استراتژی که براساس این اندیکاتور طراحی شده این است که هنگامی که مقدار شاخص به بالای 70 رسید (منطقه‌ی بیش‌خرید) بهتر است از معامله خارج شده و بلعکس، هنگامی که RSI به عدد پایینتر از 30 (منطقه‌ی بیش‌فروش) رسید موقعیت خرید گرفته شود. نوع دیگری از همین استراتژی که ریسک بیشتری دارد و تا حد زیادی ماهیت نوسانگیری به خود گرفته است به این شکل خواهد بود که اگر RSI به عدد 100 رسید، وارد موقعیت خرید شده و تا زمانی که RSI در منطقه‌ی بیش خرید است، موقعیت را باز نگه داشت و در صورت خارج شدن از این منطقه، معامله بسته خواهد شد. در شرایط عادی شاخص RSI بین 30 تا 70 نوسان می‌کند.
فرمول محاسبه‌ی RSI به شکل زیر است:
محاسبه‌ی میانگین سود: قیمت دوره‌های مثبت در 14 دوره گذشته جمع و نتیجه تقسیم بر 14 می‌شود.
محاسبه‌ی میانگین ضرر: قیمت دوره‌های منفی در 14 دوره گذشته جمع و نتیجه تقسیم بر 14 می‌شود.
مقایسه‌ی اندیکاتور MACD و RSI
هر دو اندیکاتور برای تشخیص جهت و قدرت روند کاربرد دارند. هر دو اندیکاتور محبوبیت بالایی دارند و فعالان بازارهای مالی با کمک هر دو توانسته‌اند، استراتژی‌های گوناگونی را طراحی نمایند.
هر دو اندیکاتور مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند، بنابراین معاملهگران باید دقت داشته باشند که چگونه و در چه شرایطی از آنها استفاده می‌کنند. معمولا در ابتدای مسیر، دانش‌پژوهان تکنیکال با اندیکاتورها آشنا می‌شوند و باید مراقب باشند که صرفا با سیگنال‌های یک یا چند اندیکاتور وارد معامله نشوند.
تحلیل تکنیکال به عنوان روش
تحلیل تکنیکال را شاید بتوان نوعی فن نیز تلقی کرد. فنی که به فرد کمک می‌کند تا قیمت را بخواند، با یادگرفتن این تکنیک میتوان حرکات قیمت که حاصل عرضه و تقاضا است را تحلیل کرد. کسب تجربه در مسیر یادگیری تحلیل تکنیکال امری بسیار مهم است.
تحلیل تکنیکال و بنیادی
به‌طور سنتی در بازارهای مالی تحلیلگران بنیادی عملکرد تحلیل تکنیکال را زیر سوال میبرند و تحلیلگران تکنیکال، فعالیت‌های تحلیلگران بنیادی را بیهوده تلقی می‌کنند. بخشی از دوره‌ی جامع تحلیل بنیادی کلینیک اقتصاد که به بررسی انواع بازارها از منظر کارایی می‌پردازد در این باره می‌تواند راهگشا باشد.
تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال، رویکردهای فکری اصلی درباره تحلیل بازارها هستند. هر دو روش برای تحقیق و پیش‌بینی روندهای آتی قیمت سهام استفاده می‌شوند و مانند هر استراتژی یا فلسفه سرمایهگذاری، طرفداران و مخالفان خود را دارند.
تحلیل بنیادی روشی برای ارزیابی اوراق بهادار با تلاش برای اندازه‌گیری ارزش ذاتی یک سهام است. تحلیلگران بنیادی همه چیز را از شرایط کلی اقتصاد و صنعت گرفته تا وضعیت مالی و مدیریت شرکتها مطالعه می‌کنند. درآمدها، هزینه‌ها، دارایی‌ها و بدهی‌ها همگی از ویژگی‌های مهم برای تحلیلگران بنیادی هستند.
تحلیل تکنیکال با تحلیل بنیادی تفاوت دارد زیرا قیمت و حجم سهام تنها ورودی هستند. فرض اصلی این است که تمام عوامل بنیادی شناخته شده در قیمت لحاظ می‌شوند. بنابراین نیازی به توجه دقیق به آنها نیست. تحلیلگران تکنیکال سعی نمی‌کنند ارزش ذاتی اوراق بهادار را محاسبه کنند، بلکه از نمودارهای سهام برای شناسایی الگوها و روندهایی استفاده می‌کنند که نشان میدهد سهام در آینده چه روندی را پیش خواهد گرفت.
تحلیل تکنیکال در کدام بازارها کاربرد دارد
تحلیل تکنیکال را میتوان بر روی هر اوراق بهاداری در بازارها استفاده کرد و در طیف گسترده ای از ابزارهای مالی مانند سهام، اوراق قرضه، کالاها، ارزها و قراردادهای آتی استفاده می‌شود. تحلیل تکنیکال را عمدتا در بازارهای با نقدپذیری بالا، کارایی بیشتری دارد.
تحلیل تکنیکال و معاملات الگوریتمی
از طرفی با توجه به گسترش استفاده از الگوریتم‌ها و همچنین هوش مصنوعی در بازارهای مالی، تحلیلگران چه از نوع بنیادی و چه تکنیکال در هر صورت باید دانش برنامه‌نویسی خود را تقویت کنند و همچنین تا حد امکان بر معاملات الگوریتمی نیز تسلط یابند، این امر برای تکنیکالیست‌ها ضروری‌تر است. بدین منظور کلینیک اقتصاد برای پاسخ‌گویی به این نیاز اقدام به برگزاری دوره‌ی جامع معاملات الگوریتمی نموده که در این مسیر می‌تواند به دانش‌پژوهان کمک کند.
محدودیت‌های تحلیل تکنیکال
فرض اساسی تحلیل تکنیکال این است که تاریخ تکرار می‌شود. یکی از انتقادات به تحلیل تکنیکال این است که تاریخ دقیقاً تکرار نمی‌شود، بنابراین مطالعه‌ی الگوی قیمت با نااطمینانی همراه است و میتوان آن را نادیده گرفت. به نظر می‌رسد تغییرات قیمت از یک روند پرسه‌زنی تصادفی پیروی می‌کند.
انتقاد دیگر به تحلیل تکنیکال این است که الگوها همیشه درست نیستند و موارد موفقیت آن در پیش‌بینی زیاد نیست و به شدت وابسته به سوگیری تحلیلگر است. اگر تعداد زیادی از افراد از سیگنال‌های مشابه استفاده کنند، می‌توانند باعث حرکت پیش‌بینی‌شده آن سیگنال شوند، اما در بلندمدت، این گروه از معاملهگران نمی‌توانند قیمت را افزایش یا کاهش دهند و این عوامل بنیادی است که قیمت را تغییر میدهد که تحلیل تکنیکال قادر به انجام آن نیست.
ملاحظاتی در ارتباط تحلیل تکنیکال
عموم افرادی که تجربه‌ی زیادی در بازار سرمایه ندارند، تحلیل تکنیکال را مانند چوب جادویی می‌دانند که صرفا با کشیدن چند خط ساده روند آتی را به آنها نشان میدهد و می‌توانند با کمک آن سودهای کلانی بدست آورند. تحلیل تکنیکال در نگاه اول بسیار ساده بنظر می‌رسد، «همه چیز در قیمت نهفته است، پس قیمت را تحلیل کنید تا به سود برسید.»
ولی آیا واقعا به همین سادگی است؟ قیمت را تحلیل کنید چه مفهومی دارد؟ این عبارت تحلیل را امری بسیار ساده می‌پندارد. درست است که بسیاری از تحلیلگران و معاملهگران باتجربه (چه بنیادی و چه تکنیکال) اعتقاد دارند که باید ساده به موضوعات نگاه کرد و موضوعات را بیش از حد پیچیده نکرد. اما ساده نگاه کردن به تغییرات و روند قیمت مهارتی است که به سادگی بدست نمی‌آید.
مدرسان تحلیل تکنیکال و کتاب‌های تکنیکال به دلایل آموزشی معمولا مثال‌هایی را ارائه میدهند که قیمت بسیار دقیق و همانطور که الگو پیش‌بینی کرده تغییر کرده است. مثلا خط روندی را نشان میدهند که قیمت بارها به آن برخورد کرده. اما در دنیای واقعی و هنگام معامله قیمت‌ها به زیبایی نمودارهای کتاب نیستند و تنها تجربه است که به افراد کمک می‌کند تا عملکرد بهتری را بدست آورند.
تحلیل تکنیکال ابزاری خطرناک است، زیرا در نگاه اول ممکن است این توهم را به افراد بدهد که صرفا با گذراندن چند کلاس و مطالعه‌ی چند کتاب می‌توانند سودهای کلان ببرند. این نوع تحلیل در ابتدا بسیار ساده بنظر می‌رسد و همین امر می‌تواند زیان هنگفتی را به معاملهگران وارد کند.
به طور کلی اینکه از چه روشی برای سرمایهگذاری استفاده شود اهمیت خیلی زیادی ندارد، مهمترین نکته در مسیر سرمایهگذاری مدیریت ریسک و سرمایه است. شاید بهتر باشد تا معاملهگران و فعالان بازارها توجه بیشتری به مهارت‌های مدیریت ریسک و سرمایه‌ی خود داشته باشند. در کنار این عوامل توجه به روانشناسی معامله‌گری و شناخت شخصیت خود بسیار مهم است. اینکه فرد آستانه ریسک خود را بداند و در معاملات آن را لحاظ کند.
[2] Stock Exchange (Wikipedia)
[3] Brokerage Firm (Investopedia)
[4] Derivatives (Investopedia)
[5] فهرست صندوق‌های سرمایهگذاری (فیپیران)
[9] Market Maker (Investopedia)
[10] ایستگاه معاملاتی (شبکه طلا و ارز)
[11] موسسه رتبه‌بندی اعتباری (صکوک)
[12] صندوق سرمایهگذاری مشترک (ویکی‌پدیا)
[13] Portfolio Manager (Investopedia)
[16] اوراق درآمد ثابت (ویکی‌پدیا)
[17] Mutual Funds (Investopedia)
برای آشنایی با مفاهیمی مانند تورم، تولید ناخالص داخلی (GDP)، اشتغال و نرخ بیکاری، منحنی فیلیپس، مدل ماندل-فلیمینگ، رژیم‌های نرخ بهره، بدهی دولت و کسری بودجه با کلیک روی دکمه زیر از ۱۰% تخفیف بیشتر برای ثبت‌نام استفاده کنید.
ایلان ماسک
مقدمه
احتمالاً هنگامی که اخبار تلویزیونی گوش می‌دهید یا به شبکه‌های اجتماعی سر می‌زنید بارها عناوینی مانند «امروز شاخص کل بورس ۲ درصد رشد کرد» یا افراد و اخباری که درباره‌ی بازار سرمایه [1]، بورس [2] و سهام صحبت می‌کنند، توجه شما را به خود جلب کرده است.
به‌تازگی نیز برای خرید خودرو به دریافت کد بورسی از بورس کالا نیاز دارید، افرادی که تا به حال در بازار سرمایه فعال نبودند، پس از تصمیم دولت برای فروش خودرو از طریق بورس کالا با این بازار آشنا شدند. برای آشنایی هرچه بهتر شما ما مقاله جامع آموزش بورس را آماده کرده‌ایم که در ادامه آمده است.
فهرست مطالب
فلسفه بورس
در طول قرون مختلف مردم همیشه تمایل داشتند ریسک‌های مالی خود را به حداقل برسانند، به عنوان مثال عده‌ای از بازرگانان اروپایی در فعالیت‌های تجاری خود متحمل ضرر شدند، به همین دلیل چاره‌ای اندیشیدند تا به وسیله‌ی آن بتوانند از ضرر اجتناب کنند یا آن را به حداقل برسانند.
با موفقیت‌آمیز بودن این تجربه بازرگانان بیشتری به پیدا کردن شریک علاقه‌مند شدند و تمایل به کاهش ضررهای احتمالی خود از این راه پیدا کردند.
چرایی سرمایه گذاری در بورس
در این بخش از مقاله جامع آموزش بورس صفر تا صد، مزایای سرمایهگذاری در بورس را بررسی می‌کنیم.
کسب درآمد
سرمایه گذاری در بورس اگر همراه با آموزشی اصولی و به صورت صحیح باشد به دو صورت برای شما درآمدزایی خواهد داشت:
1- دریافت سود نقدی که توسط شرکت از طریق مشخصات سجامی به حساب شما واریز می‌شود.
2- شما بر اساس تحلیل خود در سهمی سرمایهگذاری می‌کنید و با رشد آن سهم و فروش آن به سود و درآمد خواهید رسید.
امنیت و شفافیت در سرمایهگذاری
اگر به شما گفته شود با سرمایهگذاری در کاری سرمایه خود را در عرض یک سال می‌توانید چند برابر کنید، لیستی از پرسش‌های مختلف برای شما ایجاد می‌شود. به عنوان مثال اگر پولم را در مسیر نادرستی سرمایهگذاری کنند یا اگر سرمایهگذاری انجام شده از نظر قانونی مشکل داشته باشد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ اگر اصل سرمایه از بین برود چه کاری میتوان کرد؟
در این صورت، پاسخ شما به این سرمایهگذاری منفی خواهد بود. یکی از مهمترین مزایای سرمایهگذاری در بورس، در اکثر مواقع امنیت در سرمایهگذاری و برخورداری از حمایت قانونی است.
حفظ سرمایه در مقابل تورم
زمانی که شما سهام شرکتی را خریداری کرده باشید در سود و زیان آن شریک خواهید بود. با گذشت زمان ارزش سهام متناسب با نرخ تورم می‌تواند افزایش پیدا کند درصورتی‌که پول نقد در بانک محدود به سود بانکی (که معمولا پایینتر از تورم است) خواهد ماند.
شرکتها با فعالیت‌های اقتصادی مختلف به شرط کسب سود می‌توانند برای سرمایه‌گذاران خود ارزش بیشتری خلق کنند و این ارزش در نهایت به اشکال مختلف برای سرمایه‌گذار سود به همراه خواهد داشت.
نقدپذیری مناسب
یک دارایی خوب، نقدینگی بالایی دارد. یعنی میتوان آن را سریعا به پول نقد تبدیل کنید. این ویژگی در اکثر مواقع از مهمترین مزیت‌هایی است که بورس را از بازارهای دیگر به خصوص مسکن متمایز می‌کند و افراد زیادی را به سمت خود جذب می‌کند.
آموزش بورس و اهمیت انتخاب کارگزاری
قدم اول برای دریافت کد بورسی، انتخاب یک کارگزاری [3] مناسب و ثبت‌نام در آن است. کارگزار نوعی واسطه است که وظایف مختلفی را بر عهده دارد. طرف مالی شما در بورس، کارگزار شماست. از بین تعداد بسیار زیاد کارگزاری، به چه شکل باید یک کارگزار مناسب را انتخاب کنید؟
در ابتدا باید خدمات کارگزاری‌ها را بررسی کنید. برخی از کارگزاری‌ها مجوز فعالیت در تمام بازارها را ندارند؛ به‌عنوان مثال برخی از کارگزاری‌ها به شما امکان حضور در بازار مشتقات [4] را نمی‌دهند یا محدودیت‌هایی را برای سرمایهگذاری در این بازار برای سرمایه‌گذاران ایجاد کرده‌اند.
نکته‌ی دوم توجه به پلتفرم‌های معاملاتی کارگزاری‌هاست. کارگزاری‌ها ممکن است پلتفرم معاملاتی اختصاصی خود را داشته باشند یا از سایر پلتفرم‌های موجود استفاده کنند. رابط کاربری خوب، سرعت مناسب پردازش اطلاعات و عواملی از این دست می‌تواند در انتخاب یک کارگزاری با کیفیت به شما کمک کند.
تفاوت دیگر کارگزاری‌ها، باشگاه مشتریان کارگزاری است. کارگزاری‌ها تلاش می‌کنند برای جلب رضایت مشتریان خود خدماتی را در باشگاه مشتریان ارائه کنند. به‌عنوان مثال برخی از کارگزاری‌ها از ارائه تخفیف در کارمزدهای معاملاتی استفاده می‌کنند یا کارگزاری‌هایی که مدیریت صندوق سرمایهگذاری [5] را بر عهده دارند، تخفیف‌هایی را برای خرید واحدهای این صندوق از طریق پلتفرم خود لحاظ می‌کنند.
مکانیزم اعتباردهی تعدادی از کارگزاری‌ها مبتنی بر باشگاه مشتریان است، بنابراین اگر می‌خواهید از اعتبار در بازار سهام استفاده کنید، توجه به این نکته برای شما از درجه‌ی اهمیت بیشتری برخوردار است.
بیشتر بخوانید: پورتفوی سرمایه گذاری های ایلان ماسک در سال ۲۰۲۵
نحوه دریافت کد بورسی
پس از انتخاب یک کارگزاری می‌توانید رویه‌ی دریافت کد بورسی خود را آغاز کنید. امروزه بیشتر کارگزاری‌ها امکان ثبت‌نام و همچنین احراز هویت آنلاین را فراهم کرده‌اند، برخی نیز حتی به‌صورت مستقیم ثبت‌نام در سامانه سجام را نیز انجام میدهند و شما به ثبت‌نام جداگانه و احراز هویت در سامانه‌ی سجام نیاز ندارید و تمام این رویه از طریق سامانه‌ی ثبت‌نام خود کارگزاری انجام می‌شود.
سامانه‌ی سجام سامانه‌ای است که سازمان بورس [6] طراحی کرده و تمامی فعالان بازار سرمایه باید در این سامانه ثبت‌نام کنند، سپس سرمایهگذاری در بازار سرمایه ممکن خواهد بود. امکاناتی در این سامانه برای سرمایه‌گذاران فراهم شده است، از جمله دریافت راحت‌تر سود تقسیمی سهام، بررسی روزانه‌ی سبد دارایی و… اشاره کرد.
اگر کارگزاری مدنظر شما امکان ثبت‌نام به‌صورت مستقیم در این سامانه را نداشت، با مراجعه به وبسایت سجام [7] می‌توانید ثبت‌نام خود را انجام دهید. برای ثبت‌نام در سجام به تصاویر مدارک هویتی، شماره حساب و شماره تلفن به نام فرد ثبت‌‌نامی نیاز است.
پس از ثبت‌نام در سامانه‌ی سجام با مراجعه به سایت کارگزاری با وارد کردن شماره تلفن خود، کدی را از سامانه‌ی سجام دریافت کرده که به کارگزاری یا نهاد مالی موردنظر اجازه میدهد تا به اطلاعات شما در سامانه دسترسی داشته باشد.
توجه کنید پس از این مرحله، شما تمام اطلاعاتی را که در سامانه‌ی سجام وارد کرده‌اید، دوباره می‌توانید بررسی کنید و اگر مغایرتی وجود داشت با مراجعه به سامانه‌ی سجام می‌توانید آن را ویرایش کرده و مغایرت را رفع کنید.
توجه کنید که اگر قصد دریافت کد بورس کالا [8] را دارید روند کار تقریباً مشابه است؛ ولی شما علاوه بر افتتاح حساب در کارگزاری باید بسته به بازاری که قصد حضور در آن را دارید، حساب در اختیار یا حساب وکالتی به کارگزار معرفی کنید.
با شرکت در دوره «ثروت‌آفرینی» کلینیک اقتصاد به راهکارهای ایجاد ثروت پایدار دست پیدا کنید!
آموزش بورس: نقش و کارکرد نهادهای مرتبط با بورس
در ادامه‌ی مقاله آموزش بورس کاربردی ما نهادهای مرتبط با بورس اوراق بهادار را به صورت مختصر بررسی خواهیم کرد.
نهادهای فعال در بازار سرمایه شامل:
1- کارگزاری‌ها
2- بازارگردانان
3- مشاوران سرمایهگذاری
4- موسسه‌های رتبه‌بندی
5- صندوق‌های سرمایهگذاری
6- شرکت‌های سرمایهگذاری
7- شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی
8- شرکت‌های تامین سرمایه
9- صندوق‌های بازنشستگی
هستند.
کارگزارای‌های بورس
برای فعالیت در بازار بورس و فرابورس، باید ابتدا با کارگزارای‌های بورس آشنا شوید. در واقع این شرکتها واسط بین معاملهگران هستند. فرایند عضویت در بورس را در این شرکتها انجام می‌شود و اوراق بهادار را برای دیگران و به حساب آنها معامله می‌کنند، همچنین از معاملاتی که معاملهگران انجام میدهند کارمزد گرفته می‌شود.
کارگزاری نهادی است که به‌نوعی واسطه‌ی میان فروشندگان و خریداران اوراق بهادار هستند و منبع اصلی درآمدی آنها به طور عمده از محل کارمزد معاملات است.
برخی از کارگزاری‌ها خدماتی جانبی مانند، دوره‌های آموزشی، بسته‌های تحلیلی و … را به مشتریان خود ارائه می‌کنند. از دیگر خدماتی که مشتریان به آن توجه ویژه‌ای دارند، بسته‌های اعتباری است.
بازارگردان‌ها
این شرکتها تلاش می‌کنند از ایجاد نوسانات قیمتی شدید جلوگیری شود. هنگامی که قیمت سهام یک شرکت براساس اخبار اقتصادی در نوسان است، این شرکتها مطابق وظیفه‌شان اطلاعات شرکت و شرایط را بررسی می‌کنند و برای رساندن سهام به قیمتی مناسب اقدام می‌کنند.
بازارگردانی طبق قانون به این شکل تعریف می‌شود: «فعاليت‌هاي بازارگردان طبق قانون با هدف تنظيم عرضه‌وتقاضا، تحديد دامنة نوسان قيمت و افزايش نقدپذیری ورقة بهادار انجام مي‌شود.» به این شکل نیز تعریف شده است: «بازارگردان کارگزار/معامله‌گری است که با اخذ مجوز لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه‌وتقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنۀ نوسان قیمت آن، به دادوستد آن اوراق می‌پردازد.
تلاش بازارگردان [9] کنترل عرضه و تقاضا و در نتیجه کنترل قیمت است. این نوع از شرکتها یا صندوق‌ها بخش زیادی از سهام را در اختیار دارند و با استفاده از آن می‌توانند عرضه‌وتقاضا را کنترل و از هیجانات بکاهند. عملکرد بازارگردان در شرایط هیجانی، نمود بیشتری دارد.
اصلی‌ترین اثر فعالیت بازارگردان، افزایش نقدپذیری و عمق بازار است که فواید زیادی را به‌خصوص برای سرمایه‌گذاران خرد در پی خواهد داشت.
فعالیت بازارگردانی، بالقوه به‌دلیل کسب سود نیست؛ ولی اصلی‌ترین سود ایجادشده برای آنها در زمان معامله‌ی اختلاف قیمت خریدوفروش سهام است.
طبق ماده‌ی ۶ قانون سازمان بورس، بازارگردان‌ها موظف‌اند فعالیت بازارگردانی اوراق بهادار را در کد بازارگردانی انجام دهند. برای انتقال اوراق به کد بازارگردانی، باید فرمی را تکمیل کنند که به تأیید مالک یا مالکان ورقه‌ی بهادار رسیده است و به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی تحویل دهند تا تعداد اوراق به کد بازارگردان منتقل شود. پس از آن باید به بازارگردان برای انجام معاملات، ایستگاه معاملاتی [10] اختصاص یابد. بازارگردان‌ها موظف‌اند در مقاطع سه‌ماهه تمامی معاملات ورقه‌ی بهادار، دریافت‌ها، پرداخت‌ها، هزینه‌ها و درآمدهای مرتبط با بازارگردانی را در سرفصل حساب‌های جداگانه ثبت کنند و به سازمان بورس و اوراق بهادار اطلاع دهند.
شرکت‌های مشاوره سرمایهگذاری
این شرکتها را به‌عنوان شخصیت‌های حقوقی می‌شناسند که به‌عنوان یکی از مهمترین بخش‌های بازار سرمایه ایران در نظر گرفته می‌شوند. تمامی افراد می‌توانند به‌راحتی از اطلاعات پردازش‌شده‌ی این شرکتها برای تصمیم‌گیری درباره‌ی سرمایه‌گذاری‌های خود استفاده کنند. این شرکتها، شرکت‌های مختلف بورسی را بررسی کرده و به افراد، سازمان‌ها و نهادها مشاوره میدهند.
موسسه‌های رتبه‌بندی
این مؤسسه‌ها با دانش تخصصی خود به رتبه‌بندی بازار سرمایه‌ی ایران می‌پردازند. موسسه‌های رتبه‌بندی [11] با سنجش میزان ریسک اوراق بهادار به رتبه‌بندی آنها می‌پردازند که به سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان و قانون‌گذاران در تصمیم‌گیری‌هایشان کمک می‌کند.
صندوق‌های سرمایهگذاری بورس
افرادی که دانش کافی برای سرمایهگذاری در بازار بورس را ندارند، سرمایه‌گذاری‌های خود را توسط این صندوق‌ها انجام میدهند. صندوق‌های سرمایهگذاری به‌جای افراد مبتدی سرمایهگذاری می‌کنند. افرادی که ریسک‌پذیر نیستند نیز توسط این صندوق‌ها در بورس سرمایهگذاری می‌کنند؛ چرا که از پیچیدگی‌های انجام این کار رها می‌شوند.
اکنون شما با مطالعه مقاله جامع آموزش بورس می‌دانید که در صورت ریسک‌پذیر نبودن این نوع صندوق‌ها می‌تواند برای شما مناسب باشد.
صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک
نهادی مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایهگذاری در اوراق بهادار است و مالکان آن به نسبت سرمایهگذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک‌اند.
این صندوق‌ها نقشی کلیدی به‌عنوان واسطه‌ی مالی بازی می‌کنند. صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک [12]، منابع حاصل از فروش واحدهای سرمایهگذاری را در تشکیل سبدی از دارایی‌ها (عمدتاً اوراق بهادار) استفاده می‌کنند.
صندوق‌ها با تجمیع سرمایه‌های خرد در تأمین مالی نهادهای نیازمند وجوه نقشی پررنگ دارند، همچنین می‌توانند با حضور در بازار ثانویه به افزایش کارایی بازارها کمک کنند.
رشد روزافزون صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک به حرفه‌ای‌ترشدن فضای سرمایهگذاری منجر شده است و همچنین شرایط را برای توسعه ابزاری‌های مالی گوناگون هموار ساخته است.
شرکت‌های سبدگردان
بر اساس قانون بازار اوراق بهادار، سبدگردان [13] شخصیتی حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص و به‌منظور کسب انتفاع، به خریدوفروش اوراق بهادار برای سرمایه‌گذار می‌پردازد.
یکی دیگر از روش‌های سرمایهگذاری غیرمستقیم، استفاده از خدمات شرکت‌های سبدگردانی است. عموماً افرادی که سرمایه‌ی فراوانی دارند و خواهان مدیریت سبد به‌صورت شخصی‌سازی‌شده هستند، به‌جای استفاده از صندوق‌های سرمایهگذاری از خدمات سبدگردانی استفاده می‌کنند.
قراردادهای سبدگردانی عموماً یک ساله هستند و کارمزد و شرایط مالی قراردادها، انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به صندوق‌ها دارد.
شرکت‌های پردازش اطلاعات
برای اینکه سرمایه‌گذاران بتوانند درباره‌ی سهام شرکتها و خریدوفروش آن تصمیم درستی بگیرند، به اطلاعات به‌روز نیاز دارند. بنابراین شرکت‌های پردازش اطلاعات با تحلیلی که از بازار بورس ارائه می‌کنند به سرمایه‌گذاران برای تصمیم‌گیری درباره‌ی سهامشان کمک می‌کنند.
شرکت‌های تامین سرمایه
شرکتی است که به‌عنوان واسطه بین ناشر اوراق بهادار و عموم سرمایه‌گذاران فعالیت می‌کند و می‌تواند فعالیت‌های کارگزاری، معامله‌گری، بازارگردانی، مشاوره، سبدگردانی، پذیره‌نویسی، تعهد پذیره‌نویسی و فعالیت‌های مشابه را با اخذ مجوز از «سازمان بورس» انجام دهد.
این شرکتها یک واسطه‌ی مهم در بازار شناخته می‌شوند که برای آموزش بورس باید با آنها به خوبی آشنا شوید.یک شرکت تأمین سرمایه تلاش می‌کند تا منابع مالی لازم برای بنگاه‌های اقتصادی را با به کارگیری بهترین روش جمع‌آوری کند.
این دسته از شرکتها عمدتاً در حوزه‌ی پذیره‌نویسی و انتشار اوراق بهادار یا افزایش سرمایه فعال هستند. آنها مشاوره‌هایی را در زمینه‌ی ساختار مالی شرکتها و شیوه‌ی بهینه‌ی تأمین مالی را ارائه میدهند.
وضعیت‌های مختلف یک نماد
ممکن است برای شما هم اتفاق افتاده باشد هنگامی که قصد خرید یا فروش نمادی را دارید؛ اما امکان معامله وجود ندارد، با اینکه هنوز زمان معاملات به پایان نرسیده است! در بورس و فرابورس نمادها وضعیت‌های متفاوتی دارند.
برای اطلاع از تغییر وضعیت‌ها شما می‌توانید به قسمت پیام ناظر در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مراجعه کنید. ناظر اطلاعات کافی از علل ممنوع و ممنوع – متوقف شدن سهام را در این قسمت اعلام می‌کند. وضعیت نمادهای بورسی به هفت دسته تقسیم می‌شود:
مجاز
امکان معامله‌ی سهام به‌صورت عادی برای همه وجود دارد.
ممنوع
در این وضعیت شما امکان معامله‌ی سهام را ندارید علاوه بر آن ارسال سفارش نیز میسر نیست. وضعیت ممنوع یک وضعیت موقت است که تا پایان ساعت معامله به وضعیت مجاز تغییر خواهد کرد. اگر به هر دلیل، وضعیت ممنوعه ادامه‌دار شود احتمالاً به حالت ممنوع – متوقف تغییر خواهد کرد.
مجاز – محفوظ
یک مرحله پیش از مرحله‌ی مجاز است و به معنای بازگشایی نماد بورسی است. در این وضعیت معاملهگران می‌توانند ثبت سفارش کنند؛ ولی معامله صورت نمی‌گیرد. سفارش‌ها به قصد تعیین قیمت سهام انجام می‌گیرد.
ممنوع – متوقف
وضعیت دیگری که در بازار به دفعات می‌توانیم مشاهده کنیم وضعیت ممنوع – متوقف است. در این وضعیت به مانند وضعیت ممنوع، معاملات سهام متوقف و امکان ارسال سفارش نیز وجود ندارد. وضعیت ممنوع – متوقف بر خلاف وضعیت ممنوع یک وضعیت موقتی نیست و حتی ممکن است نماد برای یک یا چند سال متوقف بماند.
مجاز – متوقف
مرحله‌ی پیش از وضعیت مجاز – محفوظ است. در این وضعیت نیز امکان ثبت سفارش وجود ندارد.
ممنوع – محفوظ
پیش از تغییر وضعیت نماد به وضعیت مجاز، سهام در حالت ممنوع – محفوظ قرار می‌گیرد، وضعیت بین چند ثانیه یا چند دقیقه بیشتر به‌طول نمی‌انجامد. توجه داشته باشید در این وضعیت نیز امکان ثبت سفارش وجود ندارد.
مجاز – مسدود
در این وضعیت نیز بنا بر دلایل رخ داده، به‌صورت موقت امکان ثبت سفارش وجود ندارد.
دلایل توقف نمادهای معاملاتی
در ادامه مقاله جامع آموزش بورس صفر تا صد به دلایل توقف نمادهای معاملاتی می‌پردازیم.
از عوامل دیگری که ممکن است بر نقدینگی سهام اثر منفی بگذارد، ریسک توقف یا تعلیق نماد است. گاهی ممکن است که نماد برای چندین ماه تعلیق شود و امکان معامله نداشته باشد. اگر فعال بازار اختیار معامله [14] باشید، این ریسک شما را خیلی بیشتر می‌تواند تحت تأثیر قرار دهد.
از جمله دلایلی که منجر به توقف (ممنوعیت معامله‌ی سهام حداکثر به مدت پنج روز کاری) یا تعلیق نماد (توقف نماد بیش از پنج روز کاری) می‌شود به شرح زیر است:
1- قبل از برگزاری مجمع عمومی سالیانه:
یک روز کاری پیش از برگزاری مجمع عمومی، نماد مدنظر متوقف شده و حداکثر دو روز کاری بعد از افشای تصمیمات مجمع، نماد بازگشایی خواهد شد.
2- پیش از برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده:
مانند مجمع عمومی عادی در این شرایط نیز نماد یک روز کاری قبل از مجمع متوقف شده و حداکثر دو روز کاری بعد از افشای تصمیمات بازگشایی می‌شود.
3- افشای اطلاعات بااهمیت گروه الف یا ب:
- اگر افشای اطلاعات از نوع الف باشد، پس از افشا به‌صورت خودکار نماد متوقف و در روز کاری بعد امکان معامله پیدا خواهد کرد.
- اگر افشا از نوع ب باشد:
اگر افشای اطلاعات بااهمیت تا 90 دقیقه قبل از پایان جلسه‌ی معاملاتی ارسال شود، نماد به‌صورت خودکار برای 60 دقیقه متوقف می‌شود و سپس بازگشایی می‌شود.اگر افشای اطلاعات بااهمیت در 90 دقیقه‌ی پایانی جلسه‌ی معاملاتی ارسال شود، نماد به‌طور خودکار متوقف شده و در جلسه‌ی معاملاتی بعد، بازگشایی می‌شود.
در صورتی که اطلاعات بااهمیت در ساعات خارج از بازار منتشر شود، نماد در 90 دقیقه‌ی ابتدایی جلسه‌ی معاملاتی بعد بازگشایی خواهد شد.
4- نوسان بیش از 20درصد یا بیش از 50درصد:
در صورتی که قیمت پایانی نماد معاملاتی در پنج روز متوالی با دامنه‌ی نوسان عادی بیش از 20درصد افزایش یا کاهش یابد، در اولین زمان ممکن نماد به مدت 60 دقیقه در وضعیت سفارش‌گیری قرار گرفته و سپس معاملات از سر گرفته می‌شود.
اگر قیمت پایانی در پانزده روز کاری متوالی بیش از 50درصد افزایش یا کاهش یابد، در اولین فرصت نماد معاملاتی متوقف شده و ناشر باید کنفرانس اطلاع‌رسانی برگزار کرده و حداکثر دو روز کاری پس از برگزاری کنفرانس باید اطلاعات آن را افشا کند.
مدیریت ریسک توقف نماد
متأسفانه ابزار مناسبی برای پوشش این ریسک وجود ندارد؛ اما اگر تمایلی به پذیرش این ریسک ندارید یا قصد دارید بخشی از سبد سرمایهگذاری خود را از معرض این ریسک خارج کنید، می‌توانید از صندوق‌های سرمایهگذاری معامله‌پذیر (ETF) [15] استفاده کنید.
این ابزار سرمایهگذاری عموماً از حجم معامله‌ی مناسبی برخوردار است و همچنین دامنه‌ی نوسان بیشتری نیز دارند (در گذشته، دامنه‌ی نوسان صندوق‌ها نامحدود بود؛ ولی با تصمیم تنظیم‌گر، محدودیت دامنه‌ی نوسان برای ETFها نیز برقرار شد)؛ بنابراین علاوه بر مزایای ذکرشده بر ETFها یکی دیگر از امتیاز آنها کم‌بودن ریسک نقدینگی است.
آشنایی با نقش و کارکرد صندوق‌های سرمایهگذاری
سرمایهگذاری مانند بسیاری از فعالیت‌ها به تخصص، دانش و زمان کافی نیازمند است. افراد بسیاری تمایل دارند تا در بازار سرمایه حضور پیدا کرده و از ابزارهای موجود در این بازار کسب سود کنند؛ اما برای حضور در بازار سرمایه باید دانش کافی در حوزه‌های متفاوتی داشت.
این طبیعی است که همه‌ی افراد زمان یا توانایی کافی برای آموزش بورس را نداشته باشند؛ اما آیا حضور مستقیم تنها مسیر فعالیت در این بازار است؟ در بازارهای سرمایه ابزارهای گوناگونی برای حضور غیرمستقیم در اختیار داریم، به‌عنوان نمونه میتوان به شرکت‌های سبدگردانی، صندوق‌های سرمایهگذاری و… اشاره کرد.
آیا استفاده از روش‌های غیرمستقیم مانند سرمایهگذاری در صندوق‌های سرمایهگذاری مختص افراد غیرحرفه‌ای است یا افراد حرفه‌ای هم می‌توانند از این ابزارها برای کسب سود کنند؟
توصیه به افراد غیرحرفه‌ای یا افرادی که زمان کافی در اختیار ندارند این است که از صندوق‌های سرمایهگذاری استفاده کرده یا اگر سرمایه‌ی بیشتری دارند، از سبدگردان‌ها استفاده کنند؛ اما افراد حرفه‌ای نیز معمولاً برای مدیریت ریسک، بخشی از سرمایه‌ی خود را در صندوق‌های سرمایهگذاری، قرار میدهند.
اولین صندوق‌های سرمایهگذاری در ایران در دهه‌ی هشتاد پذیره‌نویسی شدند و به‌عنوان یکی از ابزارهای سرمایهگذاری غیرمستقیم مورد استفاده قرار گرفتند.
بیشتر بخوانید: پورتفوی سرمایه گذاری های ایلان ماسک در سال ۲۰۲۵
صندوق‌های درآمد ثابت
برای آموزش بورس مهم است که اولین دسته از صندوق‌های سرمایهگذاری، صندوق‌های سرمایهگذاری در اوراق با درآمد ثابت [16] هستند و ماهیتی تقریباً مشابه سپرده‌گذاری در بانک را دارند را بشناسید؛ اما به‌علت امکان سرمایهگذاری در اوراق با درآمد ثابت و خرید سهام تا سقف مشخص، بازدهی بیشتری نسبت به سپرده‌گذاری در بانک را برای سرمایه‌گذارها ایجاد می‌کنند.
به‌طور کلی دو نوع صندوق درآمد ثابت وجود دارد: صندوق‌های نوع اول و دوم که تفاوت آنها در وزن سهام در سبد دارایی‌های آن‌هاست. بسته به هدف سرمایهگذاری، می‌توانید در هر کدام از این صندوق‌ها سرمایهگذاری کنید. لازم به ذکر است برای سرمایهگذاری در هر نوع صندوقی نیازمند احراز هویت در سامانه‌ی سجام هستید.
صندوق‌های مختلط
نوع دیگر از صندوق‌های سرمایهگذاری که در مقاله آموزش بورس به آن می‌پردازیم، صندوق‌های سرمایهگذاری مختلط [17] هستند که برای افراد نسبتاً ریسک‌گریز مناسب می‌باشند. به‌طور کلی تفاوت اصلی صندوق‌های سرمایهگذاری در نوع چینش سبد دارایی‌های آن‌هاست.
صندوق‌های سرمایهگذاری مختلط ۴۰ الی ۶۰ درصد دارایی‌های خود را در سهام و ۴۰ تا ۶۰ درصد دیگر دارایی‌های خود را در اوراق با درآمد ثابت یا سپرده‌ی بانکی سرمایهگذاری می‌کنند. این نوع از صندوق‌ها به شما کمک می‌کنند تا با ریسک کمتری امکان کسب بازدهی از بازار سهام را نیز داشته باشید.
ریسک این صندوق‌ها از صندوق‌های درآمد ثابت بیشتر و از صندوق‌های سهامی کمتر است.
صندوق‌های تضمین اصل سرمایه
یکی دیگر از انواع صندوق‌های مختلط که به‌تازگی در بازار سرمایه‌ی ایران معرفی شده است، صندوق‌های تضمین اصل سرمایه [18] است و آشنایی با این صندوق‌ها در آموزش بورس ضرروی است. این نوع صندوق‌ها دو نوع واحد ممتاز و واحد عادی دارند که اصل سرمایه‌ی واحدهای عادی، تضمین شده است.
مکانیزم تضمین سرمایه در صندوق‌ها متفاوت است و شما برای اطلاع از این موضوع باید امیدنامه‌ی صندوق را به‌دقت مطالعه کرده و در صورت وجود ابهام با صندوق برای کسب اطلاعات بیشتر تماس بگیرید. این نوع صندوق‌ها برای افراد ریسک‌گریزی مناسب خواهد بود که به سرمایهگذاری در بازار سهام علاقه‌مند هستند.
از طرف دیگر، واحدهای ممتاز این صندوق‌ها ریسک بیشتری دارند و علت آن این است که تضمین اصل سرمایه‌ی واحدهای عادی توسط واحدهای ممتاز صورت می‌گیرد و در نتیجه در صورت کاهش ارزش دارایی‌های صندوق واحدهای ممتاز ضرر بیشتری را متحمل می‌شوند.
صندوق‌های سهامی
نوع دیگری از صندوق‌های سرمایهگذاری، صندوق‌های سرمایهگذاری سهامی [19] هستند که اهمیت زیادی در آموزش بورس دارند. بخش عمده‌ای از دارایی این نوع صندوق‌ها در بازار سهام سرمایهگذاری می‌شود. ریسک این نوع صندوق‌ها از سایر انواع صندوق‌ها بیشتر است؛ اما افرادی به سراغ سرمایهگذاری در این نوع صندوق‌ها می‌روند که به حضور مستقیم در بازار سهام تمایلی ندارند.
صندوق‌های سهامی به‌علت نقدپذیرتر بودن جذابیت بیشتری را برای سرمایه‌گذاران و معاملهگران نسبت به خرید مستقیم سهام دارند. ریسک نقدینگی از مهمترین ریسک‌هایی است که سرمایه‌گذاران باید با توجه به احتمال بسته شدن نمادهای معاملاتی به‌دلایل مختلف، تشکیل صف هنگام معامله و موارد دیگر که منجر به کاهش نقدپذیری سهام نسبت به صندوق‌های قابل معامله می‌شود، به آن توجه بیشتری کنند.
صندوق‌های اهرمی
اگر از جمله افرادی هستید که قصد سرمایهگذاری در صندوق‌های سهامی را دارید؛ ولی از طرفی مایل هستید تا از امکانات اعتباردهی نیز استفاده کنید، احتمالاً صندوق‌های اهرمی انتخاب مناسبی برای شما خواهد بود. صندوق‌های اهرمی نیز مانند صندوق‌های تضمین اصل سرمایه، دو نوع واحد ممتاز و واحد عادی دارند.
واحدهای عادی تضمین سود دارند و این تضمین توسط سرمایه‌گذاران واحدهای ممتاز صورت گرفته است. در ازای تحمل این ریسک توسط واحدهای ممتاز درصورت ایجاد بازدهی، بخش عمده‌ای از سود به واحدهای ممتاز می‌رسد و این مکانیزم منجر می‌شود که ریسک واحدهای ممتاز بالاتر رفته و از طرفی امکان کسب سودِ به‌مراتب بیشتر از کلیت بازار برای سرمایه‌گذاران فراهم شود.
بخش مهم دیگر در مقاله آموزش بورس سرمایه‌گذاران می‌باشند که باید به عوامل بسیاری برای انتخاب یک صندوق سرمایهگذاری مناسب توجه کنند. اولین قدم برای انتخاب، توجه به مدیر صندوق و همچنین بازارگردانی صندوق است.در مرحله‌ی دوم، بررسی پیشینه‌ی صندوق و سایر صندوق‌های تحت مدیریت مدیر صندوق قرار دارد.
قدم بعدی بررسی و تحلیل سبد سرمایهگذاری صندوق در طول زمان است. در هنگام بررسی سبد صندوق میتوان به نکاتی مثل فعالیت در بازار اختیار معامله، آتی، میزان توجه مدیران صندوق به صنایع مختلف، بررسی میزان ریسک، تمرکز صندوق، عملکرد صندوق در دوره‌های رونق و رکود بازار، تحلیل و بررسی ارزش دارایی‌های صندوق و… توجه کرد.
ارکان بازار سرمایه
در بازارهای مالی، دارایی‌های مالی مانند سهام، اوراق خزانه و … خرید و فروش می‌شوند. منابع مالی در این بازارها از افراد دارای وجوه مازاد به افرادی که نیازمند وجوه هستند منتقل می‌شود. این بازارها نقش واسطه را ایفا می‌کنند و سرمایه‌گذارها را به سرمایه‌پذیرها متصل می‌کنند.
معمولاً بازارهای مالی را با توجه به سررسید دارایی‌های معامله‌پذیر در آنها، به دو دسته‌ی بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌کنند.
بازارهایی که جریان وجوه را در کوتاه‌مدت تسهیل می‌کنند، بازارهای پول نام دارند و در مقابل بازارهایی که در آن دارایی‌ها با سررسید بیش از یک سال یا حتی مادام‌العمر (مثل سهام) مبادله می‌شوند را بازار سرمایه می‌نامیم. بازارهای سرمایه از بخش‌ها و نهادهای مختلفی تشکیل شده‌است، در این بخش از مقاله‌ی آموزش بورس به معرفی ارکان بازار سرمایه در ایران می‌پردازیم.
ارکان تشکیل دهنده‌ی بازار سرمایه ایران
1- شورای عالی بورس اوراق بهادار
2- سازمان بورس و اوراق بهادار
3- شرکت بورس اوراق بهادار تهران
4- شرکت فرابورس ایران
5- شرکت بورس کالای ایران
6-شرکت بورس انرژی ایران
سازمان بورس و اوراق بهادار تحت نظارت شورای عالی بورس بر تنظیم و تدوین و اجرای قوانین نظارت می‌کند.
با شرکت در دوره «ثروت‌آفرینی» کلینیک اقتصاد به راهکارهای ایجاد ثروت پایدار دست پیدا کنید!
وظایف شورای عالی بورس
در ادامه مقاله آموزش بورس به وظایف اولین رکن تشکیل‌دهنده‌ی بازار سرمایه ایران می‌پردازیم.
1- نظارت بر بازار سرمایه
- تعیین سیاست‌های کلی و نظارت عالیه برای سامان‌دهی و توسعه ی بازار و نظارت بر اجرای قوانین؛
- پیشنهاد آیین‌نامه به هیئت وزیران برای اجرای قانون؛
- وضع مقررات در محدوده‌ای که قانون برای شورا مشخص کرده است؛
- تصویب ابزارهای مالی جدید؛
- صدور، تعلیق و لغو مجوز فعالیت بورس‌ها، بازارهای خارج از بورس، شرکت‌های سپرده‌گذاری و تسویه وجوه و شرکت‌های تأمین سرمایه.
2- نظارت بر سازمان بورس
- انتخاب یا برکناری اعضای هیئت‌مدیره‌ی سازمان و تعیین رئیس هیئت‌مدیره به پیشنهاد اعضا؛
- تصویب بودجه و صورتهای مالی سازمان؛
- انتخاب بازرس و حسابرس سازمان و تعیین حق‌الزحمه‌ی آن؛
- تصویب و نظارت بر نوع و میزان وصولی‌های سازمان؛
- نظارت بر فعالیت و رسیدگی به شکایات از سازمان؛
- انتخاب اعضای غیرقضایی هیئت داوری (که مرجع رسیدگی به اختلافات بازار سرمایه است) و تعیین حق‌الزحمه؛
- اعطای مجوز برای معاملات اوراق خارجی یا معامله‌ی افراد غیرایرانی؛
اعضای شورای عالی بورس
1- وزیر امور اقتصادی و دارایی (رئیس شورا)
2- رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار (سخن‌گو و دبیر شورا)
3- وزیر صنعت، معدن و تجارت
4- رئیس‌کل بانک مرکزی
5- رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران
6- رئیس اتاق تعاون ایران
7- دادستان کل کشور یا معاون وی
8- یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها (کانون نهادهای سرمایهگذاری ایران، کانون کارگزاران)
9- سه نفر خبره ی مالی (از بخش خصوصی، با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار اوراق بهادار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیئت وزیران)
10- یک نفر خبره (از بخش خصوصی، به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط و تصویب هیئت وزیران برای هر بورس کالایی)
بورس اوراق بهادار تهران
بورس اوراق بهادار تهران در بهمن‌ماه سال 1346 بر پايه یه ی قانون مصوب ارديبهشت‌ماه 1345 تأسيس شد. دوران فعاليت بورس اوراق بهادار را مي‌توان به چهار دوره تقسيم کرد: دوره ی نخست (1357-1346)، دوره ی دوم (1367-1358)، دوره ی سوم (1383-1368) و دوره ی چهارم (از 1384 تاکنون)
بررسی دقیق‌تر تاریخچه‌ی بورس تهران
در ادامه‌ی مقاله جامع آموزش بورس صفر تا صد به بررسی تاریخچه اولین مطالعات درباره تأسیس بورس در ایران که به سال ۱۳۱۵ هجری‌شمسی برمی‌گردد می‌پردازیم. در آن سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفِلد» با انجام پژوهش‌های مختلف درباره تأسیس بورس در ایران، اساسنامه داخلی بورس را تهیه می‌کند و به مسئولان وقت در ایران تحویل میدهد.
اما با توجه به اتفاقات پیش‌درآمد جنگ جهانی دوم و شروع جنگ جهانی دوم از سال 1318، عملاً موضوع بررسی و تأسیس بورس در ایران با تاخیر 25 ساله روبه‌رو شد.
در نهایت سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی تشکیل شد که نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران در آن حضور داشتند و موافقت‌‌نامه اولیه تأسیس بورس در این کمیسیون، تنظیم شد.
در اواخر سال 1341، گروهی به سرپرستی دبیرکل بورس بروکسل برای همکاری در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند. در آخر در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا به بانک مرکزی ابلاغ شد.
بعد از یک سال گذشت از ابلاغیه قانون تشکیل بورس، در پانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله شروع به کار کرد، اولین معاملات بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی که بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن زمان به شمار می‌رفت، انجام شد و کاررسمی بورس ایران اینگونه آغاز شد.
وظایف شرکت بورس اوراق بهادار تهران
1- تشکیل بورس اوراق بهادار
2- پذیرش اوراق بهادار
3- سازمان‌دهی و اداره ی بورس اوراق بهادار
4- نظارت بر فعالیت ناشران اوراق بهادار
5- وضع و اجرای ضوابط حرفه‌ای و انضباطی برای اعضا
6- تعیین وظایف اعضا و نظارت بر آنها
7- نظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار
8- تهیه، جمع‌آوری، پردازش و انتشار اطلاعات
شرکت بورس اوراق بهادار تهران را یک هیئت هفت‌نفره مدیریت می‌کند. اعضای هیئت‌مدیره شرکت در مجمع عمومی، به مدت دو سال، انتخاب می‌شوند. این شرکت متشکل از سه بخش مجزاست که عبارت هستند از:
1- بازار اول – تابلوی اصلی
2- بازار اول – تابلوی فرعی
3- بازار دوم
برخی شرایط پذیرش شرکتها در بورس اوراق بهادار، بین هر سه بازار مشترک است؛ اما برخی شرایط در هر یک از بازارهای بورس متفاوت هستند.
فرابورس ایران
در ادامه‌ی مقاله‌ی جامع آموزش بورس صفر تا صد، به معرفی فرابورس ایران می‌پردازیم.
پس از تصویب دستورالعمل‌های پذیرش و دستورالعمل اجرایی انجام معاملات فرابورس و طراحی زیرساخت‌های لازم، بازار فرابورس ایران در تاریخ ۶ مهرماه ۱۳۸۸ به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.
پذیرش شرکتها در فرابورس، ساده‌تر از پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران است. شرکتها می‌توانند با شرایطی آسان‌تر و در زمان کوتاه‌تری در فرابورس پذیرش شوند. شرکتها با پذیرش در فرابورس می‌توانند از تمامی مزایای بازار اوراق بهادار بهره‌مند شوند.
فرابورس از هشت بازار و تابلوی معاملاتی تشکیل شده است.
1- بازار اول
2- بازار دوم
3- بازار سوم
4- بازار پایه نارنجی
5- بازار پایه قرمز
6- بازار پایه زرد
7- بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SMF)
8- بازار ابزارهای نوین مالی (شامل صندوق‌های سرمایهگذاری زمین و ساختمان، صندوق سرمایهگذاری قابل معامله، صندوق‌های جسورانه، اوراق تأمین مالی استاندارد، اسناد خزانه ی اسلامی و اوراق تسهیلات مسکن)
بیشتر بخوانید: پورتفوی سرمایه گذاری های ایلان ماسک در سال ۲۰۲۵
بورس کالای ایران
برای یادگیری و آموزش بورس لازم است با بورس کالای ایران آشنا شویم. بورس کالای ایران به‌منظور سامان‌دهی بازارهای کالاپایه تشکیل شد تا بتواند مشکلات قیمت‌گذاری، نوسانات و … بازارها را تا حدودی رفع کند.
ارکان شرکت بورس کالای ایران (سهامی عام)
1- مجامع عمومی
2- هیئت‌مدیره
3- مدیرعامل
4- بازرس/حسابرس
شرکت را هیئت‌مدیره‌ی هفت نفره غیرموظف اداره می‌کند که در مجمع عمومی عادی باتوجه به اساسنامه، قانون تجارت و مقررات برای مدت دو سال انتخاب می‌شوند.
انواع قراردادها در بورس کالای ایران
در ادامه مطالب آموزش بورس، قراردادهای مختلف در بورس کالای ایران را بررسی می‌کنیم.
1- قرارداد نقدی
قراردادی است که براساس آن، پرداخت بهای کالای معامله‌شده و تحویل آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای انجام می‌شود.
2- قرارداد سلف
قراردادی است که براساس آن، کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل می‌گردد و بهای آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌شود.
3- قرارداد نسیه
قراردادی است که براساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌شود.
4- قرارداد آتیی
قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل، طرفِ دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند.
برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به‌صورت شرطِ ضمنِ عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند.
اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به‌عنوان اباحه (اجازه تملک) تصرف و در اختیار دیگری با حق استفاده قرار دهد تا در سررسید با هم تسویه کنند.
5- قرارداد سلف استاندارد
قراردادی است که براساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره‌ی تحویل به خریدار تسلیم کند.
خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری‌شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد موضوع مواد 2 و 3 دستورالعمل اجرایی معاملات سلف استاندارد، به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز در این دستورالعمل به اختصار قرارداد سلف استاندارد نامیده می‌شود.
6- قرارداد اختیار معامله
قرارداد اختیار معامله قراردادی است که در آن یک طرف، اختیار (حق) خرید یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می‌کند. قرارداد اختیار معامله به دو نوع کلی اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شود. در هر کدام از این دو نوع قرارداد، دو طرف خریدار و فروشنده با یکدیگر وارد معامله می‌شوند.
7- صندوق‌های کالایی
صندوق‌های كالايي قابل معامله (ETC) یکی از ابزارهای مالی نوین هستند که به سرمایه‌گذاران این امکان را میدهند که به‌جای خرید و نگهداری کالای مدنظر و تحمل هزینه‌های حمل‌ونقل، انبارداری و خسارت‌های احتمالی آن، اوراق این صندوق‌ها را خریداری کنند.
با خرید این اوراق، سرمایه‌گذار در عین داشتن مالکیت کالای مدنظر، مسئولیت نگهداری از آن کالا را برعهده ندارد. به‌عبارت دیگر، این صندوق‌ها بخش قابل ملاحظه‌ای از وجوه گردآوری شده‌ی خود را به سرمایهگذاری در کالایی خاص اختصاص میدهند و علاقه‌مندان به سرمایهگذاری در آن کالای خاص، به خرید واحدهای این صندوق‌ها اقدام می‌کنند.
8- گواهی سپرده‌ی کالایی
بر اساس مصوبه‌ی شورای عالی بورس و اوراق بهادار، گواهی سپرده‌ی کالایی اوراق بهاداری است که موید مالکیت دارنده‌ی آن بر مقدار معینی کالاست و پشتوانه‌ی آن قبض انبار استانداردی است که انبارهای تاییدشده‌ی بورس صادر می‌کنند.
بورس انرژی
شرکت بورس انرژی ایران با هدف سامان‌دهی، پذیرش، نظارت و تسهیل انجام معاملات حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر حامل‌های انرژی، فراهم آوردن دسترسی غیر تبعیض‌آمیز و منصفانه اعضا به بسترهای معاملاتی، همكاری و هماهنگی با نهادهای مالی، شركت‌ها، سازمان‌ها و نهادهای متولی بازارهای انرژی از جمله وزارتخانه‌های نفت، نیرو و صنعت و معدن و تجارت و شرکت‌های ملی نفت ایران، ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، ملی صنایع پتروشیمی، توانیر، مدیریت شبکه‌ی برق ایران، مدیریت منابع آب ایران و سازمان حفاظت محیط زیست و همچنین انجام سایر وظایف محوله در اساسنامه‌ی شرکت، در 17/4/1391 با مجوز شورای عالی بورس و اوراق بهادار به‌عنوان چهارمین بورس رسمی کشور به‌صورت شرکت سهامی عام تاسیس شده و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند.
بورس انرژی ایران، به‌عنوان یک بورس کالایی، تشکلی خودانتظام است که امکان معاملات حامل‌های انرژی (شامل نفت، گاز، برق و سایر حامل‌های انرژی) و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد.
بورس انرژی از سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی تشکیل شده است. در بازار فیزیکی، کالاهای پذیرفته‌شده در بورس و در بازار مشتقه، اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای پذیرفته‌شده در بورس معامله می‌شوند.
بازار فرعی نیز مختص کالاهای تکمحمولهای و خارج از بازار است. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل‌های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله است. همچنین هر یک از تابلوها دو رینگ داخلی و بین‌المللی دارند.
در بازار فیزیکی، معاملات در قالب قراردادهای نقدی، نسیه، سلف، کشف پریمیوم انجام می‌شود و قراردادهای آتی، اختیار معامله و سلف موازی استاندارد و… نیز قابلیت معامله در بازار مشتقه را دارند.
در بورس انرژی، معاملات فیزیکی به سه حالت حراج حضوری، معاملات الکترونیکی و عرضه‌ی یکجا انجام می‌گیرد و این بستگی به تعداد عرضه‌کنندگان یک نماد و شرایط بازار دارد.
ریسک و بازده
در این بخش از مقاله آموزش بورس مفهوم ریسک و بازده را بررسی می‌کنیم. اصل بنیادی در مالیه مدرن، نیاز سرمایه‌گذار به انگیزه مالی برای ریسک کردن است. به عبارت دیگر، بازده انتظاری از سرمایه گذاری‌های دارای ریسک (R) باید بیشتر از بازده سرمایهگذاری بدون ریسک (Rf) باشد(R – Rf باید مثبت باشد).
هر سرمایهگذاری مستلزم پذیرش ریسک و بده-بستان میان ریسک و بازده است. هرچه ریسک بالاتر باشد، بازدهی مورد انتظار نیز افزایش خواهد یافت. قبل از ورود به دنیای سرمایهگذاری آموختن رابطه بین ریسک و بازده و استراتژی‌های مدیریت ریسک ضروری می‌باشد. در این قسمت از مقاله آموزش بورس به بررسی این مفاهیم می‌پردازیم و ابزارهای مختلف مدیریت ریسک را معرفی می‌کنیم.
بده-بستان میان ریسک و بازده
افراد به انگیزه‌ها پاسخ میدهند، این یکی از اولین اصول اساسی اقتصاد است. انگیزه کسب سود باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران وارد بازار شوند اما همیشه در کنار بازده مفهوم دیگری به عنوان ریسک نیز مطرح می‌شود که در این بخش از آموزش بورس به توضیح آن می‌پردازیم.
در مفاهیم سرمایهگذاری، ریسک درباره‌ی سناریوهایی منفی و بالقوه‌ای است که می‌تواند بخشی از سرمایه و یا کل آن را از بین ببرد. نوسانات سرمایهگذاری، شاخصی ساده و در عین حال نیرومند برای بررسی ریسک مالی تلقی می‌شود، زیرا تغییرات ارزش سرمایهگذاری را به صورت استاندارد شده اندازه‌گیری می‌کند.
وجود نوسانات در طول زمان؛ به این معناست که وقتی سهامی کم‌نوسان است، احتمالا در آینده نیز کم نوسان باقی خواهد ماند. ریسک دارایی‌ها را میتوان با اندازه‌گیری نوسانات بازده آنها اندازه‌گیری کرد.
بده-بستان میان ریسک و بازده یک اصل سرمایهگذاری است که نشان میدهد چگونه بازده بالقوه یک سرمایهگذاری همزمان با ریسک آن افزایش می یابد. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاری‌هایی که سطح ریسک بالاتری دارند، امکان کسب بازده بیشتر را فراهم می‌کنند، در حالی که سرمایه‌گذاری‌هایی با سطح ریسک پایینتر، بازده کمتری دارند. این اصل بیان می‌کند که سرمایه گذاران عدم اطمینان کم را با بازده بالقوه پایین و عدم اطمینان یا ریسک بالا را با بازده بالقوه بالا مرتبط می‌دانند.
سرمایه‌گذاران برای استفاده از رابطه‌ی میان ریسک و بازده باید آماده پذیرش احتمال زیان بیشتر نیز باشند. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذارانی که به دنبال سود بالاتر هستند باید مایل به پذیرش ریسک بیشتری باشند.
با این حال، پذیرش ریسک بیشتر، بازدهی بالاتر را تضمین نمی‌کند و ممکن است منجر به زیان شود. در نتیجه، افراد باید قبل از اتخاذ هر گونه تصمیم سرمایهگذاری، میزان تحمل ریسک و اهداف سرمایهگذاری خود را ارزیابی کنند.
بیشتر بخوانید: پورتفوی سرمایه گذاری های ایلان ماسک در سال ۲۰۲۵
انواع ریسک‌های سرمایهگذاری
در ادامه مقاله جامع آموزش بورس به توضیح انواع ریسک‌های سرمایهگذاری می‌پردازیم.
1- ریسک سیستماتیک:
این ریسک به عنوان ریسک بازار نیز شناخته می‌شود، ریسکی است که کل بازار یا بخش خاصی از بازار را تحت تأثیر قرار میدهد. این نوع ریسک خارج از کنترل سرمایه‌گذاران است. ریسک‌های سیستماتیک ناشی از عواملی مانند شرایط اقتصادی، رویدادهای سیاسی، بلایای طبیعی و سایر عوامل کلان اقتصادی است که بر کل بازار یا بخش قابل توجهی از آن تأثیر می‌گذارد.
به این ترتیب، ریسک سیستماتیک را نمی‌توان از طریق متنوع‌سازی یا پوشش ریسک حذف کرد. نمونه‌های رایج ریسک‌های سیستماتیک شامل تغییرات نرخ بهره، تورم و رکود است.
2- ریسک غیرسیستماتیک:
ریسک غیر سیستماتیک ریسکی است که مختص یک شرکت یا دارایی است و سرمایه‌گذار می‌تواند با سرمایهگذاری در مجموعه‌ای از دارایی‌ها (متنوع‌سازی) آن‌را کاهش دهد. این ریسکی است که توسط عوامل موثر بر یک شرکت یا دارایی خاص ایجاد می‌شود.
نمونه‌هایی از ریسک‌های غیرسیستماتیک شامل تغییرات مدیریتی، مسائل عملیاتی، اختلالات زنجیره تامین و تغییرات قانونی یا نظارتی است که ممکن است بر یک شرکت یا صنعت خاص تأثیر بگذارد. با تنوع بخشیدن به سرمایهگذاری در شرکتها و صنایع مختلف، سرمایه‌گذاران می‌توانند ریسک غیرسیستماتیک را کاهش دهند.
همچنین تاثیر عملکرد هر شرکت یا دارایی را بر عملکرد کلی سبد خود به حداقل برسانند.
در ادامه چند ریسک را مطرح خواهیم کرد که در هنگام سرمایهگذاری ممکن است با آنها روبه‌رو شوید.
- ریسک بازار: ریسکی که بر کل بازار تأثیر می‌گذارد.
- ریسک اعتباری: ریسک نکول صادرکنندگان اوراق بدهی یا بدهکاران.
- ریسک تورمی: ریسک کاهش ارزش واقعی سرمایهگذاری به‌علت افزایش تورم.
- ریسک نرخ بهره: ریسک تغییر ارزش یک سرمایهگذاری به‌دلیل نوسانات نرخ بهره.
- ریسک نرخ ارز: ریسک تغییرات نرخ ارز که بر ارزش سرمایهگذاری تأثیر می‌گذارد.
- ریسک نقدینگی: ریسکی که یک سرمایهگذاری را نمی‌توان به‌سرعت به فروش رساند تا از زیان جلوگیری شود. (مانند تأثیری که صف فروش و خرید بر نقدناپذیری سهام در بازار سرمایه‌ی ایران می‌گذارد.)
- ریسک سیاسی: خطری که رویدادهای سیاسی، مانند تغییر در سیاست‌های دولت، بر ارزش سرمایهگذاری تأثیر بگذارد.
مدیریت ریسک
در حالی که ریسک یک جنبه‌ی ذاتی سرمایهگذاری است، سرمایه‌گذاران می‌توانند از استراتژی‌های مختلفی برای مدیریت آن استفاده کنند:
- متنوع‌سازی: تخصیص سرمایه در طیف وسیعی از دارایی‌ها برای به‌حداقل‌رساندن ریسک یک سرمایهگذاری منفرد که بر بازده کلی تأثیر منفی می‌گذارد. متنوع‌سازی، سرمایه‌گذاران را قادر می‌سازد تا ریسک خود را بین طبقات مختلف دارایی توزیع کنند و تأثیر رسیک هر سرمایهگذاری منفرد را بر پرتفوی خود کاهش دهند.
- تخصیص دارایی: تقسیم سرمایه‌گذاری‌ها بین طبقات دارایی متمایز، مانند سهام، اوراق قرضه و وجه نقد، برای کنترل ریسک. با تخصیص دارایی‌ها بر اساس میزان تحمل ریسک سرمایه‌گذار و اهداف سرمایهگذاری، سرمایه‌گذاران می‌توانند یک سبد متوازن ایجاد کنند که تأثیر یک سرمایهگذاری واحد بر بازده کل را به حداقل برساند.
- حد ضرر: تعیین قیمت یا شرایطی که سرمایه‌گذار در صورت رسیدن به آن وضعیت، از آن سرمایهگذاری خارج می‌شود. این استراتژی می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا زیان خود را محدود کرده و ریسک را مدیریت کنند.
- پوشش ریسک: استفاده از ابزارهای مالی مانند اختیار معامله و قراردادهای آتی برای کاهش ریسک سرمایهگذاری. به‌عنوان مثال، یک سرمایه‌گذار می‌تواند برای محافظت در برابر کاهش ارزش سهام، یک اختیار فروش خریداری کند.
محاسبه‌ی ریسک و بازده
برای محاسبه‌ی ریسک و بازده میتوان از چندین روش استفاده کرد:
- نسبت آلفا: بازده مازاد سرمایهگذاری نسبت به بازده معیار را اندازه‌گیری می‌کند. در واقع آلفا مقدار بازده مازاد یک سرمایهگذاری را نسبت به یک شاخص مشخص (مانند بازدهی بازار) نشان میدهد.
- نسبت بتا: نشاندهندهی همبستگی بین سهام و معیاری که نمایانگر عملکرد کل بازار است می‌باشد. در بازار سرمایه‌ی ایران عموماً از شاخص کل یا شاخص هم‌وزن استفاده می‌کنند.
آموزش بورس رایگان: مجامع بورسی
در این قسمت از مقاله جامع آموزش بورس صفر تا صد همراه با معرفی انواع مجامع بورسی، اینکه شرکت در کدام‌یک از مجامع می‌تواند برای سهامداران و معاملهگران سودآور باشد و اینکه سود نقدی مجامع شامل چه کسانی می‌شود و چگونه میتوان آن را دریافت کرد را بررسی می‌کنیم.
ابتدا به معرفی انواع مجمع می‌پردازیم:
مجمع عمومی موسس در مجامع بورسی
سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند در بورس اوراق بهادار، خریدوفروش سهام انجام دهند، هیچ‌گاه شاهد برگزاری این مجمع نخواهند بود. مجمع عمومی موسس در ابتدای تاسیس یک شرکت با اهداف زیر شکل می‌گیرد:
1- احراز پذیره‌نویسی کلیه سهام شرکت و رسیدگی به گزارش مؤسسین و تصویب آن؛
2- تصویب اساسنامه شرکت و اصلاح آن؛
3- تعیین اولین مدیران و بازرسان شرکت؛
4- انتخاب روزنامه کثیرالانتشار برای اطلاع‌رسانی جهت دعوت به مجمع و اطلاعیه‌های بعدی برای سهامداران تا تشکیل اولین مجمع عمومی عادی
برای برگزاری مجمع عمومی موسس، حداقل باید مالکان و دارندگان بیش از نصف سرمایه اولیه، در جلسه حضور به هم رسانند. اگر این تعداد حاصل نشود، جلسه دوم برگزار می‌شود. در این جلسه، اگر تعداد شرکت‌کنندگان دارنده سهام، به یک سوم مالکان سرمایه شرکت برسد، کافی است.
چنانچه باز هم به دلیل نرسیدن به حد نصاب سهامداران، جلسه تشکیل نشود، آخرین جلسه مجمع عمومی موسس، جلسه سوم، برگزار می‌شود. اگر در این جلسه نیز تعداد شرکت‌کنندگان به حد نصاب نرسد، تاسیس شرکت ملغی می‌شود.
مجمع عمومی عادی
در ادامه مقاله آموزش بورس به اولین نوع از مجامع بورسی می‌پردازیم. مجمع عمومی عادی، به مجمع عمومی سالیانه نیز معروف است چون با دقت به ماده 89 لایحه مجمع عمومی عادی باید حداقل سالی یک بار تشکیل شود. به صورت کلی این مجمع عزل مدیران و بازرسان و گزارش های مالی را به تصویب می رساند.
اصلی ترین وظیفه مجمع عمومی عادی
بر اساس ماده 86 لایحه، ماموریت مجمع عمومی عادی عمومی است و هر چیزی که در صلاحیت مجمع عمومی موسس و مجمع فوق العاده نباشد، در صلاحیت مجمع عمومی عادی قرار می‌گیرد.
نکاتی درباره مجمع عمومی عادی
امکان برگزاری مجمع عمومی عادی، بیش از یک بار در سال نیز وجود دارد که بر حسب نیازهای شرکت، برنامه‌ریزی می‌شود. برای برگزاری رسمی مجمع عمومی عادی، باید بیش از نصف سهامداران به نسبت میزان سهامی که در اختیارشان است، در جلسه حاضر شوند. مصوبات این مجمع نیز با یک رای بیش از نصف آرا، به تصویب می‌رسد. در غیر این صورت، تصمیمات و مصوبات تصویب نشده و اجرا نخواهند شد.
مجمع عمومی فوق‌العاده
نحوه برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده تقریباً مانند مجمع عمومی عادی است؛ ولی در این مجمع درباره تغییر اساسنامه شرکت و انحلال شرکت تصمیم‌گیری می‌شود.
حداقل تعداد افراد لازم برای برگزاری رسمی این مجمع، بیش از نیمی از دارندگان سهام شرکت است. مصوبات این مجمع نیز با دو سوم آرا به تصویب می‌رسد.
نحوه اطلاع‌رسانی مجامع شرکت‌های بورسی به سهامداران
دعوت به مجامع برعهده هیات مدیره خواهد بود که مسائل قانونی خاصی دارد. طبق آن، هیئت مدیره باید حداکثر 40 روز و حداقل 10 روز قبل از برگزاری مجمع، زمان، مکان و دلیل برگزاری آن را در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار اطلاع‌رسانی کند. با استفاده از سامانه کدال یا سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران آخرین آگهی مجامع قابل مشاهده می باشد.
بیشتر بخوانید: پورتفوی سرمایه گذاری های ایلان ماسک در سال ۲۰۲۵
صف فروش و خرید
در ادامه مقاله جامع آموزش بورس صفر تا صد به موضوع صف خرید و فروش می‌پردازیم. یکی دغدغه‌های اصلی فعالان بازار سرمایه در ایران، نگرانی آنها بابت ایجاد صف فروش در سهام مدنظرشان است. به‌علت محدودیت دامنه‌ی نوسان بازار سهام، در شرایطی که به هر دلیلی حجم عرضه‌ی سهام افزایش شدیدی پیدا کند به‌علت این محدودیت صف فروش تشکیل می‌شود.
معمولاً این فرایند تا چند روز ممکن است به طول بینجامد و حتی در شرایطی مانند سقوط بورس که در مرداد 1399 شاهد آن بودیم، ممکن است تا چندین هفته شاهد این پدیده باشیم.
از طرف دیگر صف خرید نیز برای اجرای استراتژی‌های معاملاتی می‌تواند مشکل ایجاد کند و ریسک امکان‌پذیر نبودن خرید سهام و از دست دادن یک بازدهی احتمالی بر رفتار سرمایه‌گذاران اثر منفی داشته باشد؛ بنابراین در زمان انتخاب سهام و تصمیم برای سرمایهگذاری باید به حجم و شرایط معاملات سهام توجه فراونی کرد که ریسک ورود و خروج چه میزان است؟
با شرکت در دوره «ثروت‌آفرینی» کلینیک اقتصاد به راهکارهای ایجاد ثروت پایدار دست پیدا کنید!
دامنه نوسان بورس
دامنه‌ی نوسان سهام در بازار بورس و فرابورس
برابر 5- تا 5+ است ولی برای نمادهای پذیرفته‌شده در بازار اول بورس و فرابورس از 7- تا 7+ درصد نسبت به قیمت پایانی روز قبل معاملاتی است.
دامنه‌ی نوسان سهام در بازار پایه
بازار پایه‌ی زرد: مثبت یا منفی 3درصد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته
بازار پایه‌ی نارنجی: مثبت یا منفی 2درصد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته
بازار پایه‌ی قرمز: مثبت یا منفی 1درصد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته
شرایط نامحدود شدن دامنه‌ی نوسان
در موارد زیر دامنه‌ی نوسان نامحدود است:
1- بعد از بازگشایی سهم پس از مجمع عمومی عادی سالیانه به‌منظور تصویب صورتهای مالی یا تقسیم سود؛
2- بعد از بازگشایی سهم پس از مجمع عمومی فوق‌العاده یا جلسۀ هیئت‌مدیره در خصوص تغییر سرمایه؛
3- برای اوراق بهاداری که بازارگردان دارند، دامنه‌ی نوسان روزانه‌ی قيمت طبق مقررات بازارگردانی است.
درباره‌ی اعمال محدودیت دامنه و مفید یا مضر بودنش بحث و اختلاف نظر بسیار است؛ اما محدودیت‌های معاملاتی فقط زمان رسیدن به قیمت تعادلی را افزایش داده و کارایی بازار سهام را کاهش میدهد.
اهمیت ارزش‌سنجی در آموزش بورس
ارزش‌سنجی فرایند سنجش ارزش یک دارایی یا کسبوکار است. این فرایند مهم توسط سرمایه‌گذاران، تحلیلگران و مدیران برای تصمیم‌گیری آگاهانه درباره خرید، فروش یا سرمایهگذاری استفاده می‌شود.
دلایل اهمیت ارزش‌سنجی شامل موارد زیر است:
1- در فرایند تصمیم‌گیری به تخمین ارزش منصفانه یک دارایی کمک می‌کند.
2- می‌تواند دارایی‌های کم‌ارزش‌گذاری یا بیش‌ارزشگذاری شده را شناسایی و در نتیجه سرمایه‌گذاری‌های سودآور را ممکن یا از زیان‌های احتمالی جلوگیری کند.
3- ارزش‌سنجی، سلامت مالی یک کسبوکار را ارزیابی کرده و نقشی حیاتی در تصمیمات استراتژیک مانند ادغام و تملیک دارد.
تعریف ارزش‌سنجی
فرایند تخمین ارزش بازار منصفانه یک دارایی یا کسبوکار بر اساس عوامل مختلفی مانند صورتهای مالی، شرایط اقتصادی و روند بازار است. هدف ارزش‌سنجی برآورد ارزش دارایی یا کسبوکار بر حسب پتانسیل آن برای ایجاد جریان‌های نقدی یا سود آتی است.
سهام، اوراق قرضه، املاک و کسبوکارهای مختلف، دارایی‌هایی هستند که معمولا ارزش‌سنجی می‌شوند. ارزش‌سنجی برای سرمایه‌گذاران برای تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد ارزش این دارایی‌ها و اینکه آیا ارزش سرمایهگذاری دارند، اهمیت دارد.
رویکردهای مختلف ارزش‌سنجی
در ادامه مقاله آموزش بورس رایگان به بررسی چند رویکرد مختلف ارزش‌سنجی که هر کدام از آنها مزایا و معایب خاص خود را دارند می‌پردازیم. برخی از رایج‌ترین روش‌ها عبارتند از:
روش جریان نقدی تنزیل‌شده
این رویکرد شامل تخمین جریان‌های نقدی آتی است که انتظار می‌رود یک دارایی یا کسبوکار تولید کند و سپس آن درآمدها به ارزش حال تنزیل شود. این روش معمولاً برای ارزش‌سنجی شرکتها و املاک استفاده می‌شود.
ارزش‌سنجی نسبی
ارزش‌سنجی نسبی شامل مقایسه نسبت‌های حاصل از صورتهای مالی دارایی یا کسبوکارهای مختلف با مشابه‌های خود در بازار است. ارزش‌سنجی نسبی اغلب با استفاده از نسبت‌هایی مانند نسبت قیمت به درآمد (P/E) یا نسبت قیمت به ارزش دفتری (P/B) انجام می‌شود.
ارزش‌سنجی بر مبنای دارایی
ارزش‌سنجی بر مبنای دارایی شامل برآورد ارزش شرکت بر اساس دارایی‌های مشهود و نامشهود آن است. این روش معمولاً برای ارزش‌سنجی املاک و شرکتها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: پورتفوی سرمایه گذاری های ایلان ماسک در سال ۲۰۲۵
ورود به ایالات متحده
ماسک پس از دو سال تحصیل در دانشگاه کوئینز به دانشگاه پنسیلوانیا انتقالی گرفت و دو رشته اصلی را انتخاب کرد. اما در آنجا زمان وی تماما به کار و بازی اختصاص نداشت. او با یکی از دانشجویان یک خانه 10 خوابه خرید که به عنوان یک کلوپ شبانه از آن استفاده می‌کردند.
ماسک با مدرک لیسانس در رشته فیزیک و همچنین لیسانس هنر در اقتصاد (اقتصاد هنر) از مدرسه وارتون فارغ التحصیل شد. این دو رشته، حرفه‌های پیش‌بینی‌شده برای ماسک بود، اما این فیزیک بود که عمیق‌ترین تأثیر را بر او گذاشت.
او بعدها گفت: (فیزیک) چارچوب خوبی برای تفکر است. اجزا را به بنیان‌های اصلی خود می‌شکند و از آنجا به نتیجه می‌رساند.
ورود به ایالات متحده
ماسک پس از دو سال تحصیل در دانشگاه کوئینز به دانشگاه پنسیلوانیا انتقالی گرفت و دو رشته اصلی را انتخاب کرد. اما در آنجا زمان وی تماما به کار و بازی اختصاص نداشت. او با یکی از دانشجویان یک خانه 10 خوابه خرید که به عنوان یک کلوپ شبانه از آن استفاده می‌کردند.
ماسک با مدرک لیسانس در رشته فیزیک و همچنین لیسانس هنر در اقتصاد (اقتصاد هنر) از مدرسه وارتون فارغ التحصیل شد. این دو رشته، حرفه‌های پیش‌بینی‌شده برای ماسک بود، اما این فیزیک بود که عمیق‌ترین تأثیر را بر او گذاشت.
او بعدها گفت: (فیزیک) چارچوب خوبی برای تفکر است. اجزا را به بنیان‌های اصلی خود می‌شکند و از آنجا به نتیجه می‌رساند.
دیدگاهتان را بنویسید