ارتباط برجام و درآمد ارزی با تورم

دکتر علی سعدوندی، استاد سیاست‌گذاری پولی و مدیریت ریسک مالی، در خصوص وضعیت تورم در آینده ایران به بورس‌نیوز گفت: اجازه بدهید من سوال را برعکس سوال شما طرح کنم. آیا ممکن است ما در سال‌های آینده علی‌رغم وجود تحریم‌ها تورم زیر ۲ درصد داشته باشیم؟ پاسخ به این سوال مثبت است.

بیشتر بخوانید: ناترازی بانک ها

بی ارتباطی تورم به برجام و درآمد ارزی

وی ادامه داد: ممکن است تورم را کاملا کنترل کنیم. تورم به طور مستقیم ارتباطی به برجام و درآمد ارز خارجی ندارد. چه بسا که اتفاقا مهمترین عامل تورم در ۵۰ سال گذشته افزایش ذخایر بانک مرکزی ^[1] بود. یعنی افزایش ذخایر ارزی دولت موجب تورم بلندمدت شده است؛ بنابراین اینکه ما فکر کنیم در واقع، چون آمریکا از برجام خارج شده و ما تحریم هستیم به این دلیل تورم داریم خیر به این دلیل نیست. اما رانت و فساد می‌تواند موجب تورم بشود.

بیشتر بخوانید: پول هوشمند

🎓 یک گام جلوتر از دیگران باشید

در دنیای امروز، درک اقتصاد کلان دیگر یک انتخاب نیست؛ یک ضرورت است. دوره جامع اقتصاد کلان به شما کمک می‌کند بازارها، تصمیمات دولت‌ها و روندهای جهانی را با نگاهی تحلیلی و دقیق بررسی کنید.
همین امروز یادگیری را آغاز کنید.

کنترل تورم فارغ از برجام و درآمد ارزی

وی افزود: به باور بنده اگر این شرایط در سال‌های آینده ادامه پیدا کند، سیستم به سمت واگرایی رفته و به سمت بدتر شدن حرکت می‌کند. عجیب اینجاست که کنترل تورم بسیار ساده است. منظورم از بسیار ساده این است که نسبت به جراحی‌های اقتصادی، کنترل تورم ساده‌تر انجام می‌شود. تعجب دارد که دولت و بانک مرکزی به سمت کنترل تورم نمی‌رود. البته در ظاهر کار سیاست‌هایی برای کنترل تورم در پیش گرفته می‌شود که متاسفانه این سیاست‌ها نه تنها ضدتورمی نیست بلکه سیاست‌های ابرتورمی ^[2] است. شاید برخی با مفاهیم ” Demand-Pull Inflation” و “Cost-Push Inflation” آشنا باشند. در ادبیات اقتصادی عنوان می‌کنیم که دو نوع تورم داریم. یک نوع تورم طرف تقاضا ^[3] یا “Demand-Pull Inflation” و دیگری تورم طرف عرضه ^[4] یا “Cost-Push Inflation” است. تورم طرف تقاضا به دلیل رشد پایه پولی و عامل اصلی رشد تورم در کشور ما بود. اما این طور نیست که ما تورم طرف عرضه نیز نداشته باشیم.

بیشتر بخوانید: پولبک

علت تورم طرف عرضه

دکتر سعدوندی ادامه داد: متاسفانه با نگرش کاملا وارونه‌ای که بخش‌هایی از دولت به خصوص وزارت صمت و کشاورزی دارند نه تنها تورم تخفیف پیدا نکرده بلکه تورم طرف عرضه هم اتفاق افتاده است. اگر به صورت لغوی واژه “cost-push inflation” را ترجمه کنیم می‌شود هزینه، این تورم را می‌کشد. مساله اینجاست وقتی فرد اقتصاد نخوانده در منصب بالای اقتصادی قرار می‌گیرد جای تاسف است که این فرد احساس مسئولیت ندارد. این فرد فکر نمی‌کند که بدون تخصص شاید می‌تواند به معیشت هموطنان، خانواده و کشور خود صدمه بزند. وقتی فردی بدون کوچکترین آگاهی در سیاست‌گذاری اقتصادی به عنوان مثال سیاست‌گذاری صنعتی کشور قرار می‌گیرد، طبیعی است که تصور کند با کنترل قیمت‌ها تورم از نوع “cost-push inflation” را کنترل می‌کند. در حالی که “cost-push inflation” تورم طرف عرضه است و زمانی اتفاق می‌افتد که عرضه محدود شود. شرایطی که در یک سال گذشته تشکیل شده است و به طور مشخص وزارت صمت و برخی از وزارتخانه‌ها نقش جدی در سرکوب قیمتی محصولات کشور داشتند.

بیشتر بخوانید: فرابورس چیست؟

افزایش هزینه‌ها و قیمت‌گذاری دستوری بلای جان صنعت لاستیک

وی بیان کرد: سال گذشته در چنین موقعی صنعت لاستیک بالاترین حاشیه سود را داشت. در این صنعت دو اتفاق همزمان رخ داد. یکی اینکه قیمت لاستیک تا پایان سال گذشته ۱۰۵ درصد افزایش پیدا کرد؛ بنابراین از طرف هزینه این صنعت تحت فشار قرار گرفت.

بیشتر بخوانید: جورج سوروس

حرکت صنعت لاستیک به سمت ورشکستگی

دکتر سعدوندی خاطرنشان کرد: از طرف دیگر نظر وزارت صمت این بود که اگر قیمت لاستیک افزایش پیدا کند به خودروسازان فشار می‌آید. خودروساز کشور در آستانه ورشکستگی قرار دارند درحالی که صنعت لاستیک وضعیت خوب از نظر رشد و تولید داشت. وزارت صمت در شهریور یا مهر سال گذشته اجازه افزایش قیمتی که پیش از آن برای صنعت لاستیک اعطا کرده بود را لغو کرد و اجازه افزایش قیمت لاستیک را نداد. این صنعت در عرض چند ماه از سودآورترین صنایع کشور به صنعت زیانده تبدیل شد و اگر ادامه پیدا کند به نظر بنده سرنوشت صنعت لاستیک‌سازی در کشور چیزی بهتر از صنعت نساجی نخواهد بود. روزی، کشور افتخار می‌کرد که کارخانه نساجی مازندران را دارد. زمانی کشور افتخار می‌کرد که صنعت نساجی در کاشان و سایر شهرستان‌های ایران دارد. اما از آن صنایع نساجی آثاری نمانده است.

بیشتر بخوانید: کانسلیم

سیاست‌های کاملا تورمی صمت

وی توضیح داد: سوال این است چگونه وزارتخانه‌ای که نام صنعت را یدک می‌کشد تیشه به ریشه اقتصاد می‌زند. نمونه دیگر، یکی از شرکت‌های فعال در زمینه دارویی و شیمیایی متاسفانه علیرغم تورم سنگین در سال گذشته وزارت صمت و سازمان غذا و دارو در حال فشار آوردن است که قیمت مثلا استامینوفن را کاهش دهد و این امر باعث می‌شود که این شرکت سودآوری کافی نداشته باشد. این سیاست‌ها به ظاهر سیاست‌های ضدتورمی است، اما در باطن به دلیل اینکه طرف عرضه اقتصاد را مخدوش می‌کند نه فقط موجب افزایش تورم می‌شود بلکه موجب کاهش رشد اقتصادی، افزایش بیکاری و کاهش اشتغال می‌شود. یعنی این سیاست‌ها مسموم‌ترین و مخرب‌ترین سیاست‌هایی است که می‌شود در یک اقتصاد پیش گرفت.

دکتر سعدوندی ادامه داد: متاسفم که بگویم دولتی که بسیاری از مردم به دولت جدید و دولتی که خود را دولت مردمی می‌شناسد امید داشتند در جهتی از نظر اقتصادی حرکت می‌کند که ممکن است به تخریب پایه‌های صنعتی کشور بینجامد. با این شرایط نمی‌شود انتظار داشت که تورم را بتوان به خوبی کنترل کرد.

بیشتر بخوانید: انواع روش های سرمایه گذاری

منبع آموزش اقتصاد ما تاریخ گذشته است

وی در پایان گفت: امیدوارم ذهنیت‌ها اصلاح شود. باز تکرار می‌کنم که با ذهنیت ۵۰ سال گذشته نمی‌توانیم تورم را کنترل کنیم. فکر و ایده‌های جدید لازم است که این ایده‌ها در دنیا جدید نیست. بیش از ۱۸۰ کشور جهان به خوبی توانستند تورم را کنترل کنند. اما در کشور ما ایده‌هایی که در زمینه سیاست‌گذاری اقتصاد کلان مطرح است از کتابی است که بجز در جمهوری اسلامی ایران در هیچ کشوری تدریس نمی‌شود. کتاب اقتصاد کلان آقای برانسون که حدود ۵۰ سال پیش نوشته شده هنوز منبع آموزش اقتصاد در ایران است.

بیشتر بخوانید: بورس کالا و بورس انرژی

^[1] ^{Foreign Exchange Reserves (Investopedia)}

^[2] ^{Hyperinflation (Investopedia)}

^[3] ^{Demand-Pull Inflation (Investopedia)}

^[4] ^{Cost-Push Inflation (Investopedia)}