چرا روبل روسیه بعد از جنگ با اوکراین تقویت شد؟
تحریمهای غرب مقصرند
ارزش روبل روسیه در روزهای پس از حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ / اسفند ۱۴۰۰ و بهدنبال اعمال تحریمهای غرب، سقوط کرد. ارزش روبل به ازای یک دلار آمریکا به سرعت از حدود ۷۸ به ۱۳۸ کاهش یافت؛ حرکتی عظیم در دنیای فارکس (بازار ارز خارجی) و وحشتناک برای افرادی که ثروتشان به ارز روسیه است.
از آن زمان، تحریم ها تشدید شد و هیچ نشانه ای از پایان جنگ نیز دیده نمیشود. اما اتفاق غیرمنتظرهای برای روبل رخ داد. بسیاری از مفسران فکر میکردند که تضعیف روبل ادامه خواهد یافت، اما اکنون پول روسیه قویتر از زمان آغاز جنگ است. ارزش هر دلار آمریکا در تاریخ ۱۳ ژوئن / ۲۳ خرداد برابر با ۵۷ روبل بوده است و در حال حاضر به ۶۱ روبل رسیده که بهترین نرخ در حدود چهار سال اخیر است.
نمودار ۱: روبل روسیه در برابر دلار آمریکا
چرا این اتفاق افتاده است و چه معنایی در آینده دارد؟
بیشتر بخوانید: آموزش معاملات الگوریتمی صفر تا صد (رایگان)
دوره جامع آموزش فارکس
برای تحلیل بنیادی فارکس – Forex Fundamental Analysis نیازمند دانش تحلیل شاخصهای اقتصادی و درک سیاستگذاری پولی هستید، برای ثبتنام جامعترین دوره کلیک کنید
روبل قبل از جنگ
نرخ ارز هر کشوری بر اساس جریان های سرمایه و تجارت تعیین میشود. به بیان دیگر، میزان پولی که در داخل و خارج از کشور در حال حرکت است و نیز ارزش صادرات در مقایسه با واردات، عوامل تعیینکننده نرخ ارز هستند. برای روبل، جریانهای تجاری اهمیت بیشتری دارد زیرا روسیه صادرکننده عمده نفت است.
همانطور که در نمودار زیر مشاهده می کنید، قیمت نفت و روبل با یکدیگر در ارتباطند، زمانی که قیمت نفت افزایش مییابد، روبل تقویت میشود. قیمت نفت از نیمه اول سال ۲۰۲۰ / زمستان ۱۴۰۰ و بهار ۱۴۰۱ به طور گسترده در حال افزایش بوده است که در آستانه جنگ به نفع روبل بود.
بیشتر بخوانید: آموزش تقویم اقتصادی صفر تا صد (رایگان)
نمودار۲: روبل درمقابل نفت
با وجود افزایش قیمت نفت، در آن دوره روبل به اندازهای که بهطور معمول باید با رشد قیمت نفت تقویت شود، تغییر نکرد. به همین دلیل است که نمودار قیمت نفت و ارزش روبل از آن زمان هماهنگی کمتری دارند. این ناهماهنگی احتمالاً به دلیل تغییرات در جریان سرمایه، به ویژه بدهی دولت روسیه است. سهم سرمایه گذاران خارجی (دارندگان غیر مقیم) در اوراق قرضه دولتی یا OFZ در مارس ۲۰۲۰ / اسفند ۱۳۹۸ و فروردین ۱۳۹۹ به حداکثر نسبت تاریخی خود یعنی ۳۵ درصد رسید، اما قبل از جنگ روسیه و اوکراین، این نسبت کاهش یافته و به ۱۸ درصد رسیده بود.
دلیل کاهش سرمایهگذاران خارجی روسیه، تغییرات در قوانین مالیاتی بود. پرداخت بهره روی اوراق قرضه روسیه برای سرمایه گذاران خارجی معاف از مالیات بود تا اینکه قانون در ۳۱ مارس ۲۰۲۰/ ۱۲ فروردین ۱۳۹۹ به نحوی تغییر کرد که سرمایه گذاران خارجی میبایست ۳۰ درصد مالیات از اول ژانویه ۲۰۲۱ / ۱۲ دی ۱۳۹۹ پرداخت کنند. توجه داشته باشید که به محض شروع فروش اوراق قرضه توسط سرمایه گذاران خارجی، پس از مارس ۲۰۲۰ ارزش روبل شروع به کاهش کرد.
این واقعه توضیح می دهد چرا ارزش روبل بین آن زمان تا شروع جنگ به طور کلی ثابت بوده است، که حکایت از این دارد که فروش اوراق قرضه دولتی اثر قیمت قوی نفت را خنثی کرده و حتی اثری قوی تر داشته است (این نکته را در نمودار زیر مشاهده میکنید، که در آن اوراق قرضه آبی است). به طور خلاصه، فروش اوراق قرضه سنگ آسیاب موقتی برای روبل بود که نرخ برابری آن را پایین تر از آنچه در غیر این صورت میبود نگه میداشت. با گذشت زمان، این اثر کاهش یافته و به روبل حرکت صعودی میدهد زیرا قیمت نفت همچنان بالاست.
بیشتر بخوانید: تاریخچه هراسهای بازار
نمودار۳: روبل در مقابل نفت و اوراق قرضه دولتی
پس از جنگ
ارزش روبل در روزهای پس از حمله در ۲۱ فوریه/ ۲ اسفند به ۱۳۸روبل به ازای هر دلار کاهش یافت و در پایین ترین سطح خود قرار گرفت. در ۲۴ فوریه/ ۵ اسفند، بانک مرکزی روسیه اقدامات متعددی را برای حمایت از این ارز اعلام کرد.
یکی از اقدامات بانک مرکزی روسیه، ممنوعیت معاملات استقراضی بود. معاملات استقراضی زمانی رخ میدهند که سرمایهگذاران پول قرض میکنند تا در بازارها شرطبندیهای بسیار بزرگتری نسبت به آنچه که در غیر این صورت توانایی مالی داشتند، انجام دهند: این بدان معناست که آنها نمیتوانند با شرط بندی شدید روی سقوط بیشتر روبل، آسیب را تشدید کنند. بانک مرکزی همچنین برای کمک به افزایش قیمت روبل، از ذخایر خارجی خود برای خرید روبل در بازارهای ارز استفاده کرد. با این حال، ارزش روبل همچنان در حال سقوط بود، که نشان میدهد این اقدامات کافی نبود.
یکی از دلایل استمرار سقوط ارزش روبل بسته تحریمهای غرب بود که غیرمنتظره و احتمالاً شدیدترین تحریمهای اعمالشده تاکنون بود! از جمله مسدود کردن ۶۰ درصد از ۶۴۳ میلیارد دلار ذخایر بینالمللی روسیه در تاریخ ۲۷ فوریه/ ۸ اسفند. این بسته از تحریم ها، دسترسی بانک مرکزی روسیه به داراییهای خود در خارج را مسدود و توانایی این بانک برای تقویت روبل را به شدت محدود کرد.
بانک مرکزی روسیه در تاریخ ۲۸ فوریه / ۹ اسفند با مجموعه اقدامات جدید در برابر تحریمها عکسالعمل نشان داد:
- اعمال کنترل سرمایه از طریق ممنوعیت کلیه معاملات با افراد غیر مقیم و کلیه معاملات سهام
- افزایش شدید نرخ بهره در روسیه از ۹.۵ درصد به ۲۰ درصد
- محدودیت ۱۰،۰۰۰ دلاری آمریکا (۷،۹۷۲ پوند) در ماه برای انتقال توسط ساکنان به حسابهای بانکی خارج از کشور
- محدودیت ۱۰،۰۰۰ دلاری برای برداشت ارز خارجی
- موظف کردن صادرکنندگان به مبادله ۸۰ درصد از درآمد ارزی خود ظرف سه روز
یک ماه بعد، رئیس جمهور پوتین نیز فرمان ویژهای را امضا کرد که در آن «کشورهای غیردوست» باید هزینه گاز روسیه را به روبل پرداخت کنند.
بیشتر بخوانید:
توضیحِ افزایش ارزش روبل روسیه
یکی از دلایلی که روبل تقویت شده است، محدودیت در معاملات استقراضی و سرمایه گذاری خارجیان است به این معنی که حجم معاملات بسیار کمتر از حد معمول بوده است. قانون وادار کردن صادرکنندگان به مبادله درآمدهای خارجی و فروش بخشی از گاز به روبل نیز به تقویت روبل کمک کرده است.
با این حال، عوامل دیگری که با بانک مرکزی روسیه مرتبط نیستند، نیز در این زمینه نقش داشته است. قیمت نفت همچنان بالا باقی مانده است. قیمت نفت برنت که از اوج خود یعنی ۱۳۰ دلار در هر بشکه در اواسط ماه مارس/ نیمه اسفند در چند هفته بعد به حدود ۱۰۰ دلار کاهش یافت، اکنون در حدود ۱۲۰ دلار است.
واردات روسیه نیز به دلیل خروج شرکت های خارجی و تحریم های غرب کاهش یافته است. این امر مازاد حساب جاری (ارزش صادرات منهای واردات) را به حداکثر سطح تاریخی رسانده است که باعث تقویت ارز میشود.
این عدم تعادل تجاری احتمالاً برای مدتی ادامه خواهد داشت، که ممکن است یکی از دلایلی باشد که روسیه برخی از محدودیتهای فوریه تا مارس را کاهش داده است. نرخ بهره اکنون به سطح خود در زمان شروع جنگ، یعنی ۹.۵ درصد کاهش یافته است. معاملات استقراضی دوباره مجاز است. قانون ۸۰ درصد فارکس از بین رفته است. شهروندان اکنون میتوانند تا ۵۰،۰۰۰ دلار آمریکا در ماه به حساب های بانکی خارجی انتقال دهند و محدودیت سرمایه گذاران خارجی «کشورهای دوست» مانند چین یا هند اکنون فقط به همان اندازه شهروندان روسیه است.
به بیان دیگر، روسیه به دلیل تحریم های غرب پوششی برای حرکت به سمت وضعیت مالی عادی تر دارد. اگر چه این یک طنز دردناک به نظر میرسد، باید تأکید کرد که به دلیل محدودیت های سفر تحریم ها ناشی از تحریم ها، خرج کردن این روبل های نسبتاً قوی برای روس ها چه برای واردات چه برای هزینه کرد در خارج از کشور، بسیار دشوارتر میشود.
بنابراین اگرچه روبل ارزش خود را حفظ کرده است، اما کاربرد آن به شدت تضعیف شده است. بنابراین، ممکن است استدلال شود که تحریم ها روسیه را مجازات میکند، اما آنها در واقع کار میکنند.
منبع: The Conversation
تاریخ انتشار: ۱۳ ژوئن ۲۰۲۲
بیشتر بخوانید: سرمقاله چشم انداز پیش روی صنعت بانکداری
1 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
عالی بود. ممنون🙏