قیمت روبل روسیه قبل از جنگ

تحریم‌های غرب تاحدی مقصرند

13 ژوئن 2022

نویسنده: کریل شاخنوف

مترجم: زهرا بالسینی

اثر تحریم‌های غرب بر ارزش روبل روسیه

ارزش روبل روسیه در روزهای پس از حمله روسیه به اوکراین در فوریه 2022 / اسفند 1400 و به‌دنبال اعمال تحریم‌های غرب، سقوط کرد. ارزش روبل به ازای یک دلار آمریکا به سرعت از حدود 78 به 138 کاهش یافت؛ حرکتی عظیم در دنیای فارکس (بازار ارز خارجی) و وحشتناک برای افرادی که ثروتشان به ارز روسیه است.
از آن زمان، تحریم‌ها تشدید شد و هیچ نشانه‌ای از پایان جنگ نیز دیده نمی‌شود. اما اتفاق غیرمنتظره‌ای برای روبل رخ داد. بسیاری از مفسران فکر می‌کردند که تضعیف روبل ادامه خواهد یافت، اما اکنون پول روسیه قوی‌تر از زمان آغاز جنگ است. ارزش هر دلار آمریکا در تاریخ 13 ژوئن / 23 خرداد برابر با 57 روبل بوده است و در حال حاضر به 61 روبل رسیده که بهترین نرخ در حدود چهار سال اخیر است.
چرا این اتفاق افتاده است و چه معنایی در آینده دارد؟

بیشتر بخوانید: ناترازی بانک ها

ارزش روبل روسیه قبل از جنگ

نرخ ارز هر کشوری بر اساس جریان‌های سرمایه و تجارت تعیین می‌شود. به بیان دیگر، میزان پولی که در داخل و خارج از کشور در حال حرکت است و نیز ارزش صادرات در مقایسه با واردات، عوامل تعیین‌کننده نرخ ‌ارز هستند. برای روبل، جریان‌های تجاری اهمیت بیشتری دارد زیرا روسیه صادرکننده عمده نفت است.
همانطور که در نمودار زیر مشاهده می‌کنید، قیمت نفت و روبل با یکدیگر در ارتباطند، زمانی که قیمت نفت افزایش می‌یابد، روبل تقویت می‌شود. قیمت نفت از نیمه اول سال 2020 / زمستان 1400 و بهار 1401 به طور گسترده در حال افزایش بوده است که در آستانه جنگ به نفع روبل بود.

بیشتر بخوانید: پول هوشمند

پکیج اقتصاد کلان

برای آشنایی با مفاهیم تورم، تولید ناخالص داخلی (GDP)، اشتغال و نرخ بیکاری، منحنی فیلیپس، مدل ماندل-فلیمینگ، رژیم‌های نرخ بهره، بدهی دولت و کسری بودجه با کلیک روی دکمه زیر از ۱۰% تخفیف بیشتر برای ثبت‌نام استفاده کنید.

اثر قوانین مالیاتی بر ارزش روبل روسیه قبل از جنگ

با وجود افزایش قیمت نفت، در آن دوره روبل به اندازه‌ای که به‌طور معمول باید با رشد قیمت نفت تقویت شود، تغییر نکرد. به همین دلیل است که نمودار قیمت نفت و ارزش روبل از آن زمان هماهنگی کمتری دارند. این ناهماهنگی احتمالاً به دلیل تغییرات در جریان سرمایه، به ویژه بدهی دولت روسیه است. سهم سرمایه‌گذاران خارجی (دارندگان غیر مقیم) در اوراق قرضه دولتی یا OFZ در مارس 2020 / اسفند 1398 و فروردین 1399 به حداکثر نسبت تاریخی خود یعنی 35 درصد رسید، اما قبل از جنگ روسیه و اوکراین، این نسبت کاهش یافته و به 18 درصد رسیده بود.
دلیل کاهش سرمایه‌گذاران خارجی روسیه، تغییرات در قوانین مالیاتی بود. پرداخت بهره روی اوراق قرضه روسیه برای سرمایه گذاران خارجی معاف از مالیات بود تا اینکه قانون در 31 مارس 2020/ 12 فروردین 1399 به نحوی تغییر کرد که سرمایه گذاران خارجی می‌بایست 30 درصد مالیات از اول ژانویه 2021 / 12 دی 1399 پرداخت کنند. توجه داشته باشید که به محض شروع فروش اوراق قرضه توسط سرمایه‌گذاران خارجی، پس از مارس 2020 ارزش روبل شروع به کاهش کرد.
این واقعه توضیح می‌دهد چرا ارزش روبل بین آن زمان تا شروع جنگ به طور کلی ثابت بوده است که حکایت از این دارد که فروش اوراق قرضه دولتی اثر قیمت قوی نفت را خنثی کرده و حتی اثری قوی‌تر داشته است (این نکته را در نمودار زیر مشاهده می‌کنید که در آن اوراق قرضه آبی است). به‌طور خلاصه، فروش اوراق قرضه سنگ آسیاب موقتی برای روبل بود که نرخ برابری آن را پایین‌تر از آنچه در غیر این صورت می‌بود نگه می‌داشت. با گذشت زمان، این اثر کاهش یافته و به روبل حرکت صعودی می‌دهد زیرا قیمت نفت همچنان بالاست.

بیشتر بخوانید: پولبک

قیمت روبل روسیه پس از جنگ

ارزش روبل در روزهای پس از حمله در 21 فوریه/ 2 اسفند به 138 روبل به ازای هر دلار کاهش یافت و در پایین‌ترین سطح خود قرار گرفت. در 24 فوریه/ 5 اسفند، بانک مرکزی روسیه اقدامات متعددی را برای حمایت از این ارز اعلام کرد.
یکی از اقدامات بانک مرکزی روسیه، ممنوعیت معاملات استقراضی ^[1] بود. معاملات استقراضی زمانی رخ می‌دهند که سرمایه‌گذاران پول قرض می‌کنند تا در بازارها شرط‌بندی‌های بسیار بزرگ‌تری نسبت به آنچه که در غیر این صورت توانایی مالی داشتند، انجام دهند: این بدان معناست که آنها نمی‌توانند با شرط‌بندی شدید روی سقوط بیشتر روبل، آسیب را تشدید کنند. بانک مرکزی همچنین برای کمک به افزایش قیمت روبل، از ذخایر خارجی ^[2] خود برای خرید روبل در بازارهای ارز استفاده کرد. با این حال، ارزش روبل همچنان در حال سقوط بود که نشان می‌دهد این اقدامات کافی نبود.
یکی از دلایل استمرار سقوط ارزش روبل بسته تحریم‌های غرب بود که غیرمنتظره و احتمالاً شدیدترین تحریم‌های اعمال‌شده تاکنون بود! از جمله مسدود کردن 60 درصد از 643 میلیارد دلار ذخایر بین‌المللی روسیه در تاریخ 27 فوریه/ 8 اسفند. این بسته از تحریم‌ها، دسترسی بانک مرکزی روسیه به دارایی‌های خود در خارج را مسدود و توانایی این بانک برای تقویت روبل را به شدت محدود کرد.

بیشتر بخوانید: فرابورس چیست؟

دوره تحلیل بنیادی

برای یادگیری سنجش ارزش منصفانه سهام، ارزیابی مدیریت، ارزیابی توانایی شرکت در مواجه با رقیبان و تجزیه و تحلیل توان مالی شرکت به منظور تحلیل بنیادی (فاندامنتال) سهام با کلیک روی لینک زیر از 10% تخفیف بیشتر برای ثبت نام استفاده کنید.

واکنش بانک مرکزی روسیه پس از کاهش ارزش روبل

بانک مرکزی روسیه در تاریخ 28 فوریه / 9 اسفند با مجموعه اقدامات جدید در برابر تحریم‌ها عکس‌العمل نشان داد:

1- اعمال کنترل سرمایه از طریق ممنوعیت کلیه معاملات با افراد غیر مقیم و کلیه معاملات سهام
2- افزایش شدید نرخ بهره در روسیه از 9.5 درصد به 20 درصد
3- محدودیت 10,000 دلاری آمریکا (7,972 پوند) در ماه برای انتقال توسط ساکنان به حساب‌های بانکی خارج از کشور
4- محدودیت 10,000 دلاری برای برداشت ارز خارجی
5- موظف کردن صادرکنندگان به مبادله 80 درصد از درآمد ارزی خود ظرف سه روز

یک ماه بعد، رئیس‌جمهور پوتین نیز فرمان ویژه‌ای را امضا کرد که در آن «کشورهای غیردوست» باید هزینه گاز روسیه را به روبل پرداخت کنند.

بیشتر بخوانید: بورس کالا و بورس انرژی

توضیحِ افزایش ارزش روبل روسیه

یکی از دلایلی که روبل تقویت شده است، محدودیت در معاملات استقراضی و سرمایه‌گذاری خارجیان است به این معنی که حجم معاملات بسیار کمتر از حد معمول بوده است. قانون وادار کردن صادرکنندگان به مبادله درآمدهای خارجی و فروش بخشی از گاز به روبل نیز به تقویت روبل کمک کرده است.

با این حال، عوامل دیگری که با بانک مرکزی روسیه مرتبط نیستند، نیز در این زمینه نقش داشته است. قیمت نفت همچنان بالا باقی مانده است. قیمت نفت برنت که از اوج خود یعنی 130 دلار در هر بشکه در اواسط ماه مارس/ نیمه اسفند در چند هفته بعد به حدود 100 دلار کاهش یافت، اکنون در حدود 120 دلار است.

واردات روسیه نیز به دلیل خروج شرکت‌های خارجی و تحریم‌های غرب کاهش یافته است. این امر مازاد حساب جاری (ارزش صادرات منهای واردات) را به حداکثر سطح تاریخی رسانده است که باعث تقویت ارز می‌شود.

بیشتر بخوانید: انواع روش های سرمایه گذاری

این عدم تعادل تجاری احتمالاً برای مدتی ادامه خواهد داشت که ممکن است یکی از دلایلی باشد که روسیه برخی از محدودیت‌های فوریه تا مارس را کاهش داده است. نرخ بهره اکنون به سطح خود در زمان شروع جنگ، یعنی 9.5 درصد کاهش یافته است. معاملات استقراضی دوباره مجاز است. قانون 80 درصد فارکس از بین رفته است. شهروندان اکنون می‌توانند تا 50,000 دلار آمریکا در ماه به حساب‌های بانکی خارجی انتقال دهند و محدودیت سرمایه‌گذاران خارجی «کشورهای دوست» مانند چین یا هند اکنون فقط به همان اندازه شهروندان روسیه است.
به بیان دیگر، روسیه به دلیل تحریم‌های غرب پوششی برای حرکت به سمت وضعیت مالی عادی‌تر دارد. اگر چه این یک طنز دردناک به نظر می‌رسد، باید تأکید کرد که به دلیل محدودیت‌های سفر تحریم‌ها ناشی از تحریم‌ها، خرج کردن این روبل‌های نسبتاً قوی برای روس‌ها چه برای واردات چه برای هزینه کرد در خارج از کشور، بسیار دشوارتر می‌شود.
بنابراین اگرچه روبل ارزش خود را حفظ کرده است، اما کاربرد آن به شدت تضعیف شده است. بنابراین، ممکن است استدلال شود که تحریم‌ها روسیه را مجازات می‌کند، اما آنها در واقع کار می‌کنند.

منبع: The Conversation

^[1] ^{Short Selling (Investopedia)}

^[2] ^{Foreign Exchange Reserves (Investopedia)}

بیشتر بخوانید: مدیریت ریسک

ثروت آفرینی

برای فراگیری فرآیند ثروت‌آفرینی جهت کسب پول بیشتر در آینده با استفاده از اصولی که سرمایه‌گذاران بزرگ مانند وارن بافت، بنجامین گراهام، فیلیپ فیشر و … در سرمایه‌گذاری به کار برده‌اند، با کلیک روی دکمه زیر از ۱۰% تخفیف بیشتر برای ثبت‌نام استفاده کنید.

لینک کوتاه: https://b2n.ir/b00005