0

بلاگ

کلینیک اقتصادگاه نوشتاقتصاد جهانآیا اقتصاددانان تورم را اشتباه درک کرده اند؟

آیا اقتصاددانان تورم را اشتباه درک کرده اند؟

۲۴ بهمن ۱۴۰۱
ارسال شده توسط
اقتصاد جهان ، اقتصاد کلان
604 بازدید
آیا اقتصاددانان تورم را اشتباه درک کرده‌اند؟ - کلینیک اقتصاد - دکتر علی سعدوندی

۲۶ ژانویه ۲۰۲۳

آیا اقتصاددانان تورم را اشتباه درک کرده اند؟

بدهی دولت هسته اصلی افزایش قیمت‌ها است، فصلی جدید از مباحثه

ترجمه: سحر قاسمی

ناظر علمی: دکتر علی سعدوندی

تصور کنید اواخر سال ۲۰۲۴ است، در کشورهای ثروتمند (توسعه یافته) تورم از اوج خود کاهش یافته است اما سرسختانه در سطوح بالایی باقی مانده است. حتی در حدود ۴ درصد، بسیار بالاتر از سطحی است که اکثر بانک‌های مرکزی آن را قبول دارند. دولت‌ها که به دلیل بدهی‌های هنگفتشان تحت فشار قرار گرفته‌اند، باید از درآمدهای گرانبهایشان برای پرداخت سود بدهی استفاده کنند، که همین سود بدهی هم به دلیل نرخ‌های بهره بالا در حال رشد است. تحول انرژی (تغییر از انرژی‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر) و افزایش مخارج دولتی به دلیل پیری جمعیت، به فشار مالی (هنجارهای مالی) دولت ها می‌افزاید. افزایش مالیات‌ها از نظر سیاسی پر چالش است، بنابراین پول بیشتری چاپ می شود. تورم بالا می‌ماند و اعتبار دولت‌ها بیش از پیش زیر سوال می رود. بانکداران مرکزی متعجب می شوند که چگونه سلاح قدرتمند آن‌ها (یعنی نرخ بهره) تا این حد در هم شکسته است.

یک نظریه عمیق، که با جزئیات زیاد در کتاب جدید جان کاکرین، پژوهشگر موسسه هوور دانشگاه استنفورد آمده، در این باره توضیح بالقوه‌ای را ارائه می دهد. «نظریه مالی سطح قیمت­ها» توضیحی از تورم می‌سازد که به اندازه «نظریه عمومی» جان مینارد کینز یا «تاریخ پولی» توسط میلتون فریدمن و آنا شوارتز بلندپروازانه است.آقای کاکرین، که بررسی‌هایش درباره این موضوع به چهار دهه پیش می‌رسد، نزدیک به ۶۰۰ صفحه را صرف بازسازی ریاضیات مدل‌های اقتصادی گذشته می‌کند تا تئوری مالی را در آن مدل ها وارد کند و به تفصیل توضیح می‌دهد چگونه این نظریه دوره‌های تورمی گذشته را تبیین می کند. او عقیده دارد: «حتی میلتون فریدمن ممکن بود با واقعیت‌ها و تجربه‌های جدید نظرش را تغییر دهد».

در قلب نظریه آقای کاکرین این ایده است که بدهی‌های دولتی را می‌توان مانند ارزش حقوق صاحبان سهام یک شرکت، بر اساس بازدهی که سهم به صاحب خود می‌پردازد، ارزش‌گذاری کرد و بر این اساس، سطح عمومی قیمت‌ها به گونه‌ای تنظیم می‌شود که ارزش واقعی بدهی برابر با مجموع مازاد بودجه آتی دولت شود به طوری که به درستی تنزیل شده باشد (و بنابراین موجب تورم یا کاهش قیمت‌ها می شود). بنابراین محرک واقعی تورم بدهی دولت است نه سیاست پولی. بر اساس این نظریه، پول بدین دلیل ارزشمند است که می‌توان از آن برای پرداخت مالیات و ایجاد مازاد بودجه استفاده کرد. این ساختار با استاندارد طلا تفاوت چندانی ندارد، به جز اینکه به جای طلا، این مالیات است که پشتوانه پول است.

تورم - جان کاکرین تئوری مالی و سال 2023 - کلینیک اقتصاد - دکتر علی سعدوندی

آقای کاکرین توجه دارد که تعدیل سطح قیمت­‌ها ناگهانی اتفاق نمی­افتد. وقتی صحبت از پرداخت بدهی‌ها به میان می‌آید، مردم ممکن است قضاوت ضعیفی درباره اعتبار دولت داشته باشند. درست همانند سهام، قیمت‌ها ممکن است از ارزش واقعی خود منحرف شوند؛ هرچند، در بلندمدت، تعدیل می‌شوند. دولتی که پول چاپ می‌کند بدون اینکه در نهایت مازاد منابع داشته باشد، نمی‌تواند برای همیشه از تورم جلوگیری کند.

به نظر می‌رسد شواهدتاریخی از این دیدگاه حمایت می­کند. برد دی­لانگ از دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، در کتاب اخیر خود، «لنگ لنگان به سوی آرمان‌شهر»، از همین نظریه مالی برای توضیح تورم در اروپای پس از جنگ جهانی اول استفاده کرد. در آن دوران در فرانسه پرداخت‌های سنگین بدهی و بهره، منجر به تورم سالیانه ۲۰ درصدی در طی هفت سال شد. در آلمان اوضاع بدتر بود. مردم اعتماد خود را به توانایی دولت برای پرداخت بدهی‌های بدون ایجاد تورم از دست دادند و خیلی زود ابرتورم پدیدار شد.

آقای کاکرین همچنین تئوری مالی را برای تورم آمریکا در دهه ۱۹۷۰-۱۹۸۰ به کار برده است. در اواسط دهه ۱۹۷۰، نرخ افزایش قیمت­ها از ۱۲ درصد فراتر رفت. فدرال رزرو نرخ بهره را افزایش داد. تورم تا سال ۱۹۷۷ به ۵ درصد کاهش یافت.  با این حال، آقای کاکرین خاطرنشان می‌کند که تورم تا سال ۱۹۸۰، مجددا به بالای ۱۴ درصد افزایش یافت، تا حدودی به این دلیل که آمریکا نتوانست نظام مالیاتی خود را سر و سامان دهد. در نتیجه اصلاحات مالی و نظارتی که انتظارات از افزایش درآمدهای آینده را افزایش داد، همراه با اجرای سیاست‌های پولی، موجب غلبه بر تورم شد.

نظریه مالی امروزه چگونه است؟ برای یک دهه پس از بحران مالی جهانی ۲۰۰۷-۲۰۰۹، با وجود عرضه سرسام آور پول و نرخ‌های بهره که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته در سطح صفر یا زیر صفر قرار داشت، قیمت‌ها سرسختانه پایین ماندند. «پول‌گرایان متعصب» افزایش نرخ تورم را پیش‌بینی می‌­کردند که محقق نشد. سایر مدل‌های اصلاح‌شده «کینزین های جدید» نیز به کار نیامدند. زمانی که دولت‌ها در طول همه‌گیری کووید-۱۹ هزینه‌های کلانی کردند، بسیاری از اقتصاددان‌ها، با عبرت‌­آموزی از وقایع اخیر، درباره وضعیت تورم خوشبین بودند.

آقای کاکرین استدلال می‌کند که نظریه مالی او هم می‌تواند دوره‌­های تورم پایین و هم دوران بروز صعود قیمت‌ها را پس از همه گیری کووید-۱۹ توضیح دهد. تورم در دهه ۲۰۱۰، علیرغم افزایش بدهی‌های دولت، ناچیز بود، زیرا سیاستمداران وعده داده بودند که بودجه خود را سر و سامان دهند و نرخ‌های بهره پایین به مصرف کنندگان و دارندگان اوراق این امکان را داد که صبر کنند. با وجود این، در طول همه‌گیری، دولت‌ها رویکرد متفاوتی در پیش گرفتند. آنها چک‌های هنگفتی را به جیب مصرف کنندگان ریختند. فدرال رزرو به محض انتشار اوراق دولتی، آنها را خریداری می­کرد. به ندرت درباره پایداری صحبت می شد. آقای کاکرین استدلال می‌کند که ماهیت این بذل و بخشش هلیکوپتری به مردم این ندا را می‌­داد که جیب‌های تازه پر شده‌شان با مالیات‌های آینده تخلیه نمی‌شود. بنابراین آنها تمایل بیشتری به خرج کردن داشتند.

اگر شیر آمد برنده ام و اگر خط آمد بازنده ام

این داستان شاید خیلی ساده باشد. در واقع، آقای کاکرین اعتراف می‌کند که نقص نظریه مالی او این است که راهی برای توضیح تقریباً هر مجموعه‌ای از رویدادهای تاریخی به شیوه‌ای ابطال­‌ناپذیر ارائه می دهد. بله، سایر نظریه‌های تورم مشکلات خود را دارند. اما اگر ابطال تئوری مالی بسیار سخت باشد، آیا این نظریات رقیب واقعاً در یک مبارزه منصفانه قرادارند؟ درک داستان آقای کاکرین درباره چگونگی پایان تورم در دهه ۱۹۸۰ با این واقعیت که آمریکا در واقع مالیات‌ها را کاهش داد سخت است و نشان می‌دهد که سیاستمداران آن­قدرها نگران بودجه‌های متوازن نیستند. اگرچه مقررات‌زدایی ممکن است رشد را تقویت کرده باشد ولی بسیاری از اقتصاددانان چنین تصور می‌کنند که مازاد بودجه در دهه ۱۹۹۰ عمدتاً ناشی از جهانی شدن و رونق آن بود که عده کمی از مصرف‌کنندگان در دهه ۱۹۸۰ این روند را پیش بینی کرده بودند.

تئوری مالی همچنین اشارات جسته گریخته‌ای را به سیاست‌گذاران فراتر از آنچه قبلاً می‌­دانستند ارائه می‌دهد. تحت این رویکرد، سیاست پولی همچنان مهم است: نرخ‌های بهره می‌توانند افزایش سطح قیمت­‌ها را در طول یک دوره زمانی معین پخش کنند. همچنین، این تئوری توصیه می­‌کند که دولت‌ها باید اعتبار خود را در پرداخت بدهی‌هایشان حفظ کنند – که به سختی یک ایده تحول‌­آفرین به حساب می‌­آید.

یک بار دیگر به اواخر سال ۲۰۲۴ برویم. تصور کنید این بار تورم به ۲ درصد کاهش یافته است. نرخ بهره کم‌کم پایین می‌آید. بانک‌های مرکزی پیروزی خود را جشن گرفته­‌اند. تئوری مالی چه وضعی دارد؟ حامیان آن نیز ممکن است ادعای پیروزی کنند، درست همانطور که اگر تورم بالا باقی می‌ماند، چنین ادعایی داشتند.

اشتراک گذاری:
برچسب ها:

مطالب زیر را حتما مطالعه کنید

12 دیدگاه

به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.

دیدگاهتان را بنویسید

×

درود بر شما

خوش آمدید به چت پشتیبان کلینیک اقتصاد

بفرمایید

WhatsApp Chat is free, download and try it now here!

×